Nếu bạn muốn có những phút giây cười vui sảng khoái, hay bạn đang cần thêm niềm tin vào sức mạnh của bản thân, hay là bạn muốn chứng kiến óc hài hước, trí thông minh, sự sáng tạo mà con người có thể đạt tới khi chơi đùa cùng với những con chữ, thì truyện ngắn Pippi tất dài của nhà văn Astrid Lindgren là tất cả những gì bạn cần.

Pippi tất dài đã đến với mình sáu năm trước, qua lời giới thiệu của một người bạn cùng lớp. Và BÙM! Trí não mình đơn giản nổ tung như một quả bóng bay. Với một kẻ đam mê sự sáng tạo và hài hước thì cuốn truyện quả là một thiên đường thật sự. Thậm chí người đó có thể mỉm cười sau khi đọc xong và nhẹ nhàng nói rằng: “Giờ thì tôi có thể yên tâm nhắm mắt được rồi.”

Pippi là tên nhân vật chính của câu truyện. Cô bé mất mẹ từ nhỏ và cha thì mất tích ngoài biển khơi. Pippi có mái tóc đỏ quạnh bện thành hai bím vắt vẻo, đôi mắt to tròn và má thì lốm đốm những vết tàn nhang. Cô bé có sức khỏe phi thường và một trái tim nhân hậu. Tác phẩm kể về cuộc sống và những cuộc phiêu lưu của Pippi cùng với hai người bạn nhỏ hàng xóm, Thomas và Annika, họ là hai anh em ruột. Câu chuyện về cô bé đã được xuất bản tại hơn 90 nước và bảy lần dựng thành phim ở các quốc gia khác nhau, trở thành một trong những nhân vật kinh điển được yêu quý nhất của văn học thiếu nhi châu Âu và thế giới.

Truyện về những đứa trẻ thì trên đời này không thiếu, nhưng một đứa trẻ như Pippi thì chỉ có một mà thôi. Lí do mình thích cuốn truyện này bởi nghệ thuật xây dựng nhân vật cùng lối hành văn vô cùng độc đáo của tác giả, và hơn cả là những thông điệp thâm sâu được truyền tải qua từng chi tiết. Nếu Nhóc Nicolas kinh điển cần có những người bạn khác nhau để làm nên một bức tranh hoàn thiện đa màu sắc, thì ở đây Pippi tất dài có tất cả những màu sắc đó. Thậm chí, cô bé còn có khả năng làm những nhân vật khác bật lên những màu mà họ chưa bao giờ có. Ví dụ như một con cá mập thông thường sẽ có vẻ hung hăng, dữ tợn, nguy hiểm, nhưng khi gặp Pippi, nó sẽ được diện một khuôn mặt ngơ ngác, tội nghiệp khi bị cô bé vác lên trên khỏi mặt nước, và cảm thấy vô cùng khó thở khi ở giữa không trung vì đã lỡ dọa Thomas và Annika yếu đuối.

Tác giả đã để cho Pippi được đảm đương nhiều vai diễn trong một tác phẩm: Một cô bé nghịch ngợm, một bà chủ nhà khôn ngoan, một cô giáo dễ tính, môt người bạn chân thành, và thậm chí một người mẹ (Pippi tự làm mẹ mình, tự nhắc mình đi ngủ vào mỗi buổi tối, nếu cô bé nhất định không chịu đi ngủ thì cô sẽ bị mẹ cho ăn đòn. Đơn giản vậy thôi!) Vui tươi, hài hước, tinh nghịch, thông minh, sáng tạo, nhân ái, ưa mạo hiểm,… đó là những gì Pippy có. Dù bạn có kể thêm rằng là: Hay nói phét, châm biếm, mỉa mai, kì quặc, quái đản, dở hơi, thì nó cũng thuộc về cô bé nốt. Cả thế giới đều có ở nơi Pippi vậy.

“Ha, thiên hạ phải có cả mắt lẫn tai, cháu hi vọng thế.” Pippi nói. “Một số người cho rằng tai chỉ dùng để vẫy mà thôi.”

Bản thân mình sau khi đọc xong truyện thì có cảm giác Pippi như một người đắc đạo, cho dù có thể cô bé chẳng đánh vần đúng được từ “đắc đạo” đi chăng nữa. Một người không bị ảnh hưởng bởi những gì người khác nói về mình, không bị ngoại cảnh tác động mà còn có khả năng làm thay đổi ngoại cảnh với một bầu không khí vui tươi mà cũng không kém phần thâm sâu, thì ắt phải là người đã đi vào dòng Thánh.

Chưa hết, Pippi còn khiến người khác muốn trở thành cô bé, hoặc muốn được làm những điều phi thường như thế (Từ việc xách cổ con ngựa ra vườn để có chỗ ở hành lang uống caffe chiều cho đến cứu người khỏi đám cháy theo phong cách biểu diễn xiếc.) Có biết bao nhiêu trẻ em trên thế giới có ước muốn đó khi biết đến nhân vật đặc biệt này. Mình cũng vậy và cả bốn người bạn được mình giới thiệu đọc truyện Pippi cũng thế. Giờ thì sao? Cô bé trở thành siêu nhân rồi. Nhưng không ạ, Pippi chỉ là chính mình mà thôi, cái sự là chính mình đó khiến cô bé trở nên đẹp đẽ như vậy. Đây cũng là bài học lớn lao nhất mà bạn có thể cảm nhận được ngay cả khi chưa đọc hết cuốn truyện.

Cùng một nội dung, cùng một câu chuyện, nếu bạn kể theo những cách khác nhau thì chúng, hoặc có thể trở thành thảm họa, hoặc cũng có thể trở nên độc đáo số một . Nhưng phải nói là những ai đã được đọc Pippi tất dài thì họ là những kẻ cực kì may mắn vì được thưởng thức khả năng kết hợp, biến tấu ngôn từ rất khác biệt, táo bạo và hài hước của tác giả.

“Giờ các cậu về được rồi đấy, Pippi nói với Thomas và Annika, có thế mai các cậu mới lại có thể sang được chứ. Vì nếu các cậu không về, các cậu cũng không thể sang lại được nữa. Mà như thế thì tiếc lắm.”

Hay như lúc cô bé đứng trên một núi đá dốc đứng, nhìn xuống và nói:

“Bay xuống hoàn toàn có thể tập được. Chắc chắn bay lên sẽ khó hơn. Nhưng có lẽ ta nên bắt đầu từ dễ đến khó. Tớ nghĩ thế, tớ thử đây.”
Pippi bèn giang hai tay và bước một bước vào khoảng không(!)

“Khi có bão thì khổ ơi là khổ, Pippi kể thế, thậm chí bầy cá cũng say sóng và muốn vào bờ. Chính mắt tớ đã trông thấy một con cá mập mặt xanh mét như tàu lá và một con mực có bao nhiêu vòi đưa cả lên ôm đầu. Ôi chao, bão gì mà khủng khiếp!”

Cái sự hài hước nhất định không chỉ dừng lại là dí dỏm thôi đâu ạ, nó xuất hiện ở mọi cấp độ: Từ đơn giản phổ thông cho đến thông minh phức tạp, ngược đời quái đản cho đến mỉa mai châm biếm. Mục tiêu tấu hài của truyện chủ yếu nhằm vào những quy tắc, lề lối ứng xử cứng nhắc của con người trong cuộc sống, bên cạnh đó là những bất cập trong một hệ thống giáo dục máy móc. Cảm giác khi được chứng kiến một tác phẩm mà người làm ra nó đầu tư tất cả trí lực và tình cảm (Câu truyện này tác giả sáng tạo ra để dành tặng cô con gái bé bỏng của mình) để hoàn thiện thì ắt hẳn phải là rất may mắn. Theo đánh giá cá nhân thì mình thấy Pippi tất dài xứng đáng được phong là “trùm hài”. Cái sự hài trong Mr.Gum không thể phong phú bằng cho dù tần suất cười lớn hơn so với Pippi tất dài. Cuốn truyện về cô bé khiến bạn cười không chỉ để mà cười, nó còn khiến bạn trăn trở suy ngẫm, rồi bạn lại cười tiếp. Đó mới là cái cười giá trị.

“Nhưng các cậu thử nghĩ mà xem, Pippi nói, ngón tay trỏ sờ lên mũi với vẻ suy tư, giả sử tớ vừa mới học để biết bộ tộc Hottentotten có tất cả bao nhiêu thổ dân xong, thì bỗng dưng một thổ dân bị viêm phổi lăn đùng ra chết, thế là công lao học tập của tớ đổ xuống sông xuống biển hết, còn tớ chỉ biết ngồi đực mặt ra đấy, chẳng còn đâu một-quý-bà-thực-sự-thanh-lịch nữa. Phải có ai đấy bảo với đám thổi dân Hottentotten rằng họ là thế nào thì làm, không được để các con số trong sách giáo khoa của các cậu bị sai đi”

“Đúng, Pippi trả lời một ông bác nóng tính, không ưa trẻ con, lẽ ra người ta nên bắn bỏ hết lũ trẻ con. Nhưng việc đó không thể được. Vì nếu như thế thì làm sao chúng lớn lên thành những ông bác nhỏ đáng yêu được nữa. Mà người ta không thể không cần những ông bác.”

“Bà nội rất chi là nóng nảy, một việc cỏn con cũng khiến bà nổi giận. Nếu bà đi ra phố mà bị một viên gạch rơi trúng đầu, thì lập tức bà nhảy choi choi lên mà la hét ầm ĩ, khiến ai không biết cứ tưởng vừa có tai họa gì không bằng!”….”Cháu không có bà nội. Đơn giản là bà không tồn tại trên đời. Vì thế bà càng chẳng có lí do gì để nóng tính đến phát khiếp lên như vậy!”

“Nhưng tớ chẳng bao giờ bị say sóng cả, nên trước mắt tớ khỏi cần lo đánh vần nó thế nào. Còn ngộ nhỡ sẽ có lúc tớ bị say sóng, thì tớ sẽ có nhiều việc khác phải làm hơn là nghĩ ngợi xem viết hai chữ đó ra sao” (Pippi biện minh cho việc cô bé không đánh vần đúng hai chữ “say sóng”)

Nghệ thuật ẩn dụ trong truyện chính là thứ ma thuật khiến người ta phải đọc đi đọc lại Pippi tất dài. Chẳng có mấy kẻ đọc lại một câu chuyện cười hai lần khi đã biết rõ cái kết. Người ta đọc lại vì có cảm giác rằng còn điều gì đó chưa được khám phá, chính cái sự bí ẩn đó làm nên sự ngây ngất cho độc giả. Riêng bản thân mình đã đọc cuốn truyện này 4 lần rồi nhưng chưa bao giờ mình dám khẳng định là đã hiểu tường tận mọi ngõ ngách, mọi chi tiết trong truyện, cho dù nó chỉ là cuốn truyện dành cho thiếu nhi.

Pippi tất dài đặt những kẻ đi tìm kiếm vào một trạng thái mênh mang (vừa hiểu mà vừa có cảm giác còn điều gì đó chưa hiểu vẫn loanh quanh đâu đó), rồi từ đấy người đọc sẽ tự suy diễn theo trình độ và cảm nhận riêng của bản thân để ra được bức tranh mình mong muốn. Pippi tất dài biến bạn trở thành một kẻ đang yêu vô cùng nhạy cảm, bất kì “động tĩnh” gì của “người ấy” cũng khiến bạn có thể tưởng tượng, suy diễn, thậm chí là ảo tưởng. Xin được mượn câu nói của một người bạn để minh họa, đó chính là kiểu “Anh nói một câu, em nghĩ ba ngày”. Vì được tự do tưởng tượng như vậy nên câu chuyện chạm tới được tất cả mọi người, ai cũng nhìn được thế giới của chính mình trong đó, ai cũng có phần.

Để cho người khác được tự do, đó là điều mà một kẻ không có tự do không thể nào làm được. Sự vĩ đại của một tác phẩm nằm ở chỗ đó. Đã có biết bao nhiêu kẻ ngoài kia yêu thơ của Bùi Giáng vì không hiểu hết được thơ của ông và cũng không ít kẻ mê đắm Truyện Kiều vì những điều “vô ngôn” ở trong đó, nói trăng nói mây nhưng lại là nói con người, nói con người lại cũng chính là nói đất trời. Theo ý kiến cá nhân, một tác phẩm thành công hay không phụ thuộc vào nó có bao nhiêu phần tảng băng chìm ở dưới mặt nước. Kho báu thật sự nằm ở đó.

Cuối cùng, xin được nói về bài học lớn nhất mình học được từ câu chuyện này. Đó là sống hài hòa với chính mình để từ đó có khả năng chung sống vui vẻ được với mọi người và thế giới xung quanh. Cái sai lầm hiện nay của rất nhiều người đó là muốn thay đổi thế giới, muốn thế giới được hài hòa tốt đẹp nhưng không bao giờ chịu tu sửa bản thân (cái mà tạo nên chính thế giới ấy) cho hài hòa tốt đẹp trước đã. Pippi chỉ là môt đứa trẻ, nhưng cô bé đã làm được điều đó. Đây cũng chính là lí do tại sao người ta lại muốn được trở thành cô bé đến vậy. Pippi sống hài hòa với chính mình nên đã nắm giữ được chiếc chìa khóa để đến được với thế giới. Không có Pippi theo kiểu Cho tôi một vé đi tuổi thơ, hay mang phong cách Peter Pan hay thậm chí nhang nhác Shrek. Đó là Pippi duy nhất trên đời này. Mỗi người chúng ta còn cần gì hơn được sống hoàn toàn là chính mình?

Như mình đã nói, mỗi người luôn chắc chắn có được một phần trong truyện để tưởng tượng và soi chiếu, hãy đọc nó và bạn sẽ không bao giờ phải thấy hối tiếc. Có những cuốn sách sau khi đọc xong người ta có cảm giác không cần phải đọc thêm bất kì cuốn sách nào khác nữa. Với mình, đó chính là Pippi tất dài.

Mình thật sự hi vọng rằng sẽ có thêm nhiều người may mắn được đọc cuốn truyện độc đáo này! Chúc các bạn một ngày may mắn! 🙂

Tác giả: Vũ Thanh Hòa

*Featured Image: adayroi

Cuộc thi hân hạnh được tài trợ bởi ThachPham.com (website hướng dẫn tạo blog), Phi Tuyết, hai thành viên giấu tên, Karmi Phuc (developer chính của THĐP)

Các bài viết dự thi tháng 8

Bảng điểm và nhận xét các bài thi