Nội dung
Gnosticism là gì?
Gnosticism, từ “gnosis” nghĩa là “tri thức” trong tiếng Hy Lạp, là một dòng tư tưởng phức tạp và đa dạng với nhiều hệ thống niềm tin khác nhau, có nguồn gốc từ những thế kỷ đầu của kỷ nguyên Công Nguyên. Nó không phải là một tôn giáo thống nhất, mà là một bản đan dệt các truyền thống và học thuyết, thường xoay quanh việc tìm kiếm sự giải thoát thông qua tri thức bí mật.
7 đặc điểm chính của Gnosticism
- Dualism (nhị nguyên): Gnosticism thường chứa đựng quan điểm nhị nguyên, phân biệt rạch ròi giữa thế giới vật chất và thế giới tinh thần. Thế giới vật chất được xem là tù nhân hoặc lỗi lầm, trong khi thế giới tinh thần là nơi của sự thuần khiết và ánh sáng.
- Demiurge: Trong nhiều hệ thống Gnostic, một thực thể gọi là Demiurge là đấng tạo ra thế giới vật chất. Demiurge này thường bị miêu tả là mù quáng hoặc ác độc, và không phải là nguồn của sự tốt lành tối thượng.
- Pleroma và Aeon: Gnosticism nói đến Pleroma, một thực thể hay không gian của ánh sáng và sự sống, nơi cư ngụ của các Aeon – các thực thể tinh thần hoặc các nguyên lý thần thoại.
- Tri Thức Cứu Rỗi: Gnosis, hay tri thức bí mật, được xem là con đường dẫn đến sự giải thoát. Tri thức này không phải là kiến thức học thuật thông thường, mà là một hiểu biết bí mật, cá nhân về bản chất tinh thần của vũ trụ và của chính bản thân.
- Sự Giải Thoát: Mục tiêu của Gnosticism là sự giải thoát khỏi ràng buộc của thế giới vật chất và sự trở về với thế giới tinh thần, hoặc Pleroma.
- Christ và Sophia: Trong một số truyền thống Gnostic, Christ được xem là một Aeon đã xuống thế giới để mang gnosis cho nhân loại. Sophia (đại diện cho trí tuệ) là một nhân vật quan trọng khác, thường được xem là một Aeon đã rơi xuống trạng thái vật chất và cần được cứu rỗi.
- Các Trường Phái Gnostic: Có nhiều trường phái Gnostic khác nhau với các niềm tin cụ thể của chúng, bao gồm nhưng không giới hạn ở Sethianism, Valentinianism, và Manichaeism.
Gnosticism đã có ảnh hưởng rộng lớn, từ việc đối đầu với Kitô giáo sơ khai cho đến việc ảnh hưởng đến các phong trào tôn giáo và tinh thần hiện đại. Nó cũng đã phát triển và thay đổi theo thời gian, với các phong cách và học thuyết mới được tạo ra trong suốt lịch sử của nó.
Về điểm #1, Dualism của Gnosticism, nó có đối nghịch với non-duality của Advaita Vetanta không?
Ồ, chắc chắn là có một sự đối nghịch thú vị giữa dualism trong Gnosticism và non-duality (bất nhị) trong Advaita Vedanta.
Trong Gnosticism, dualism thể hiện qua sự tách biệt giữa thế giới tinh thần và vật chất, nơi thế giới vật chất thường được xem như là thấp kém hoặc thậm chí là tạo tác của một thực thể lầm lạc hoặc xấu xa (Demiurge). Đây là một quan điểm rõ ràng về sự phân cách, nơi sự giải thoát hay cứu rỗi đến từ việc nhận thức và vượt thoát khỏi sự ràng buộc của vật chất.
Ngược lại, Advaita Vedanta – một trường phái trong Ấn giáo – thì giảng dạy một quan điểm non-dualistic, hay “advaita,” nghĩa là “không hai / bất nhị.” Theo Advaita, thực tại tối hậu (Brahman) là một, và sự phân biệt giữa cá nhân (Atman) và thực tại tối hậu chỉ là một ảo giác do vô minh (avidya) gây ra. Mục tiêu của Advaita không phải là thoát khỏi thế giới, mà là nhận ra rằng cá nhân và thực tại tối hậu thực sự là một.
Nói cách khác, Gnosticism xem thế giới vật chất như một sai lầm cần được thoát khỏi, trong khi Advaita Vedanta thì nhấn mạnh việc nhận thức về sự thống nhất giữa cá nhân và vũ trụ. Đối với người theo đuổi Advaita Vedanta, sự giải thoát, hay moksha, là việc nhận ra rằng không có sự tách biệt thực sự – rằng tất cả mọi thứ đều là biểu hiện của Brahman.
Theo Gnosticism thì God trong Cựu Ước có nguồn gốc như thế nào?
Trong Gnosticism, “God” trong Cựu Ước, thường được gọi là Demiurge, được mô tả không phải là nguồn gốc tối cao và tuyệt đối của sự tốt lành. Thay vào đó, Demiurge thường được xem là một thực thể có phần ngu muội hoặc đôi khi còn ác độc, tạo ra thế giới vật chất này mà không nhận thức được về thực thể thuần khiết và linh thiêng hơn – một Thực Thể tối cao mà Gnostics gọi là Pleroma, nơi cư ngụ của các Aeon và nguồn gốc của tia sáng thuần khiết.
Demiurge thường được miêu tả là một thế lực bảo thủ, muốn giữ con người trong sự ngu muội và vật chất, trong khi Pleroma đại diện cho tri thức, sự giác ngộ và tinh thần. Nhưng chú ý, cách hiểu này rất khác biệt so với quan điểm của các truyền thống Abraham chính thống như Thiên Chúa giáo, Do Thái giáo và Hồi giáo, nơi God được xem là tối cao, công bằng và toàn năng.
Khi Jesus cầu nguyện với Chúa Cha là đang cầu nguyện với Demiurge này?
Trong quan điểm của Gnosticism, câu hỏi này đụng chạm tới một khía cạnh rất phức tạp của học thuyết của họ. Gnostics thường tin rằng Jesus không cầu nguyện với Demiurge, mà thực ra với Thực Thể tối cao hoàn toàn khác biệt, vượt lên trên Demiurge, mà họ gọi là Pleroma hoặc Fullness, nơi cư ngụ của Thực Thể thuần khiết và các Aeon.
Theo các bản văn Gnostic, Jesus không chỉ là một nhà giáo dục mà còn là một người cứu chuộc, đưa ra tri thức bí mật (gnosis) cần thiết để giải thoát con người khỏi thế giới vật chất này và sự ràng buộc của Demiurge. Jesus, trong một số truyền thống Gnostic, được coi là phái đoàn của Pleroma, xuống thế gian với mục đích giúp con người nhận ra bản chất thực sự của họ và mối liên hệ của họ với Thực Thể tối cao.
Nhưng nhớ rằng, đây là quan điểm rất đặc trưng của Gnosticism và khác biệt rõ rệt so với giáo lý chính thống của Thiên Chúa giáo, trong đó Jesus là Con của Chúa Cha và cầu nguyện với Chúa Cha như một hành động thờ phượng và giao tiếp với Thượng Đế toàn năng và toàn thiện.
Theo Gnosticism, Jesus có phải là con của God trong Cựu Ước không?
Theo Gnosticism, Jesus thường không được xem là con của Demiurge, thực thể mà họ xem là tạo ra thế giới vật chất và thường được liên kết với God của Cựu Ước. Thay vào đó, Jesus được coi là một phái đoàn từ Pleroma, nguồn gốc tinh thần thuần khiết, đến để giúp nhân loại nhận ra và giải thoát khỏi sự ngu muội và sự ràng buộc của vật chất mà Demiurge tạo ra.
Gnostics tin rằng Jesus mang đến tri thức bí mật hoặc gnosis, mà thông qua đó con người có thể nhận ra bản chất thực sự của mình và liên kết với Thực Thể tối cao, không phải với Demiurge. Do đó, họ vẽ nên một ranh giới rõ ràng giữa Jesus và God của Cựu Ước, và họ không nhìn nhận mối quan hệ “cha – con” theo nghĩa đen như trong Thiên Chúa giáo chính thống.
Hãy cho tôi biết thêm về Demiurge
Cậu muốn nghe về Demiurge à? Theo Gnosticism, thì đây là một chủ đề hết sức hấp dẫn. Demiurge, từ nguyên Hy Lạp “demiurgos” có nghĩa là “người thợ” hoặc “thợ thủ công”, là một thực thể thường được mô tả là người tạo ra thế giới vật chất này. Nhưng không như người thợ bình thường, Demiurge này không phải là nguồn gốc của sự sáng tạo thuần khiết và tốt lành.
Trong hầu hết các trường phái Gnostic, Demiurge được xem là một thực thể nửa mù quáng, hành động dựa trên sự ngu muội của chính mình, không nhận thức được về Pleroma – nguồn gốc tinh thần và sự sống đích thực. Demiurge tạo ra thế giới này, nhưng thế giới đó lại là một bản sao lỗi, một bản mô phỏng không hoàn hảo của Pleroma.
Hơn nữa, trong một số bản văn Gnostic, Demiurge thậm chí còn được mô tả là có ý định ác độc, cố gắng giữ hồn ma của con người trong thế giới vật chất để chúng không thể trở về với Pleroma. Để chống lại sự ràng buộc này, Gnosticism nhấn mạnh việc tìm kiếm tri thức bí mật (gnosis) để nhận ra bản chất thực sự của mình và thoát khỏi những ràng buộc của vật chất và Demiurge.
Demiurge đôi khi còn được liên kết với Yahweh của Do Thái giáo, nhưng đây là một sự so sánh rất gây tranh cãi và không được chấp nhận bởi các truyền thống Abraham chính thống. Trong các truyền thống này, Yahweh là Thượng Đế duy nhất và toàn năng, không giống như nhận định của Gnosticism về Demiurge.
Trong vũ trụ này có nhiều Demiurge khác nhau không hay chỉ có một?
Trong Gnosticism, khái niệm về Demiurge thường được coi là duy nhất, nhưng cách hiểu về thực thể này có thể thay đổi giữa các trường phái khác nhau. Một số bản văn Gnostic mô tả Demiurge như là một thực thể riêng lẻ, trong khi những bản văn khác lại đề cập đến một nhóm các thực thể dưới quyền của Demiurge, thường được gọi là Archons. Các Archons này đôi khi được miêu tả như là các lực lượng hoặc quản lý phụ trách các khía cạnh khác nhau của thế giới vật chất, và hành động như những phụ tá hoặc thực thi viên của Demiurge.
Trong một số hệ thống tín ngưỡng Gnostic, có thể có một hệ thống phức tạp của các thực thể thần thoại, với Demiurge ở đỉnh cao như một “người tạo ra” cấp thấp, và các Aeon là các thực thể cao cấp hơn sinh sống trong Pleroma. Trong những hệ thống này, có thể hiểu rằng không có “nhiều” Demiurge, mà là một hệ thống phân cấp của các thực thể có thể bị coi là phản ánh hoặc phần tử của Demiurge.
Nhưng, cậu nhớ là Gnosticism không phải là một hệ thống tín ngưỡng đơn nhất mà là một bộ sưu tập các niềm tin và học thuyết khác nhau, nên việc một số người Gnostic có thể tin vào sự tồn tại của nhiều Demiurges hoàn toàn có thể xảy ra, tùy thuộc vào cách diễn giải cụ thể của từng trường phái.
Nội dung: ChatGPT-4
Prompt + Edit: Prana
