“Trí tưởng tượng không phải là một trạng thái. Nó chính là sự tồn tại của con người.” – William Blake

💎 William Blake và 20 trích dẫn hay nhất

Trí tưởng tượng trong đời sống xã hội

Trong đời sống xã hội, chỉ nhìn trên bề mặt thôi ta cũng đủ thấy rồi. Nghĩ mà xem, nếu thiếu trí tưởng tượng, bạn sẽ ra sao khi chán nản và buồn bực? Bạn sẽ không có khả năng hình dung ra một tương lai tươi sáng, một công việc tốt, thu nhập ổn định, một người bạn đời lý tưởng. Thậm chí, bạn không thể nghĩ về một chuyến du lịch mơ ước, thứ đánh thức khát khao thay đổi môi trường sống hiện tại của bạn.

Nhưng với trí tưởng tượng phong phú, vấn đề của bạn sẽ dễ chịu hơn. Nếu có một cánh cửa đóng, trí tưởng tượng sẽ thay bạn mở ra một cánh cửa mới khác. Bạn thấy yên lòng vì bạn tin vào chính mình, tin mình có thể giải quyết ổn thoả mọi điều bế tắc trước mắt bằng những kịch bản chất lượng.

Đầu tiên, trí tưởng tượng giúp một người giải thoát chính họ khỏi thói quen phê bình và phán xét. Bạn bắt đầu nhìn người khác một cách giàu tính tưởng tượng hơn, thay vì đi đến kết luận họ thuộc kiểu người nào. Bạn sẽ có nhiều chất liệu để ướm họ vào những tình huống khác nhau. Bạn có thể tìm ra nguyên nhân đằng sau mỗi hành động, rồi sau đó mới có câu trả lời thỏa đáng. 

Đi sâu vào nội tại

Càng đi sâu vào ý thức, trí tưởng tượng càng nắm giữ một vài trò quan trọng. Đôi khi chúng ta—người khai thác chất liệu từ trí tưởng tượng—cũng chưa thật sự có một cái nhìn tôn kính dành cho nó. Có thể bạn đã biết trí tưởng tượng giúp bạn vượt ra khỏi giới hạn vật chất, hiện thực hóa một số chuyện đáng kinh ngạc từ hư không. 

Bằng cách nào đó, bạn được ai đó chỉ cho bạn thấy rằng cái ghế bạn đang ngồi, cái điện thoại bạn đang cầm trên tay, bốn bức tường bao quanh bạn… tại một thời điểm nào đó đều là kết quả của trí tưởng tượng. Nhưng về cơ bản, trí tưởng tượng vẫn còn lạ lẫm với đa số mọi người. Chúng ta dùng nó như bản năng và chỉ xem trọng những nhà phát minh, những sáng chế công nghệ hay nghệ thuật sáng tạo. Phần lớn mọi người thường khổ sở vì chiến đấu với trí tưởng tượng của họ nhiều hơn. 

Thật sự thì chưa có một ngôi trường cụ thể nào đảm trách việc dạy con người cách làm chủ trí tưởng tượng, tức học cách quản lý óc tưởng tượng của mình một cách có ý thức. Họ có thể dạy ta rất nhiều về các bộ môn nâng cao trí nhớ siêu việt nhưng trí tưởng tượng thì chưa. Mặc dù với bộ môn siêu trí nhớ, trí tưởng tượng góp phần quan trọng hơn những gì ta có thể hình dung.

Tôi không hề biết được mối liên kết chặt chẽ giữa trí nhớ và trí tưởng tượng cho đến khi tôi thực hiện công tác chấp bút sách cho một kỷ lục gia siêu trí nhớ. Quả thật đó là một trải nghiệm thú vị vô cùng. Tôi viết và sự viết này lại dạy cho tôi nhiều chiều kích rộng lớn hơn từ trí tưởng tượng.

Trí tưởng tượng và khả năng ghi nhớ siêu phàm

Khả năng tưởng tượng càng sống động, bạn càng nhớ lâu và nhớ sâu. Bởi vì mẹo ghi nhớ dữ liệu và thông tin hiệu quả là bạn cần mã hoá thông tin từ số hoặc chữ sang hình ảnh. Sau đó, từ hình ảnh tĩnh chuyển sang hình ảnh động. Những chuyển động liên tục tạo ra thước phim sống động. 

Nếu bạn dành toàn bộ năng lượng để tập trung nhớ y nguyên dãy số 03689312, thì người sở hữu trí nhớ siêu phàm sẽ lại nhớ đến hành động của: “Con ma đang ngủ và ăn bánh mì thịt nướng.” 

Bạn có phát hiện ra điều kỳ lạ gì ở đây không. Đúng vậy. Con ma biết ngủ đã lạ lùng rồi, huống gì bây giờ “Con ma đang ngủ và ăn bánh mì thịt nướng.” Vô lý hết sức phải không? Tuy nhiên, những bậc kỳ tài về trí nhớ lại đồng ý rằng: hình ảnh càng phi lý bao nhiêu, hành động phản khoa học bao nhiêu thì bạn lại càng dễ nhớ bấy nhiêu. 

Và để làm được điều đó bạn chỉ cần chuyển các con số thành hình ảnh thôi. Việc chuyển đổi này rất linh hoạt. Bạn có thể làm theo khi đã hiểu quy tắc mã hoá của nó.

Chẳng hạn người anh kỷ lục gia siêu trí nhớ của tôi đã hướng dẫn lấy các chữ cái đại diện cho mỗi con số rồi tạo hình ảnh như sau:

Bước đầu, anh ấy tạo ra và thường dùng các chữ cái đại diện như thế này để tạo bộ hình từ 00 đến 99:

0  =  s, x

1 = t

2 = n

3 = m

4 = r

5 = l

6 = g

7 = c, k

8 = v

9 = b, p

Sau đó anh sẽ lấy các chữ cái đầu đại diện cho con số để tạo ra hình ảnh.

Nó là thế này: Để tạo hình cho 61, anh ấy sẽ lấy chữ g = 6 và t = 1. 

gt = gương thần. (gương kia ngự ở trên tường, thế gian này…) thế là số 61 lập tức được lưu lại trí nhớ cùng với chiếc gương thần trong truyện cổ tích Bạch Tuyết và Bảy chú lùn.

Trí tưởng tượng giúp mở ra cánh cửa trí tuệ tâm linh

Trí tưởng tượng không những là sự tồn tại của con người, như đại thi hào William Blake đã nói, nó còn là chất liệu dẫn dắt bạn mở ra cánh cửa trí tuệ tâm linh. Thiên tài vật lý Albert Einstein cũng đồng tình rằng trí tưởng tượng là cực kỳ quan trọng. Ông cho rằng logic có thể đưa bạn đi từ điểm A đến B nhưng trí tưởng tượng có thể bạn đi khắp mọi nơi.

“Tôi có đủ máu nghệ sĩ để tự do vẽ lên trí tưởng tượng của mình. Trí tưởng tượng quan trọng hơn kiến thức. Kiến thức có giới hạn, còn trí tưởng tượng thì bao trùm cả thế giới.” — Albert Einstein

Trí tưởng tượng bao quanh khắp dải ngân hà của vũ trụ. Nói theo ngôn ngữ của các nhà khoa học thần kinh thì khi bạn tưởng tượng, bạn sẽ kích thích não bộ tạo ra nhiều liên kết thần kinh hơn. Những liên kết này sẽ giúp bạn xâu chuỗi kiến thức từ nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau, thậm chí là những tri thức trừu tượng. 

Và cuối cùng, những kiến thức được bạn tinh lọc bằng trí tưởng tượng của mình sẽ giúp bạn ngày càng đào sâu vào tri thức, mở rộng không gian nhận thức để ý thức nguồn được tuôn chảy. 

Ý thức nguồn là ánh sáng từ bản thể – bản chất chân như của mỗi người. Chỉ cần một người để ý thức này vận hành đời sống, họ sẽ được trải nghiệm tính nhất thể. Thể tính cá nhân hòa làm một với thể tính vũ trụ. 

Thể tính cá nhân hay thực tại cá thể trong ngôn ngữ tâm linh ở Ấn độ, được gọi là Atman. Thể tính vũ trụ hay thực tại tối hậu gọi là Brahman. Brahman là trạng thái vượt lên trên mọi lời lẽ. Nó không thể nắm bắt bằng khái niệm hay tư duy. Nó nằm ngoài cái hiện hữu và phi hiện hữu, vô thuỷ, huyền bí, siêu việt, bất sinh bất diệt… Chính vì thế con người cần thức tỉnh tâm linh để ngộ ra Brahman vì hiện thân của Chân ngã trong linh hồn con người chính là Atman (Tat Tvam Asi). 

💎 Tat Tvam Asi: BẠN chính là NÓ — BẠN là điều bạn đang tìm kiếm

Trên hành trình thức tỉnh tâm linh

Trên hành trình thức tỉnh tâm linh, giải thoát linh hồn khỏi sự đồng nhất với thân thể và mọi ràng buộc giới hạn từ vật chất, bạn cần rất nhiều trí tưởng tượng. 

Chẳng hạn khi ai chia sẻ về “vô ngã” và chân ngã, nếu trí tưởng tượng bạn phong phú, bạn có thể liên hệ chúng với hình ảnh gần gũi nhất như mỗi Atman là một dấu chấm tròn (hoặc một đốm lửa) nối tiếp nhau tạo thành một vòng tròn (một đám lửa) Brahman bất tận. 

Bạn phát hiện ra điều này chưa? Một đường thẳng nếu phóng tầm nhìn ra toàn cầu, nó thật ra là một vòng tròn. Còn quả địa cầu mà chúng ta đang sống trên, nếu phóng tầm nhìn từ mặt trăng, tưởng tượng xem, bạn sẽ thấy trái đất có diện mạo như thế nào? 

Con đường bạn đang đi, bạn ngỡ là mình đang đi đến đâu đó nhưng thực chất bạn chỉ đi luẩn quẩn trong cái vòng tròn thành-trụ-hoại-diệt. Bạn nghĩ mình đang đi về đâu và sẽ đi về đâu đây? Bạn cần học cách nương nhờ trí tưởng tượng để ngộ ra sự thật trên. 

Trí tưởng tượng sẽ liên kết mọi hình ảnh. Nó va đập với vô thức và tiềm thức, rồi đẩy lên trên bề mặt ý thức và làm việc cùng nhận thức để giúp bạn lĩnh hội thấu đáo thông tin trên. Chẳng hạn nếu bạn đang sống và hoạt động tinh thần bằng giáo huấn từ Kinh Thánh, bạn sẽ bắt đầu chạm đến sự thật đằng sau câu “Ta là sự sống lại và là sự sống”.

Hoặc bạn dần hiểu sâu sắc hơn dụ ngôn người gieo giống mà Đức Giêsu đã rao giảng. Tôi thật sự rất muốn chép lại nguyên văn đoạn Đức Giêsu cắt nghĩa dụ ngôn người gieo giống (Matthew 13,18-23) trong Kinh thánh như sau:

“Các bạn hãy nghe ý nghĩa của ngụ ngôn về người gieo giống. Hạt giống rơi bên đường đi nghĩa là gì? Hạt ấy như người nghe lời dạy về nước trời mà không hiểu. Kẻ Ác liền đến cướp lấy hạt đã trồng trong lòng họ. Còn về hạt giống rơi nhằm chỗ đất đá thì sao? Hạt ấy giống như người nghe lời dạy liền vui nhận. Nhưng người ấy không để lời dạy ăn sâu vào lòng, chỉ giữ một thời gian ngắn thôi.

Khi khó khăn và bạo hành xảy đến do lời dạy thì họ liền bỏ cuộc. Còn hạt giống rơi nhằm cỏ gai nghĩa là gì? Hạt ấy giống như người nghe đạo nhưng lại để những lo âu đời nầy và cám dỗ của giàu sang cản trở khiến lời dạy không nẩy nở được trong đời sống người ấy. Còn về hạt giống rơi trên đất tốt là gì? Hạt ấy giống như người nghe đạo và hiểu nên sinh hoa kết quả, một hạt ra một trăm, sáu chục hoặc ba chục.”

Bạn biết đấy, sau tất cả, một bậc minh triết có thể đến gieo lời, nhưng để đơm hoa kết trái, bạn phải tự tay làm điều này. Họ có lời nhưng chắc chắn không thể trải nghiệm hay tu tập thay bạn. Nhất định phải có một sự thể nghiệm cá nhân để biết rằng Thượng Đế ngự bên trong mỗi người.

Và nếu God đã phán “Ta là sự sống lại và là sự sống”, thì chắc chắn bên trong mỗi người sự sống bất diệt. Hay nói cách khác, tất cả, kể cả loài người chúng ta, đều là Brahman – thực tại tối hậu – trạng thái vượt lên trên mọi lời lẽ. Nó không thể nắm bắt bằng khái niệm hay tư duy. Nó nằm ngoài cái hiện hữu và phi hiện hữu, vô thủy vô chung, huyền bí, siêu việt, bất sinh bất diệt. 

Để chạm đến thực tại tối thượng đó, người ta không thể đứng bên ngoài cùng những định nghĩa. Chúng ta phải làm một cú nhảy vào bên trong, trở thành nó và cảm nhận nó. Đó là lý do tại sao thế giới hiển hách của một người chao đảo và sụp đổ không phải vì tư duy logic, mà chỉ đơn giản nhờ vào một lần nhìn lên bầu trời và một lần nhìn xuống mặt đất đối mặt với cái chết. 

Konstantin Paustovsky (1892 – 1968), một nhà văn Nga nổi tiếng với thể loại truyện ngắn, đã kết hợp trí tưởng tượng và ngôn từ để biểu đạt trạng thái trên hết sức đời thường, lãng mạn và thuần khiết thế này: 

“Cần phải ngụp đầu vào thiên nhiên như cách ta xục đầu vào đống lá ướt nước mưa và cảm thấy cái mát mẻ sang trọng của nó, mùi của nó, hơi thở của nó… Và thiên nhiên chỉ tác động tới ta với toàn bộ sức mạnh của nó khi nào người ta mang bản chất người của ta vào việc cảm xúc thiên nhiên.

Khi nào trạng thái tâm hồn ta, tình yêu của ta, niềm vui hay nỗi buồn của ta bước vào trong sự hòa hợp hoàn toàn chặt chẽ với thiên nhiên. Và lúc ấy thì không còn có thể nào tách rời sự tươi mát ban mai với ánh mắt người yêu, tiếng ồn đều đều của rừng với những ý nghĩ về cuộc đời mà ta đã trải qua.”

Bạn thân mến, tôi thấy mình cũng đang gieo giống, những hạt giống tri thức thông qua mỗi bài viết. Cùng với tinh thần của dụ ngôn người gieo giống, tôi sẵn sàng trước một số hạt lời rơi vào bụi gai, gai mọc lên làm nó chết nghẹt và không sinh hoa kết quả. Và có những hạt lời biết đâu chừng lại rơi vào đất tốt rồi mọc lên và sinh hoa kết quả.

Nếu bạn nghiệm ra và hiểu được thông điệp tôi chia sẻ, bạn sẽ làm cho dòng chảy của lời bên trong bạn được khơi thông và sinh hoa kết quả. Đó là lúc bạn sẵn lòng quay vào trong và bắt đầu làm việc với trí tưởng tượng cùng nhận thức, sẵn sàng quy phục và đón nhận tất cả ân sủng từ đất trời.

Tác giả: Lê Duyên
Biên tập: THĐP