Có một sự thật ít người dám nhìn thẳng: đa thê không bị phản đối vì nó sai, mà vì nó đòi hỏi quá nhiều. Nó đòi hỏi sức mạnh. Không phải sức mạnh phô trương, không phải cơ bắp khoe ảnh phòng gym, mà là sức mạnh toàn diện: tâm lý, đạo lý, sức khỏe, tài chính, trách nhiệm, và khả năng gánh chịu hậu quả. Đa thê không phải đặc quyền của đàn ông. Nó là bài kiểm tra của đàn ông.
Có những câu nói không xin được hiểu đúng ngay khi ra đời. Chúng giống như hạt giống bị gieo sai mùa, rơi xuống một nền đất chưa sẵn sàng. Câu nói của Kant về hôn nhân là một câu như vậy. Nghe qua, nó có vẻ nghịch lý. Nghe kỹ, nó còn có thể gây phẫn nộ. Và nếu đọc bằng nhãn quan của thế kỷ 21, nó gần như là một lời khiêu khích.
“Em từng nghĩ: hạnh phúc là tự do. Là không cần ai. Là làm chủ cuộc đời. Nhưng rồi em nhận ra, em cô đơn. Không phải vì thiếu người yêu. Mà vì thiếu một vai trò thật sự. Em làm sếp, làm con, làm bạn, làm đối tác… nhưng em chưa bao giờ làm vợ. Em chưa bao giờ được phục vụ một người đàn ông bằng cả trái tim. Phải chăng đó là bản chất của hầu hết phụ nữ, không thể yêu ai khác ngoài chính mình? Em không muốn như vậy.”
Câu nói này nghe như một chân lý giải phóng, nhưng thực chất là một phép đảo ngược tinh vi của trách nhiệm. Nó không soi chiếu tâm lý, nó đóng khung thế giới. Khi một mệnh đề tự cho mình quyền giải thích mọi trải nghiệm, nó không còn là phân tích, nó trở thành giáo điều. Giáo điều luôn hấp dẫn vì nó đơn giản, và cái đơn giản luôn quyến rũ những tâm trí đang mệt mỏi. Thay vì hỏi “điều gì đang diễn ra”, nó kết luận “tất cả là do anh”. Từ khoảnh khắc ấy, tư duy dừng lại, chỉ còn bản án.
Tôi từng yêu một người phụ nữ như thế. Không, không phải một người. Tôi đã gặp họ, rất nhiều, trong quán cà phê sáng, trong hội thảo phát triển bản thân, trong những buổi networking nơi tiếng cười vang lên quá mức cần thiết, như thể để che giấu một lỗ đen sâu hoắm bên trong. Họ tự hào nói: “Tôi không cần đàn ông. Tôi tự do.” Và trong ánh mắt họ, tôi thấy thứ tự do ấy không phải là cánh chim trời, mà là chiếc lồng không có cửa, lồng do chính họ tự đúc bằng tiền, bằng thành tích, bằng những đêm thức trắng vì deadline và nỗi sợ thất bại.
Bất an không phải sự cố bất ngờ trong đời sống tinh thần, cũng không phải lỗi của hoàn cảnh hay thời đại. Nó là hệ quả tất yếu khi con người sống lệch khỏi trật tự của Chân Lý, khi tâm thức từ chối quy phục điều đang là. Không phải vì thiếu phương pháp, thiếu hiểu biết hay thiếu niềm tin, bất an sinh ra từ sự chống đối âm thầm giữa cái tôi và thực tại. Khi bạn không chịu đặt mình đúng chỗ, thế giới nội tâm lập tức phân mảnh. Bất an không tấn công bạn, nó chỉ phản chiếu sự sai lệch đang diễn ra. Nó là tiếng chuông báo động cho biết bạn đang sống không thật với chính mình.
Nói về “quy phục” không phải là lời kêu gọi ai đó cúi đầu, mà là đang chỉ thẳng vào nỗi sợ cổ xưa nhất của bản ngã, nỗi sợ buông bỏ quyền kiểm soát. Khi một người nghe chữ đó và lập tức nổi nóng, chính cơn nóng ấy đã tố cáo họ: họ không sợ bị ai thống trị, họ chỉ sợ nhìn thấy cái tôi của mình tan chảy. Quy phục không hướng ra ngoài, mà hướng vào trong, nó là sự lộ diện của vùng bóng tối nơi bản ngã trú ngụ. Và chỉ khi ánh sáng chiếu vào, ta mới biết mình sống bởi tình yêu hay bởi sự phòng thủ.
Tôi từng yêu một người phụ nữ như ngọn lửa không có bấc. Cháy dữ dội, sáng chói, nhưng không nơi nương tựa. Cô ấy thông minh, sắc sảo, nói năng như kiếm, bước đi như thể mặt đất phải cúi mình. Cô không cần ai. Không cần lời khuyên. Không cần sự dẫn dắt. Không cần một bàn tay nắm lấy tay cô trong đêm tối, vì cô bảo: “Tôi tự thắp sáng được.”
Matrilineal (TD: "Mẫu Dòng") không đồng nghĩa với "Mẫu Hệ" hay "Mẫu Quyền" (Matriarchy). Từ “mẫu quyền”, giống như “phụ quyền” (patriarchy), chỉ rõ: đây là quyền lực (quyền chính trị, quyền quyết định, quyền thừa kế, quyền tôn giáo) nằm trong tay người phụ nữ hoặc dòng họ mẹ. Nó không nói về cảm xúc, không nói về tín ngưỡng, không nói về vai trò, mà nói về cơ chế quyền lực thực tế.
Không phải vì họ độc ác, hay không thể hợp tác, mà vì bản chất tiến hóa của họ không định hình nên một trật tự liên kết bền vững, minh bạch, có mục tiêu chung như đàn ông. Đây không phải là lời buộc tội, mà là một quan sát thực nghiệm, sắc lạnh như dao mổ giải phẩu tâm lý học nhân loại. Bạn hiểu không? Chúng ta đang nói về bản năng sâu thẳm, về những chương trình đã chạy trong hàng trăm ngàn năm, trước cả khi ngôn ngữ hình thành, trước khi thành phố mọc lên từ bụi đất. Và ngày nay, khi xã hội giả vờ rằng mọi thứ đều có thể được điều chỉnh bằng ý chí, bằng “ý thức hệ bình đẳng”, thì chính những bản năng ấy vẫn âm thầm điều khiển hành vi – chỉ là chúng ngụy trang dưới lớp vỏ văn minh.
