Nguy cơ lớn nhất đối với Hy Lạp không phải là chính sách thắt lưng buộc bụng hay vỡ nợ hoặc đồng euro hay đồng drachma. Và chắc chắn là không phải bị doạ đưa ra khỏi thị trường tín dụng – mà đó là nền văn hóa của Hy Lạp, một nền văn hoá chống lại thị trường tự do, thị trường không bị trói buộc và một nền văn hoá chỉ muốn dựa nhà nước.
Bước vào thế giới của nhau (Through the Windows of Life) là cuốn sách Việt Nam đầu tiên khiến tôi khóc hoài không dừng được suốt từ lúc chạm tay vào bìa sách cho đến khi buông nó xuống mặt bàn sau khi đã đọc xong trọn vẹn không sót đi một chữ và không lỡ mất một hình nào. Cuốn sách là sản phẩm của Humans of Hà Nội – fanpage được truyền cảm hứng từ Humans of New York, nơi những câu chuyện của biết bao con người được lắng nghe và chia sẻ.
Tôi dám khẳng định rằng, ngoài một người mẹ bằng xương bằng thịt (có thể dưới hình hài một người mẹ, người yêu, người bạn, người thầy, người tri kỷ, v.v…), chúng ta còn rất cần một người Mẹ tinh thần, một người hướng dẫn cho tâm hồn. Các bạn có bao giờ tự hỏi rằng: Điều gì đã thôi thúc Peter đi tìm một người mẹ? Ai đã nhắc cho cậu bé ý tưởng đó nếu như không phải là người mẹ tinh thần của cậu? Và ai là người “xúi bẩy” Hook đi cướp “mẹ Wendy” về cho riêng mình?
Không cần những bài học khô cứng về văn hóa, nghệ thuật thay vào đó là những hình ảnh, hiện vật nghệ thuật sống động. Khi được tắm mình trong không gian nghệ thuật như thế ngay từ nhỏ thì trẻ em cũng có thể cảm thụ được nghệ thuật là điều dễ hiểu.
Kẻ nào nhìn ra được bản chất của tình dục, kẻ đó hát ca trên thiên đường. Còn kẻ nào để tình dục thắt cổ, kẻ đó làm nô lệ dưới địa ngục. Hàng loạt những sự kiện (trong đó có tình dục) đã giúp thức tỉnh Theodore, từ một người đàn ông khốn khổ nằm trong đống tro tàn của sự cô đơn, dằn vặt, lạc lối chợt vươn lên mạnh mẽ, đầy sức sống và rực rỡ như một con phượng hoàng lửa. Việc nam tài tử Joaquin Phoenix vào vai này hẳn phải là một phép ẩn dụ hoặc là một dấu hiệu cho những kẻ kiếm tìm! Nếu được chọn từ khóa cho Theodore, tôi sẽ chọn từ “Phượng Hoàng” (Phoenix)! Bộ phim xoay quanh cuộc chuyển mình (transformation) rực rỡ của nhân vật nam chính.
Buồn hơn nữa là khi chứng kiến cách biểu lộ cảm xúc của người Việt khi đội tuyển bóng đá nam Việt Nam thắng ở AFF Cup. Tất cả các con đường đều chật cứng, người người đổ ra đường, nhà nhà đổ ra đường… Tất cả đều hô to: "VN vô địch, VN vô địch!" Trời đất ơi, sao Việt Nam chúng ta lại tầm thường đến mức chỉ mới vô địch AFF Cup thôi mà cả nước đã đổ ra đường hô to: "VN vô địch, VN vô địch" như thế?
Trở lại với chủ đề chính, trong giờ Văn dạy rất chán đó, anh bạn ngồi kế bên tôi cũng không học nữa, mà ngồi nói về chuyện tương lai của đất nước. Tôi lúc đó cười khẩy và nói cho anh nghe: "Đất nước bị đè đầu cưỡi cổ và nhồi sọ, giam cầm trong cái nhà tù 'Việt Cộng' này thì làm quái gì có nổi tương lai." Thì anh bảo: "Sao tự nhiên mày phán tào lao vậy." Rồi đương rảnh tôi kể anh nghe về chút kiến thức lịch sử chính trị của đất nước này, những kiến thức không bị Đảng "kiểm diệt", vâng - "kiểm diệt", thì anh lại cười và lắc đầu.
Sức quyến rũ, tính phổ biến chính là lợi thế của điện ảnh, giúp điện ảnh chuyển tải cái hoài bảo của kịch và tiểu thuyết bị chặn đứng trước ngưỡng cửa của những người ít chữ. Cái thú đọc sách của người biết chữ chia sẻ cùng người ít chữ nhờ cái thú thưởng thức phim; cũng như cái khoảng cách văn học… Điện ảnh sẽ mang họ xích lại gần nhau hơn. Cái tế nhị, cái ẩn ý mà tiểu thuyết muốn gợi mở, báo động làm cho độc giả phải suy gẫm… thì điện ảnh sẽ đền bù lại cho người không đọc tiều thuyết.
Ấy thế thì, thay vì phản bác và chê trách ông đại biểu, người dám nói dân trí ta thấp, thì có lẽ, nên tuyên dương ông. Vì dám nói ra sự thật, sự thật mà các ngài lãnh đạo đều biết nhưng chưa ai có can đảm nói. Nhưng mà cũng không được, vì ông đại biểu này khi bị phản đối đã lại kịp có bài thanh minh rằng ông ta không nói ra điều đó. Ý ông không phải vậy, dân hiểu lầm ý ông rồi. Đấy, lại một lần nữa, dân trí thật thấp, thật ngu, lãnh đạo phát biểu gì người dân cũng hiểu lầm hết.
Tôi thừa hiểu. Ở Việt Nam, danh xưng đóng vai trò quan trọng, có khi rất quan trọng. Có lần về làm việc ở một tỉnh thuộc vùng miền Tây, sau bài nói chuyện tôi được một vị cao tuổi ân cần trao cho một danh thiếp với dòng chữ tiếng Anh: “Senior Doctor Tran V. …” Đây là lần đầu tiên tôi thấy một danh xưng như thế trong đời. Sau này có dịp tìm hiểu từ bạn bè tôi mới biết ông là một cựu quan chức cao cấp trong ngành y tế của thành phố (đã nghỉ hưu), nhưng vẫn còn giữ chức vụ gì đó trong một hiệp hội chuyên môn. Tôi nghĩ danh xưng “Senior Doctor” (có lẽ nên dịch là 'Bác sĩ cao cấp' hay nôm na hơn là 'Bác sĩ đàn anh'). Nhưng tại sao lại cần một danh xưng phân biệt “giai cấp” như thế? Tôi đoán có lẽ vị đồng nghiệp này muốn phân biệt mình với “đám” bác sĩ đàn em chăng?
