Oppenheimer và Chí Tôn Ca

J. Robert Oppenheimer, nhà vật lý người Mỹ đồng thời là giám đốc Dự án Manhattan, đã học tiếng Phạn vào năm 1933 và từng đọc bản gốc của Chí Tôn Ca, về sau đã trích dẫn tác phẩm này như một trong những cuốn sách có ảnh hưởng lớn nhất góp phần định hình triết lý sống của ông. Oppenheimer sau đó nhớ lại rằng, khi chứng kiến vụ thử nghiệm vũ khí hạt nhân Trinity, ông đã liên tưởng đến những vần thơ từ Chí Tôn Ca (11:12).

दिवि सूर्यसहस्रस्य भवेद्युगपदुत्थिता। यदि भाः सदृशी सा स्याद्भासस्तस्य महात्मनः।।११-१२।। [1]

“Nếu ánh sáng rực rỡ của một ngàn mặt trời bừng cháy cùng một lúc trên bầu trời, thì đó sẽ giống như sự huy hoàng của Đấng Tối Cao.” [2][3]

Nhiều năm sau ông đã lý giải rằng một khổ thơ khác đã ăn sâu vào tâm trí ông ở thời điểm đó:

“Chúng tôi biết thế giới này sẽ không như trước nữa. Có người cười, có người khóc. Đa số thì im lặng. Tôi nhớ đến một dòng từ kinh sách Hindu, Chí Tôn Ca; Vishnu* đang cố gắng thuyết phục Hoàng tử rằng chàng nên làm tròn bổn phận của mình và để gây ấn tượng với Hoàng tử, Người hiện ra bộ dạng Thần Thánh với nhiều cánh tay và nói, “Giờ đây ta đã trở thành Thần chết, đấng hủy diệt mọi cõi thế.” Tôi cho rằng tất cả chúng tôi đều nghĩ như thế, bằng cách này hay cách khác.” [4]

*Là vị Thần bảo hộ trong Ấn giáo, một trong 3 Đại Thần (2 vị còn lại là Brahma và Shiva)

Oppenheimer đã trích dẫn những lời này trong một bộ phim tài liệu The Decision to Drop the Bomb (1965) [4]. Oppenheimer đã đọc từ bản gốc tiếng Phạn, “kālo’smi lokakṣayakṛtpravṛddho lokānsamāhartumiha pravṛttaḥ” (11:32) [5]. Bản dịch tiếng Anh của ông lần đầu tiên được in ra trong tạp chí Time, ngày 8/1/1948 [6]. Sau đó nó được xuất hiện trong sách của Robert Jungk (Brighter than a Thousand Suns: A Personal History of the Atomic Scientists (1958)) [2], nó được dựa trên một cuộc phỏng vấn với Oppenheimer. Xem thêm The Gita of Robert Oppenheimer của James A. Hijiya. [7]

Featured image: Cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân Trinity của Dự án Manhattan là vụ nổ vũ khí hạt nhân đầu tiên, khiến Oppenheimer nhớ lại những vần thơ từ Chí Tôn Ca, đáng chú ý là: “Ta đã trở thành Thần chết, đấng hủy diệt mọi cõi thế.” (Bản dịch của THĐP: “Ta là thời gian, đấng hủy diệt vĩ đại mọi cõi thế.”)

Tham khảo

1. “श्रीमद् भगवद्गीता अध्याय ११ श्लोक १२“
2. Jungk (1958). Brighter than a Thousand Suns: A Personal History of the Atomic Scientists. p. 201.
3. “Bhagavad Gita As It Is, 11: The Universal Form, Text 12“. A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada. Retrieved July 19, 2013.
4. “J. Robert Oppenheimer on the Trinity test (1965)“. Atomic Archive
5. “Chapter 11. The Universal Form, text 32“. Bhagavad As It Is
6. “The Eternal Apprentice“. Time. November 8, 1948
7. Hijiya, James A. (2000). “The “Gita” of J. Robert Oppenheimer” (PDF). Proceedings of the American Philosophical Society. 144 (2): 123–167. JSTOR 1515629. pp. 123–124.

Biên soạn: Prana
Biên dịch: Hue Truong
Hiệu đính: Hoài Thanh, Prana

Bài liên quan

>>> [THĐP Translation™] Ảnh hưởng sâu rộng của Chí Tôn Ca

🔥🔥🔥 THĐP tái khởi động cuộc hành trình lan tỏa tri thức — Giới thiệu giao diện, sản phẩm mới — Chương trình khuyến mãi đặc biệt (áp dụng 15/8/23 – 15/9/23)