Chân dung “sếp” thời @

Featured Image:  Teppei Takahashi 

“Dear Sir“ (Kính tặng Sir nhân ngày sinh nhật  tháng 7)

Lâu lắm rồi tôi không gõ hai từ này. Cái từ thật xa lạ mà rất… đáng dùng, với tôi. Nó vừa đủ trang trọng theo phép tắc xã giao, vừa đủ khoảng cách cho những tình huống cần khách sáo, vừa tránh được sự cứng nhắc theo kiểu soạn thảo văn bản mẫu: “Kính gửi Ngài… “

Ai nói lai căng thì nói, đôi khi tiếng Anh là ngôn ngữ sử dụng thay cho những điều khó nói bằng tiếng Việt mà cá nhân tôi thấy thật đắc dụng trong đời thường, dĩ nhiên rồi. Ai đánh thuế đâu, nhất là trong kinh doanh thời buổi này. Cái gì nghe là hiểu, tiện lợi, giảm bớt thời gian công sức không cần thiết, không vi phạm luật pháp, thuần phong mỹ tục…là phải cập nhật ngay. Mà có không muốn cập nhật cũng không được, nếu bạn không muốn tụt hậu.

Hơn nữa, mỗi thời thế đều có những xu hướng, trào lưu nổi bật, dẫn tới việc du nhập một số cách diễn đạt ngôn ngữ “thời thượng”. Bây giờ tôi đố bạn dùng từ gì thuần Việt để giới thiệu về internet đó. Mạng à, làm thế nào để phân biệt mạng lưới, mạng nhện, với nó đây? Ít nhất cũng phải là net, đâu có phải tiếng Việt “xịn”? Hay là từ hotel, restaurant chẳng hạn. Một bác sửa xe vá săm lốp ngoài đường, hay một bà bán cá ngoài chợ, chỉ cần nói tên là hiểu liền, dù nửa chữ tiếng Anh họ cũng chẳng biết. Chấp nhận đi bạn nhé.

À, tôi chỉ đang định gõ chữ ‘ Dear Sir ‘ kia mà.

Vâng.
“Thưa Ngài,“
“Dear Sir,“

Hôm nay tôi muốn viết vài dòng về “Sir” cũ của tôi, tự hứa phải cố gắng hoàn thành kịp gửi tới Sir như một lời chúc mừng Sinh nhật chân thành nhất. Và tôi chọn cách viết như nhiều năm qua tôi vẫn viết, khi cần gửi tới Sir, bản báo cáo, thư xin phép hay là các đề xuất liên quan tới công việc hàng ngày…. Mở đầu bằng hai từ ngắn gọn “Dear Sir“…

Dù ai đó tình cờ đọc được có thể nhíu mày vì cái từ không có trong từ điển tiếng Việt này, nhưng tôi tin Sir thì chấp nhận, vì nó vốn đã trở thành một từ hết sức thông thường, phổ cập trong văn hóa email ở nơi mà Sir là người ‘thuyền trưởng’ gần hai thập kỷ qua.

Nếu một ngày bạn gặp một người trong thang máy một tòa cao ốc văn phòng hạng sang có nụ cười rất tươi, ánh mắt ấm áp, thân thiện, à dáng chuẩn nữa chứ, và đặc biệt là không hề giống một mẫu “ sếp “ chung thời bao cấp mà bạn từng hình dung ( bệ vệ, bụng bia, đầu tóc bóng mượt.. ), rất có thể đó là Sir tôi muốn kể.

Tôi đã biết ít nhất cũng hơn một nửa tá chị em – tất nhiên rồi, chỉ phụ nữ mới có khả năng ‘tám’ với người không mấy thân quen nhanh đến thế – vì không kìm nổi sự ấn tượng, ngay sau khi từ phòng Sir bước ra:

“ Ôi sếp em dễ thương thế, làm việc với sếp chắc rất thoải mái …”
“ Ôi sếp làm em nói chuyện rất cởi mở, chẳng có cảm giác sợ sệt gì cả.. “

Như thể họ vừa xóa tan được các ‘ tin đồn ‘ khi chưa gặp Sir thì phải.

Với tôi thì họ nói hoàn toàn chính xác đó, chỉ có điều không đơn giản chỉ là vậy. Nếu bạn cư xử chuẩn trong mọi trường hợp, chắc chắn, bạn sẽ thấy Sir tuyệt vời. Còn nếu bạn có những động thái trệch hướng xem. Bạn sẽ còn thấy Sir… trên cả tuyệt vời, về… cách xử lý vi phạm. Hu hu… Nhưng đừng vội tin tôi, hãy tự trải nghiệm nhé. Hi hi…

Có lần, tôi còn chứng kiến một chuyện rất hài cũng chính từ cái dáng vẻ “không hề sếp” ấy của Sir. Ấy là lần tôi được cử đi cùng Sir và một người có dáng kiểu mẫu ‘ sếp ‘ truyền thống – anh này thuộc hàng ‘ chức sắc ‘ trong Công ty – đi tiếp khách lúc trời đang mưa. Khi cửa xe vừa mở, mọi người cùng bước ra thì ‘ bụp ! ‘ một cây dù bung lên ngay lập tức. Một anh chàng bảo vệ rất chuyên nghiệp đang giơ cao cây dù che mưa hộ tống cho người – tưởng – là – sếp đi cùng đoàn tiến vào nhà hàng. Sir thì đương nhiên là đội mưa giống tôi thôi, trong sự ái ngại, vẻ mặt rất tiến thoái lưỡng nan và đang cố ra hiệu từ chối cái dù của anh cán bộ kia. Còn Sir thì xua tay và rảo bước thật nhanh. Chết cười!

Sự nhầm lẫn này sẽ còn có thể xảy ra cho bất kỳ ai nếu người đó thuộc tuýp “trông mặt bắt hình dong“. Chẳng hạn nếu bạn là nhân viên mới, hay người mới của khách hàng, của đối tác.. tham dự cuộc họp có Sir mà vị trí ngồi trong cuộc họp không định vị chức danh của các thành viên tham dự. Rất có thể bạn sẽ chăm chú lắng nghe một vị giọng nói hào sảng, hùng hồn, miệng vừa nói tay vừa phác những đường nét rất dứt khoát vào không trung, rất quyết liệt hơn là quan sát một vị khác ngồi trầm ngâm, khi thì gật gù, lúc lại nhíu mày suy nghĩ, nếu có phát biểu cũng rất từ tốn, nhẹ nhàng. Đấy, tôi cũng từng chứng kiến nhiều người “ à ra thế ” vào phút chót cuộc họp. Nhầm chết!

Đó mới chỉ là dáng vẻ, phong thái thôi nhé. Điều mà nhiều năm trôi qua tôi chưa hết ‘ mê tín‘ ở Sir là nhân cách và phong cách lãnh đạo đặc biệt cơ.

Đầu tiên tôi không thể không nhắc đến sự bình tĩnh, kiềm chế theo trường phái duy lý của Sir. Không biết Sir có theo đạo giáo nào để rèn cái đức NHU này hay là thiên bẩm. Làm việc sát với Sir gần 20 năm, dù tôi có cố tình theo dõi cũng chẳng bao giờ bắt gặp Sir trong tình trạng ‘ mất kiểm soát ‘. Nổi nóng, mặt đỏ gay, la hét như Trương Phi là những điều không bao giờ có trong lịch sử cũng như viễn cảnh ‘giao tiếp ứng xử’ của Sir.

Có những chuyện, những thông tin đến với Sir vào hàng ‘động trời’, chỉ nghe thấy thôi tôi đã ‘ tim đập chân run, toát mồ hôi hột ‘ mặc dù tôi thì làm cóc gì có trách nhiệm xử lý mà lo với lắng chứ. Ấy vậy mà sau những giây, phút, giờ rồi tới cả vài ngày len lén quan sát cử chỉ, hành động của Sir, tôi tịnh vẫn chẳng thấy một chút nào tỏ ra bối rối, âu lo. Vẫn vẻ mặt, nụ cười thường trực, như mọi ngày, có chăng là trầm mặc hơn chút thôi. Hay là cứ làm lãnh đạo lớn thì “đứt dây thần kinh biểu cảm”. Không dám đâu!

Thật sự phải tới khi tôi trực tiếp được nghe điều nhận xét về cái sự “TRÌ“ của Sir – không phải từ của tôi nhé, trích nguyên văn đấy – của một bác quan chức đáng kính trong ngành, bạn cao niên của Sir, tôi mới dám khẳng định đó là cốt cách của Sir, là cái tạo nên sự khác biệt nổi bật của Sir. Mà điều này không tự dưng sinh ra, không tự dưng tồn tại được đúng không bạn. Đó là sự ‘khổ luyện’ theo năm tháng.

Sự chu đáo, tỉ mỉ cũng là một trong những điều ở Sir làm tôi đi từ ngạc nhiên tới ngỡ ngàng, và càng làm lâu cùng Sir, nó chỉ càng dày lên thêm. Có hơn vài đôi lần tôi cứ nghĩ chắc Sir đã quên béng việc abc, xyz…, quá thời hạn rồi mà. Nhưng không phải vậy, việc gỉ việc gì, từ trọng đại hay bé tẹo teo Sir đều nhớ tất, không quên một cái nào, cái nào cũng lôi ra xử lý hết, chỉ là nhanh hay chậm thôi. May mà tôi cũng không lơ là, sao nhãng. Hú vía!

Đôi khi tôi tự hỏi có phải bộ não Sir có cấu tạo đặc biệt hơn người? Máy tính điện tử có khi còn lỗi, hoặc là tôi bất cẩn, quên, nhầm, sót mà mắc lỗi, chứ Sir thì không. Phù. Có những việc rõ ràng khi Sir móc nó ra thì kiểu gì tôi cũng phải niệm câu ‘ nô tài có lỗi ‘. Tài cách mấy cũng không cãi được vô tội, tang chứng vật chứng rành rành. Chỉ biết càng phải cố mà nghiêm túc, trách nhiệm hơn. Khách quan nhé, chứ không phải câu đùa kinh điển “Điều 1, Sếp luôn đúng“.

Lạ kỳ nữa là dù lịch họp của Sir dày đặc, Sir toàn tự tay thu xếp, tự phải nhớ lịch mà gần như không bao giờ nhầm nhọt cả. Tôi hầu như chẳng khi nào có cơ hội được nhắc tuồng Sir về các cuộc hẹn, chán thế đấy, muốn ghi điểm cũng có dễ ăn đâu. Trừ một đôi lần có túm được vài anh bên quảng cáo nào đó có hẹn ‘giả bộ‘, chẳng ăn thua!

Bận rộn là vậy, tự tay phải làm mọi việc, chẳng có thư ký riêng ‘chưn dài’ gì cả , chỉ có một phòng Hành chính có một vài cô ‘chân cũng không dài‘ (trong đó có tôi, “bí mựt” nhé) phụ giúp vài việc giấy tờ, văn thư, chuẩn bị phòng họp… Nhưng bạn cứ thử không làm con ong chăm chỉ, không tập trung cao độ mà xem, ‘cảnh sát trưởng’ Sir sẽ luôn là người nhắc cho bạn cái việc nhỏ xíu bạn lỡ… bỏ quên trong một chuỗi danh sách công việc dài lê thê, tràng giang đại hải, nhặt cho bạn vài hạt sạn trong mớ văn bản chi chit những chữ là chữ mà bạn kiểm tới kiểm lui mấy lần vẫn sót. Cứ như thần!

Nhớ những ngày cuối năm, nhà nhà, người người, công ty lớn công ty bé đều chạy đua với thời gian cho kịp Tết. Bận mấy nhưng Sir không bao giờ quên công việc tổ chức đoàn cbcnv đi làm từ thiện. Thường là việc này bao giờ cũng phải thu xếp tới trước ngày Cúng ông Táo về trời, coi như hoàn tất việc Công ty, để cho cbcnv còn về lo việc nhà ( đấy, Sir còn nghĩ cho lính nữa chứ ).

Cảm ơn Sir đã tạo điều kiện cho nhân viên chúng tôi tham gia hoạt động này, hiểu được ngoài gia đình, công việc, còn cần phải biết chia sẻ với cộng đồng. “Sống trong đời sống cần có một…đống tiền, ý quên, ngàn lần xin lỗi nhạc sĩ TCS, cần có một tấm lòng.“ Là như thế đó.

Những ngày cuối năm, mọi người, từ lãnh đạo tới thường dân, luôn là thời điểm chúng ta bày tỏ tình cảm, trả nghĩa trả tình cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ, thầy cô, cấp trên, đồng nghiệp, bạn bè, những người đã giúp đỡ chúng ta…,  sau một năm miệt mài ‘ cày cuốc ‘. Sir cũng vậy thôi. Nhưng chuyện lạ, là Sir còn không quên gửi quà Tết cho gia đình những cựu nhân viên Công ty, có người đã nằm xuống, có người vẫn còn nằm trên giường bệnh. Chuyện này không phải ai cũng biết.

Thậm chí, ngày cuối cùng của năm cũ, Sir còn tự tay mang những cuốn lịch, một vài chai rượu, hộp trà cho các anh chàng trong tổ bảo vệ của tòa nhà, khi ấy Công ty còn chưa có trụ sở riêng. Và cái phòng ‘chưn không dài’ của chúng tôi cũng có một vài hộp bánh phần quà, chị em mỗi người một vài món, mang về nhà ăn Tết. Chai rượu, hộp bánh thì nhẹ thôi, nhưng tấm chân tình của Sir trong đó thì chúng tôi… xách nặng. Sir là ai, có cần phải mất thời gian ‘care‘ tới cả những chuyện ‘nhỏ như con thỏ’ này không. Bạn trả lời giùm tôi nhé. Đắc nhân tâm chứ gì. Đắc gì mà không có tâm thì cái kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra thôi. Phải không bạn?

Nhân chuyện nói về quà cáp biếu xén, tôi chợt nhớ tới câu chuyện ‘ cười ra nước mắt ‘ về chai rượu quay vòng vòng, tàn dư thời bao cấp chắc bây giờ cũng vẫn còn đó. Sir có lần chia sẻ câu chuyện này với thái độ rất cởi mở, thẳng thắn, chân tình rằng “ một năm làm việc chung với nhau, Tết nhất anh chị em tới thăm nhau có chai rượu để bày tỏ tấm lòng, tình cảm, là bình thường nhưng Sir không muốn sống theo quan niệm “quan nhất thời, dân vạn đại“, để khi anh em không còn đi chung đường không còn muốn nhìn mặt nhau “…

Bởi vậy, nếu có rất nhiều người thật khổ sở (kể cả bạn chỉ là nhân viên “quèn” thôi nhé ) khi mỗi năm hết Tết đến phải chạy đôn chạy đáo kiếm cho bằng được ‘ hàng độc ‘ để biếu ‘ sếp ‘ hầu mong được chút ơn mưa móc cho năm sau thì may mắn cho chúng tôi, tôi nghĩ là đa số anh chị em lãnh đạo cấp trung ở Công ty, lại đều mong chờ tới cái ngày đó. Những ngày duy nhất trong năm được làm khách ở nhà Sir, uống ly rượu tự tay Sir rót mời, ăn những trái cherry xứ người đen bóng, căng mọng, ngọt như đường, mát lạnh ( bí mựt nhé, và xin lỗi là tôi thường ăn cherry nhà Sir… rất hồn nhiên J ). Một cái may nữa là nhân viên Công ty thì càng không phải ‘ lăn tăn ‘ thủ tục này. Bạn cứ việc toàn tâm toàn ý lo Tết cho gia đình và kê gối ngủ ngon nhé, chẳng cần phải hỏi thăm nhà Sir ở đâu, mua quà gì mà không lo sợ bất cứ điều gì.

Anh chị em key staff không ai hẹn nhưng nhiều năm nay đều có lệ tới thăm gia đình Sir vào những ngày 27-28 Tết. Bình thường gặp Sir thì khó nhá, nhưng hôm đó thì thích lắm. Sir ở nhà sẵn sàng đón tiếp, với những loại rượu ngon thượng hạng, bánh ngon tuyệt hảo tự tay phu nhân Sir làm đãi khách, bạn cứ tha hồ mà chén nhé, giống tôi. Và những câu chuyện rất chân tình cứ thế được mọi người chia sẻ để mỗi người đều cảm thấy có gì đó thật sâu, thật lắng đọng trong lòng. Và tin tôi đi, nếu chẳng may bạn ngã vào hầm rượu nhà Sir, thì ba năm sau bạn mới có thể ra được nhé J. Rượu ngon, lại nhiều, chuyện hay cũng chẳng bao giờ hết được…

( Xin lỗi nếu vì chuyện này mà mỗi năm nhà Sir tốn thêm rượu, bánh thì… tôi xin chịu trách nhiệm… tự nguyện không ăn phần của mình nữa L , chứ không chịu trách nhiệm quảng cáo sản phẩm đâu nhé ).

Cứ thế rồi năm tháng trôi, chuyện mà ai cũng biết là cả cái đoàn tàu anh em ấy bao nhiêu năm qua vẫn cứ ở bên Sir, có người đã từng nghỉ một thời gian ngắn rồi lại quay trở lại. Sir có nam châm thì phải, không ai thoát ra được, tôi nghi lắm. (Tôi thì là chuyện ngoại lệ ạ, vì nhà tôi có một ‘tiền đạo cắm’  ở khung thành rồi,  không nhổ rễ lên được đâu nhé ). Nam châm là cái gì vậy nhỉ, nếu chỉ là biện pháp kỹ thuật thì chắc nhiều người làm được chứ. Nó phải là một trái tim biết thu phục lòng người, mới đủ sức hút lâu bền được.

Nhân chuyện nam châm, tôi lại nhớ ra những người bạn của Sir. Sir có những người bạn xuyên biên giới, những người mà tình cờ tôi biết được và chỉ có thể nói là tình bạn đẹp, vì họ gắn kết với nhau giữa các gia đình. Năm 1992, tôi dự một đám cưới mà số khách người nước ngoài nhiều gần như bằng hoặc hơn người Việt. Choáng. Sau này tôi mới biết Sir đã có thời ở nước ngoài, đã từng có thâm niên hoạt động kết giao với người nước ngoài. Thời gian đầu Công ty mới thành lập mọi người hay hát tếu táo ‘ thằng tây nó tiến thì mình giật lùi, thằng tây nó lúi thì mình …giật tiền’. Quan hệ, ứng xử với người nước ngoài thời đó dường như là ghê gớm lắm. Vậy mà ngay trong câu hát đùa vui, cũng thể hiện rất rõ quan điểm ‘ không có gì phải sợ cả “. Càng về sau, tôi càng thấy rõ hơn uy tín của Sir trong con mắt người nước ngoài, từ các đối tác tầm cỡ thế giới, khu vực, thậm chi cả giới chức của một số nước trong khu vực.

Bây giờ, chỉ cần gõ vào Google vài chữ ‘ nghệ thuật lãnh đạo ‘, bạn có thể tìm thấy hàng trăm trang các thể loại kinh nghiệm cần thiết. Nhưng ở thời kỳ thập niên 90 và cuối thế kỷ 20 đó, làm gì có lãnh đạo nào được học các kỹ năng lãnh đạo. Chỉ có học từ Trường Đời thôi. Có lẽ, Sir đã tiếp cận được những người xuất thân từ thế giới văn minh bằng khả năng giao tiếp ứng xử thông minh và chân tình của mình, tìm ra chìa khóa lãnh đạo đúng đắn. Chẳng thế mà thời hoàng kim Công ty đã từng có hơn 10 đối tác nước ngoài danh tiếng lớn nhỏ cùng thời điểm. Một thực tế hết sức ấn tượng và đầy thuyết phục cho những ai còn hoài nghi về tài lãnh đạo của Sir, nếu có.

Sir cũng là người có những câu nói nổi tiếng, rất đáng sưu tập làm ‘cẩm nang‘ về phương châm sống và làm việc:

• “Cái gì người ta làm được thì mình không những phải làm được mà còn làm tốt hơn.“
• “Không cần phải học ở đâu xa, học ngay từ đối tác, khách hàng của mình.“
• “Mỗi người đều có thời gian làm việc như nhau, phải tự sắp xếp để hoàn thành nhiệm vụ của mình thôi. Lãnh đạo còn khó hơn nhân viên vì bị gián đoạn bởi tiếp khách ra vào…“
• “Làm gì thì làm, phải tự tin dám nhìn thẳng vào mắt của tất cả cbcnv không cảm thấy hổ thẹn.“

…….

Thực tế, những gì Sir làm cho hơn 1000 cbcnv, và cũng gần con số như vậy các gia đình, những thành quả của Công ty đã đạt được dưới sự dẫn dắt của Sir…tôi không thể kể hết và cũng không đủ sức thống kê. Vì nếu ai muốn biết, tìm hiểu tại các nguồn thông tin chính thống của Công ty chắc chắn sẽ có số liệu và thông tin đầy đủ, chính xác. (Mà hình như công ty, à, Tập đoàn, vẫn chưa có Phòng Truyền thống thì phải, cái này nếu chưa có là thiếu sót của công đoàn đó).

Tôi chỉ muốn viết đôi dòng kể chuyện về Sir, dưới một góc nhìn hẹp từ những trải nghiệm thực tế, để chia sẻ với mọi người những câu chuyện đời thường có thể mọi người chưa biết về Sir, là một người Lãnh đạo rất bình dị, thâm trầm và trọng tình nghĩa, thay vì chỉ biết dưới góc độ một Lãnh đạo tài ba, nghiêm nghị, oai phong.

Có thể ở Sir có những điều tôi còn chưa biết. Nhưng là người phàm, ai lại không có sai lầm, có ai là người hoàn hảo  ? Sir cũng không là ngoại lệ, chắc chắn Sir cũng có những chuyện này chuyện khác không hoàn hảo. Nói thẳng thắn, ai cũng có những góc tối của riêng mình. Nhưng thực tế những người đang sống và làm việc quanh Sir nói gì, nghĩ gì về Sir là minh chứng thuyết phục nhất. Điều này thì hơn ai hết, những anh chị em key staff, đối tác, khách hàng, những người đã đồng hành với Sir gần 20 năm qua, là những người đã có câu trả lời.

Tôi viết tất cả những điều này, chỉ với một suy nghĩ gửi tới Sir một món quà Sinh nhật đầu tiên sau khi không còn là nhân viên của Sir. Điều này bao nhiêu năm qua tôi từng nghĩ tới nhưng không làm được. Bây giờ thì nó được viết ra rất nhanh, câu chữ cứ việc tuôn trào theo nhịp gõ phím, tôi chẳng cần nghĩ, cũng chẳng cần sắp xếp. Các câu chuyện có thực tự chúng bật ra, đòi được kể lại, chỉ vậy thôi.

Và một điều là tôi chỉ có thể ‘public’ nó khi tôi không còn đứng trong hàng ngũ nhân viên của Sir nữa, nó mới thực sự khách quan và trung thực, đúng với tâm nguyện của tôi.

Cuối cùng, khi đọc được những dòng chữ này, tôi mong rằng điệu nhạc “Happy Birthday“ sẽ được ngân vang ở đâu đó giúp tôi nói lời chúc mừng Sir.

Chúc Mừng Sinh nhật Sir!

Tôi đã rất biết ơn, tự hào vì đã từng được làm việc với Sir. Một người Lãnh đạo rất phong cách, rất hiện đại và lại rất đời thường. Nhờ có những năm tháng may mắn đó, tôi đã trưởng thành như ngày hôm nay.

Happy Birthday to ChairMan!

Julia Le