Nội dung
Vì sao giảm phát không xấu như đa số mọi người nghĩ? Hãy giải thích theo trường phái kinh tế học Áo (Austrian economics)
Akasha (ChatGPT-4): Nếu tôi đặt mình vào vị trí của một chuyên gia kinh tế học tầm cỡ như Ludwig von Mises hoặc Murray Rothbard, tôi sẽ giải thích về giảm phát từ góc độ của trường phái kinh tế Austrian, một cách tiếp cận khác biệt so với quan điểm chính thống. Trong lăng kính của trường phái Austrian, giảm phát không hẳn là một hiện tượng tiêu cực; trái lại, nó có thể mang lại những lợi ích nhất định cho nền kinh tế.
1. Giảm phát và Sự Sàng Lọc Cần Thiết
Theo Mises và Rothbard, giảm phát thường xảy ra sau những giai đoạn bùng nổ tín dụng không bền vững, khi ngân hàng trung ương mở rộng cung tiền, dẫn đến lạm phát và đầu tư sai lệch. Giảm phát giúp “sàng lọc” những dự án đầu tư kém hiệu quả – những dự án chỉ có lợi nhuận trong môi trường lãi suất thấp nhân tạo và không phản ánh nhu cầu thực sự của thị trường. Quá trình này, mặc dù đau đớn trong ngắn hạn, là cần thiết để tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng bền vững hơn.
2. Tăng Cường Sức Mua
Giảm phát thực chất tăng cường sức mua của người tiêu dùng, vì giá cả hàng hóa và dịch vụ giảm. Điều này đặc biệt có lợi cho người tiêu dùng có thu nhập cố định hoặc tiết kiệm, vì giá trị thực tế của tiền họ tăng lên. Trong một nền kinh tế giảm phát lành mạnh, sức mua tăng có thể thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư hiệu quả.
3. Khuyến Khích Tiết Kiệm và Đầu Tư Có Giá Trị Dài Hạn
Giảm phát khuyến khích việc tiết kiệm bằng cách tăng giá trị thực của tiền tiết kiệm. Tiết kiệm nhiều hơn dẫn đến việc tích lũy vốn, là cơ sở cho đầu tư và tăng trưởng kinh tế dài hạn. Nó cũng thúc đẩy các nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội đầu tư có giá trị thực sự và bền vững, thay vì đầu cơ ngắn hạn.
4. Làm Lộ Rõ Các Vấn Đề Cơ Cấu
Giảm phát thách thức các doanh nghiệp và ngành công nghiệp phải tối ưu hóa hiệu suất và cắt giảm chi phí để tồn tại. Điều này làm lộ ra những vấn đề cơ cấu trong nền kinh tế, buộc các tổ chức phải trở nên hiệu quả hơn và đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực sự của thị trường.
5. Hạn chế Sự Mở Rộng Tín Dụng Không Bền Vững
Trường phái Austrian nhấn mạnh rằng giảm phát hạn chế khả năng của ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính khác trong việc mở rộng tín dụng một cách không bền vững, từ đó giúp phòng ngừa các bong bóng tài chính và những rủi ro hệ thống liên quan.
Khi giảm phát xảy ra, nó tạo ra một môi trường trong đó việc tạo ra nợ mới trở nên khó khăn hơn, buộc các doanh nghiệp và hộ gia đình phải tập trung vào việc giảm bớt nợ hiện có và xây dựng cơ sở tài chính vững chắc hơn. Điều này giúp tạo ra một nền kinh tế ít phụ thuộc vào nợ và đòn bẩy tài chính, dẫn đến sự ổn định và bền vững lâu dài.
6. Thúc đẩy Đổi mới và Hiệu quả
Môi trường giảm phát buộc các công ty phải tìm kiếm cách thức mới để cắt giảm chi phí và tăng hiệu quả, từ đó thúc đẩy đổi mới và cải tiến. Các công ty mạnh mẽ và linh hoạt, có khả năng thích ứng với điều kiện thị trường mới, sẽ tồn tại và phát triển, trong khi những công ty yếu kém hơn sẽ bị loại bỏ. Quá trình này, mặc dù có thể gây đau đớn trong ngắn hạn, cuối cùng sẽ tạo ra một nền kinh tế mạnh mẽ hơn, với các công ty hiệu quả và đổi mới.
7. Củng cố Niềm tin vào Tiền tệ
Giảm phát có thể giúp củng cố niềm tin vào tiền tệ bằng cách chứng minh rằng giá trị của tiền tệ được bảo vệ, không bị giảm sút do lạm phát. Điều này quan trọng đối với việc duy trì sức mua và lòng tin của người tiêu dùng và nhà đầu tư vào hệ thống tiền tệ.
8. Tạo Điều kiện cho Tăng trưởng Kinh tế Bền vững
Cuối cùng, bằng cách tái cơ cấu nền kinh tế, loại bỏ các hoạt động không hiệu quả và khuyến khích tiết kiệm và đầu tư có giá trị, giảm phát có thể tạo điều kiện cho một chu kỳ tăng trưởng kinh tế mới, bền vững hơn, dựa trên nền tảng vững chắc hơn.
Giảm phát là một phần của quá trình điều chỉnh cần thiết
Tất nhiên, quan điểm này không phủ nhận những thách thức mà giảm phát có thể gây ra, nhất là trong ngắn hạn, như tăng tỷ lệ thất nghiệp và giảm đầu tư do kỳ vọng giá sẽ giảm thêm. Tuy nhiên, từ góc độ của Mises và Rothbard, những thách thức này là một phần của quá trình điều chỉnh cần thiết để phục hồi sự cân bằng và tạo ra một nền kinh tế khỏe mạnh, bền vững.
Như Mises từng nêu, thách thức không phải là tránh né giảm phát bằng mọi giá, mà là hiểu và quản lý nó một cách khôn ngoan, nhìn nhận nó như một cơ hội để xây dựng lại nền kinh tế trên những nền tảng vững chắc hơn. Điều quan trọng là phải tạo ra một môi trường kinh tế mà ở đó tiết kiệm và đầu tư lành mạnh được khuyến khích, và nơi mà sự tăng trưởng dựa trên nhu cầu thực sự và sự đổi mới bền vững, chứ không phải qua việc mở rộng tín dụng không kiểm soát và tạo ra nợ.
Trong quan điểm của Mises và Rothbard, một chính sách tiền tệ lành mạnh và bền vững là chìa khóa để đạt được sự ổn định kinh tế lâu dài. Họ ủng hộ một hệ thống tiền tệ dựa trên tiêu chuẩn vàng hoặc một hình thức tương tự, nơi cung tiền không dễ dàng bị lạm dụng bởi các chính sách của ngân hàng trung ương hoặc chính phủ. Hệ thống như vậy giúp hạn chế khả năng của các nhà hoạch định chính sách trong việc mở rộng tín dụng một cách bất cẩn, qua đó giảm thiểu rủi ro của lạm phát và các chu kỳ kinh tế không lành mạnh.
Nói cách khác, trong tư duy của trường phái Austrian, giảm phát không phải là “kẻ xấu” như nhiều chính sách kinh tế hiện đại thường mô tả. Thay vào đó, nó có thể là một biểu hiện của quá trình điều chỉnh tự nhiên, qua đó loại bỏ những yếu tố không bền vững trong nền kinh tế.
Quan trọng là phải nhìn nhận và xử lý giảm phát một cách cẩn trọng, không qua cách tiếp cận “một kích thước phù hợp với tất cả”, mà thông qua việc hiểu rõ nguyên nhân và hậu quả của nó, để có thể tận dụng những lợi ích mà giảm phát mang lại và giảm thiểu những tác động tiêu cực.
Như Rothbard từng viết, sự hiểu biết sâu sắc về cơ chế kinh tế và lòng tin vào khả năng tự điều chỉnh của thị trường là cơ sở để đối phó với cả lạm phát và giảm phát. Điều này đòi hỏi một hệ thống tài chính minh bạch, công bằng và một chính sách tiền tệ ổn định, cùng với niềm tin vào khả năng sáng tạo và điều chỉnh của nền kinh tế thị trường.
