(1613 chữ, 6.5 phút đọc)
Ra đời cùng năm 1994 với bộ phim huyền thoại – Nhà tù Shawshank, Forrest Gump đã đạt được thành công rực rỡ khi giành được ba giải Quả cầu vàng và sáu giải Oscar danh giá. Bộ phim nói về cuộc đời của một người có chỉ số IQ 75 mang tên Forrest Gump song hành cùng giai đoạn lịch sử đầy biến động của nước Mỹ.
Trong khi chờ đợi chuyến xe bus, Forrest ngồi kể lại những câu chuyện mình đã trải qua với những người lạ bằng sự ngô nghê, thành thực vốn có của mình. Cuộc đời cậu là một bể thăng trầm đầy rẫy những sự kiện không ngờ nhưng Forrest cứ vậy đi qua chúng một cách nhẹ nhàng. Cậu không tính toán, phân tích hay kỳ vọng gì vào cuộc đời. Forrest luôn ghi nhớ lời người mẹ đã từng dặn:
“Cuộc đời là một hộp sô cô la. Con sẽ không biết mình sẽ nhận được loại nào.”
Tất cả những điều cậu có được không phải do cậu chủ đích tìm kiếm hay cố gắng kéo vào mình, chúng hoàn toàn là những món quà của cuộc đời dành cho người có tâm trí sạch trong rộng mở. Những suy nghĩ của Forrest tưởng chừng như rất ngây thơ, thậm chí ngu ngốc khờ dại, nhưng khi nghiền ngẫm lại, ta thấy chúng là những lời triết lý sâu sắc như thể được thốt ra từ miệng của một bậc thánh hiền.
Trung úy Daniel Taylor: Have you found Jesus yet, Gump?
Forrest Gump: I didn’t know I was supposed to be looking for him, sir.
Từ một cậu bé mồ côi cha, mang dị tật ở chân và bị đánh giá là thiểu năng trí tuệ (ngu ngốc), Forrest Gump khiến tất thảy mọi người kinh ngạc với những bước tiến đáng ngưỡng mộ trong cuộc đời – những thành tích mà người bình thường luôn mơ ước còn cậu thì không hề. Nhờ năng khiếu chạy vô tình được phát hiện, Forrest trở thành siêu sao bóng bầu dục. Đội bóng của trường cậu giành cúp vô địch toàn liên bang và được gặp mặt tổng thống. Rồi từ đó, liên tục các sự kiện thành công khác đến với chàng khờ đặc biệt này. Sự thăng tiến tột bậc trong cuộc đời cậu ở đủ mọi lĩnh vực không phải do cậu muốn vậy, mà do cậu làm mọi thứ bằng tất cả trái tim mình, bằng tất cả những gì cậu biết – dù nó rất đơn sơ. Forrest chưa từng cố gắng giữ lấy điều gì cho riêng mình dù là của cải vật chất hay các mối quan hệ. Cậu là một người trao tặng, càng cho đi bao nhiêu cậu càng nhận về vượt mức tưởng tượng.
Điều đặc biệt ở đây đó là bằng sự ngây thơ và trong sáng, Forrest không những vượt qua được những biến cố cuộc đời mình mà cậu còn giúp rất nhiều người khác vươn lên trong cuộc sống. Bộ phim truyền đạt ý nghĩa to lớn về lòng trắc ẩn giữa con người với con người, sự sẻ chia, cứu giúp lẫn nhau trong khổ đau họa nạn. Chính từ những hạt mầm yêu thương ấy mà những điều kỳ diệu được nảy nở. Forrest Gump hướng người ta đến cuộc đời ý nghĩa bằng cách hy sinh bản thân mình vì hạnh phúc của người khác.
Forrest Gump đã đi vào huyền thoại với hình ảnh chạy bộ: Chạy trốn những kẻ bắt nạt, chạy trong đội tuyển bóng bầu dục, chạy trên chiến trường Việt Nam, chạy vòng quanh nước Mỹ. Nhắc đến Forrest Gump là nhắc đến câu nói định mệnh gắn liền với cậu: “Run, Forrest! Run!” Việc chạy đã mang lại những thành công không tưởng trong cuộc đời cậu và cũng chính nó giúp cậu đi qua những tháng năm buồn khổ của cuộc đời khi đánh mất những người yêu thương nhất. Hình ảnh Forrest chạy bộ như muốn ngụ ý việc một người cần liên tục tiến về phía trước bất chấp cuộc đời khó khăn đến nhường nào. Nói đến đây tôi lại nhớ đến phim Finding Nemo có câu nói tương tự của cá Dory, đó là “Just keep swimming.” Khi ta vững vàng ý chí đi tiếp con đường của mình thì không chướng ngại nào có thể cản bước.
Cái tên Forrest Gump, theo hàm ý của mẹ cậu thì nó có nghĩa là thỉnh thoảng chúng ta làm những việc chẳng mang ý nghĩa gì. Trong phim, Forrest thực sự làm những việc chẳng hề mang ý nghĩa gì, cậu làm chỉ vì cậu muốn làm, vậy thôi. Tự thân việc đó không có ý nghĩa, nhưng đối với tất cả những người khác thì không hề vậy vì họ cho nó một ý nghĩa. Chính bởi sự “vô nghĩa” trong hành động đối với Forrest nên những hành động đó có thể dung chứa vô số nội dung. Chúng là hiện thân đồng thời của không gì cả và của tất cả.
Bộ phim có một câu nói kinh điển lay động lòng người của Forrest dành cho Jenny – người phụ nữ làm thay đổi cuộc đời cậu, đó là:
“I’m not a smart man, but I know what love is.” (Anh không phải người thông minh, nhưng anh biết tình yêu là gì.)
Câu nói này khiến tôi nhớ đến câu nói tương tự khác của Krishnamurti:
“Khi trí óc bạn dư đầy, con tim bạn trống rỗng.”
Forrest Gump như một minh chứng sống động về những gì vĩ đại nhất có thể diễn ra khi trái tim hoàn toàn chiến thắng tâm trí, khi một người hoàn toàn mất đi bản ngã và để tình yêu thuần khiết ngự trị. Forrest không bao giờ đi tìm Thượng Đế, vì dường như cậu đã có Thượng đế ở trong mình. Bộ phim dung chứa đa dạng biểu lộ của tình yêu không chỉ ở trong tình máu mủ, tình bạn, tình đồng chí, tình yêu nam nữ mà còn trong tình cảm giữa những người xa lạ với nhau.
Một nội dung quan trọng khác phim Forrest Gump muốn gửi gắm đó là định mệnh. Định mệnh được nhắc nhiều lần trong lời của người mẹ, của Trung úy Dane, của người bạn Bubba và cả Forrest. Những gì diễn ra trong phim là sự giao hòa số mệnh của tất thảy những con người, khi nhìn vào ta thấy rằng những gì diễn ra là điều phải diễn ra như vậy, không thể khác. Chúng ta chỉ có thể chấp nhận và đón nhận.
“I don’t know if we each have a destiny, or if we’re all just floatin’ around accidental – like on a breeze. But I, I think maybe it’s both.” – Forrest Gump.
Chưa dừng lại ở đó, những biến động lịch sử của nước Mỹ được nhìn nhận qua con mắt của một người IQ 75 khiến những thứ cực kỳ nghiêm túc trở nên đơn giản. Đôi khi ta cảm thấy lịch sử ấy đang bị châm biếm, mỉa mai. Chiến tranh, chính trị, cung cách ứng xử nghiêm trang bị Forrest (vô tình) biến thành trò hề. Khán giả có thể bật cười vì sự ngốc nghếch của Forrest hoặc bật cười vì sự lố bịch của thế giới đang diễn ra xung quanh cậu.
Trong phim, cậu được xem như là người gợi ý điệu nhảy lắc hông huyền thoại cho ông hoàng nhạc rock ‘n roll Elvis Presley và truyền cảm hứng cho John Lennon sáng tác ra bài hát bất hủ “Imagine.” Cuộc đời cậu diễn ra song song với nhiều sự kiện biến động của nước Mỹ như Tổng thống John F Kennedy bị ám sát, chiến tranh Việt Nam, sự bùng nổ phong trào Hippie, sự phát hiện virus HIV. Nếu Forrest Gump đại diện cho sự phát triển không thể cản bước của nước Mỹ trên nhiều phương diện đối ngoại, giải trí, thể thao, kinh tế thì Jenny là hình tượng cho những mặt tối của nước Mỹ thời kỳ đó với chiến tranh, bạo lực gia đình và ma túy.
Diễn xuất tài tình của nam diễn viên Tom Hanks đã đưa Forrest Gump trở thành một huyền thoại, một tượng đài bất hủ trong lòng người xem với vẻ mặt ngây thơ, vô tội, đôi lúc đăm chiêu kỳ quặc cùng cách phát âm kéo dài các tiếng cho thấy rõ sự vụng về, chậm chạm trong tư duy của một người IQ thấp. Có thể nói, Tom Hanks hoàn toàn xứng đáng với giải Oscar dành cho nam chính xuất sắc nhất khi vào vai Forrest.
Phim kéo dài hai tiếng rưỡi với tiết tấu chậm rãi trong lời kể của Forrest khiến người xem đón nhận từ từ những bước ngoặt trong cuộc đời cậu. Nhiều câu nói Forrest tưởng chừng là dư thừa, vô nghĩa nhưng khi nghiền ngẫm lại ta thấy chúng đều mang ý ẩn dụ thâm thúy.
Tóm lại, Forrest Gump là một tác phẩm kinh điển không thể bỏ qua với đa dạng tầng lớp nội dung. Khi chứng kiến cuộc hành trình của Forrest, ta có thể được bật cười sảng khoái và cũng có thể rơi lệ vì cảm động. Với riêng tôi, cậu vừa là một gã khờ, cũng vừa là một vị thánh.
Jenny Curran: Do you ever dream, Forrest, about who you’re gonna be?
Forrest Gump: Who I’m gonna be?
Jenny Curran: Yeah.
Forrest Gump: Aren’t…Aren’t I going to be me?
Tác giả: Vũ Thanh Hòa
Ảnh minh họa: Sadie Pices
