17.3 C
Da Lat
Thứ Ba, 22 Tháng 7, 2025

PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Triết Học Đường Phố - PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN
Trang chủ Blog Trang 209

Những thập kỷ buồn

Featured Image: Elizabeth

 

Em hỏi: Chiều có tím không?
Ừ không em, ngày không tím
Nơi anh ngồi chỉ cơn mưa trắng xiên ngang
Em hỏi: Mùa gì đó anh?
Ừ em, mùa vô vi em ạ
Những con đường manh nha không chịu trôi đến tận cùng
Em hỏi: Anh đang làm gì đó
Còn làm gì được đâu em
Khi ngã đường bít lối
Anh chỉ mở hộp ký ức ra xem
Không phải chiếc hộp Pandora để em còn háo hức
Chỉ bóng đêm vỡ li ti trên câu nói mớ ban ngày
Cháy trong gân lá
Một xế chiều rách rưới
Ký ức mờ chỉ có chập chùng mây

Trong nghĩa địa những dụ ngôn đi lạc
Đeo băng đen lời bịt mắt chối từ
Anh đã dối trong ngàn muôn thập kỷ
Bụi niềm vui nham nhở giữa âm u
Em đừng hỏi về những ngày sau nữa
Có những dự trù đau
Mùa hè câm vào một chiều đỏ lửa
Chỉ còn rì rầm tiếng nói ngàn lau
Em đừng khóc bài thơ tình khản tiếng
Mùa qua mùa nhưng nhức khô rang
Dẫu có biết trăm ngàn lần sự thật
Cũng không thể cầm một tiếng nói
Xanh trên vết tích thời gian…

 

Phương Uy

Bạn đang cố gắng vì điều gì?

Bài viết lấy cảm hứng từ mùa thi vừa kết thúc.

Tiêu đề của bài viết đã quá rõ ràng rồi, mình muốn đưa ra câu hỏi ấy cho mọi người cũng như muốn hỏi chính mình.

Bạn và tôi đang cố gắng, học tập, làm việc, lao động, hoặc có thể không làm gì cả vì ai, vì điều gì, vì lý tưởng nào và bạn mong mỏi điều gì sau khi đã cố gắng hết mình?

Mình không muốn các bạn hiểu nhầm mục đích của bài viết này, nó không bàn về mục đích của cuộc sống, bản thân tác giả còn quá trẻ và non nớt để có thể trả lời nổi câu hỏi ấy cho chính mình, chưa nói đến việc giải thích cho bất kì ai khác. Mình muốn nói về một vấn đề nhỏ hơn trong chặng đường đời, đó là hiện tại mọi nỗ lực của bạn đang đổ vào đâu?

Vì ai đó…?

Thật khó có thể chỉ đích danh người nào đó xứng đáng được bạn cố gắng cho, cố gắng vì, bởi mình nghĩ rằng ai cũng có câu chuyện của riêng họ, có một nhân vật trong đó mà họ muốn làm một người hùng để có thể hết sức bảo vệ hoặc nâng đỡ, hoặc trở thành một kẻ phản diện để diệt trừ. Những con người tuyệt vời, hoặc không hẳn tuyệt vời cho lắm, xuất hiện và đến với bạn. Dù vô tình hoặc cố ý, họ để lại trong bạn niềm hy vọng, rằng bạn (sẽ) là người quan trọng, rằng bạn (sẽ) xứng đáng được hưởng sự quan tâm, sự ái mộ, sự công bằng mặc cho việc có thể bạn sẽ phải vất vả để có thể lấy được sự chú ý từ họ, hoặc ngược lại. Nhưng chắc chắn tất cả nỗ lực cố gắng đều rất đáng tự hào vì họ hay bạn đều đã cố gắng cho một ai khác ngoài bản thân.

Câu chuyện của mình cũng giống như biết bao học sinh đồng trang lứa, vẫn có ai đó,… mình để ý tới chứ, có bố mẹ đặt niềm hy vọng trong việc học tập, và vài đôi người mình không ưa lắm và đã chọn giải pháp vượt mặt họ trong học tập để “trả thù”… Mình không dám nói mình đã cố gắng hết mình vì họ, nhưng mình chắc chắn đã cố gắng.

Nhưng đôi lúc thôi, nhiều lúc những con người ấy không xứng đáng để mình bỏ công sức ra nữa. Đây có lẽ là khoảnh khắc tồi tệ nhất. Giống như việc nói tôi không thích bạn nữa rồi sẽ tệ hơn rất nhiều so với việc chỉ đáp lại là tôi không thích bạn. Mình nghĩ cảm xúc lúc ấy chi phối con người ta là sự ích kỷ, những nhu cầu của bản thân, hy vọng không được đáp lại sẽ dẫn đến sự thất vọng và chán nản ngay trong bất kỳ một ai. Bạn có thể nghĩ rằng mình đã làm cho họ điều này điều kia, có thể nói là sự cố gắng, mình xứng đáng được hưởng ít nhất điều gì đó?

Thực ra là không. Suy nghĩ vì mình đã cố gắng nên người kia cũng phải cố gắng sẽ thất bại bởi vì cuộc sống không giống như một phương trình toán học, không có nghĩa bạn bỏ vào một vế bao nhiêu thứ sẽ nhận được bấy nhiêu từ vế kia. Hơn nữa, ở mỗi vế, khái niệm đủ và nhiều lại khác nhau, bao nhiêu cố gắng mới là đủ, là nhiều hoàn toàn khác nhau giữa các cá thể. Một khi cố gắng trông đợi một điều gì đó khi bản thân đã cố gắng là không thể tránh được, nhưng nó cũng đồng nghĩa với một điều rằng, mình đã cho rằng sự đáp trả cho nỗ lực của bản thân là hiển nhiên, buộc phải có. Như việc bạn học tập chăm chỉ cho bài kiểm tra, tất nhiên bạn mong chờ kết quả tốt, nhưng… chắc bạn hiểu ý mình rồi.

Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn nên từ bỏ một người mà đã trở thành mục tiêu phấn đấu suốt thời gian qua. Ai cũng có khoảng thời gian khó khăn của riêng họ, họ không nói với bạn không có nghĩa là họ không có, và thực sự không ai muốn cho người khác biết bản thân đang gặp khó khăn, bản năng của con người ngăn cản họ cho người khác biết được yếu điểm.

Vậy thì tại sao không thông cảm cho họ, và một lần nữa, khi bạn nhắm mắt lại và từ bỏ một ai đó, hãy nhớ lại tại sao người ấy lại trở nên quan trọng với bạn đến như vậy ngay từ lúc đầu? Đừng vì hình tượng của bản thân thay đổi mà bạn cũng phải thay đổi, điêu đứng vì họ, bạn có thể mất lòng tin vào một người, nhưng đánh mất hình tượng đồng nghĩa với việc đánh mất mục đích cho những cố gắng của bản thân vậy.

Còn một điều nữa, có một người mà bạn rất rất rất rất cần phải quan tâm và để ý tới mà bạn nhiều lúc quên mất khi đang quá cố gắng vì những người khác, người này có thể nói, là quan trọng nhất đó!

Bạn cần phải cố gắng vì chính bản thân bạn nữa…

Vì điều gì?

Nỗ lực khi dành cho những dạng vật chất cụ thể chắc hẳn sẽ hiệu quả hơn rất nhiều so với cá nhân hay hình mẫu, nó rõ ràng và cụ thể, bạn biết mình đang cố gắng vì nó và bao lâu nữa và cần gì để đạt được. Hơn nữa, khi mục tiêu là một điều cụ thể, nó chắc chắn sẽ nhắc nhở bạn cần cố gắng mỗi ngày, tất nhiên bạn đang nỗ lực vì lợi ích và nhu cầu của bản thân mà, những điều đó sẽ không bao giờ trở thành thứ yếu dù cho có muốn vậy.

Mình muốn đưa ra một ví dụ thật cụ thể, mình từng bị ấn tượng bởi một bài viết cũng trên Triết Học Đường Phố: “Để mồ hôi rơi trên trang sách và không phải những giọt nước mắt cuối mùa thi” Bài viết miêu tả rất cụ thể lý do một cá nhân tại sao phải nỗ lực học tập và học tập. Các bạn đều thấy khi kết quả thi tuyển sau mùa thi đến tay các thí sinh, phần lớn kết quả xuất sắc đều thuộc về các học sinh thuộc phạm vi ngoại thành, nơi mà điều kiện học và hành đều thiếu thốn hơn trong thành phố rất nhiều. Họ có thể nói đó chính là kết quả của nỗ lực không ngừng nghỉ của những học sinh nghèo vượt khó trên hàng loạt các mặt báo khi mùa thi kết thúc. Nhưng mình cũng nghĩ chính hoàn cảnh thiếu thốn của họ là một cơ hội mà học sinh thị thành không có được. Nhu cầu thoát nghèo, trở thành một người quan trọng trong xã hội, được trả ơn mẹ cha chắc hẳn luôn ám ảnh họ phải vươn lên, mục tiêu đã quá rõ ràng, và sự cấp thiết của mục tiêu thì ai cũng biết rõ.

Hãy để cho việc bạn muốn làm, muốn đạt được trở thành kim chỉ nam cho những hành động và nỗ lực của bạn. Như mình đã nói ở trên, chính bản thân bạn mới là người bạn cần quan tâm tới nhất, lợi ích của bản thân một người cần được đánh giá cao, không phải là quá cao vì thế đồng nghĩa với ích kỷ, nhưng nó cần được đề cao hơn để bạn không cảm thấy tất cả nỗ lực của bản thân đang trở nên vô ích. Bạn học tập, làm việc, lao động thì bạn sẽ là người được hưởng thành quả của nó nhiều nhất, không phải ai khác, vậy nên đừng để suy nghĩ bạn cố gắng vì ai đó quá ám ảnh bạn, bởi vì khi người đó không trở nên quan trọng với bạn nữa, hụt hẫng là không thể tránh khỏi.

Bản thân mình, là một Otaku, mình xem rất nhiều Anime mỗi ngày, đọc rất nhiều Manga mỗi ngày, và mình đắm chìm trong thế giới đó. Và khi mình nhìn lại nơi mình đang sống, so sánh với thế giới mà mình vẫn luôn mơ tưởng tới, mình thấy nơi đây xấu xí. Và mình muốn sự thay đổi. Đó chính là động lực để mình tiếp tục cố gắng. Có một câu hát trong ca khúc Imagine của ca sĩ, nhạc sĩ John Lennon mà mình rất yêu thích mà có thể nó sẽ giải thích cho rất nhiều điều:

“You may say I’m a dreamer, but I’m not the only one.”

(Bạn có thể nói rằng tôi chỉ là kẻ mơ mộng, nhưng tôi không phải là kẻ duy nhất.)

Còn biết bao nhiêu điều mà bạn muốn thực hiện, tại sao không cố gắng vì nó ngay hôm nay?

Nhưng vẫn thật khó, vì nhiều khi tất cả những mục đích trên bạn vẫn chưa tìm thấy.

Mình có thể cho bạn một gợi ý nhỏ:

Hôm nay, hãy thử tìm cho mình điều mình thích làm và hãy cắm cúi vào nó, đắm chìm trong nó, tìm hiểu thật nhiều và nhiều về điều đó. Có thể đến cuối ngày hôm nay bạn sẽ thấy điều đó không đáng để bạn thích như bạn vẫn nghĩ. Hãy tiếp tục thử tìm đến một sở thích khác, và may mắn, không, chắc chắn rằng, bạn sẽ tìm được mục tiêu của mình trong những thí nghiệm của mình ngay thôi.

Đừng nghĩ rằng mục tiêu sẽ tìm đến bạn, bạn phải tự đi tìm mục tiêu cho chính mình trước đã.

Kết thúc

Bài viết của mình đến đây là hết. Có thể trong lập luận và suy nghĩ của mình còn rất nhiều mâu thuẫn, mình có thể nhận thấy điều đó xuyên suốt bài viết của mình, nhưng mình vẫn muốn đóng góp một điều gì đó cho những con người đang nỗ lực từng ngày từng giờ ngoài kia một lực đẩy thật nhẹ chỉ tầm một vài đơn vị Newton để chúng ta cùng cố gắng cho những điều tuyệt vời.

Xin cảm ơn đã đón đọc bài viết.

 

Alex Fiber

Luôn mỉm cười

Featured Image: Buttermoths

 

Đang mải làm bài tập trong phòng, chợt nghe tiếng tivi từ ngoài vọng vào một câu vô cùng ý nghĩa. Hình như nhờ cô em gái ngốc đáng yêu của tôi mà mỗi ngày tôi đều được nghe nó, nó là một câu trong đoạn quảng cáo phim Gia đình là số 1 đang chiếu trên HTV3 với nội dung: “Dù cuộc sống có quẳng bất cứ thứ gì vào con, hãy luôn mỉm cười vì chính nó sẽ giúp con vượt qua tất cả.” Chỉ nói suông thì không hay, phải là cách đọc nhấn nhá của diễn viên lồng tiếng thì mới thật sự hay. Chỉ đơn giản như vậy thôi, nhưng nhiều lúc mệt mỏi tôi vẫn tự nhủ mình như vậy để có thể giải quyết tốt và mim cười.

Từ lúc được thả vào đời và sống va chạm với đủ thứ chuyện, tôi như con bướm vừa thoát khỏi kén vội vàng tìm hiểu thế giới. Sự non nớt và yếu kém dĩ nhiên là rất hại cho bản thân tôi, tôi dùng con mắt tinh khiết vẫn nhìn cuộc sống của tuổi 18 tinh anh nhìn vào cuộc đời mà người ta vẫn kêu là muôn hình muôn vẻ để rồi nhận về bản thân bao nhiêu là thất vọng, tổn thương.

Tôi nhận ra rằng, không phải tất cả bạn bè xung quanh, những người vẫn cười cười nói nói với tôi thật sự không hiểu tôi hay đôi khi còn hiểu nhầm tôi. Tôi biết điều đó thông qua những confess, một hình thức nhắn tin mà tôi không thích lắm vì nó không minh bạch và thẳng thắn nhưng ít ra tôi biết được xung quanh mình có nhiều người giả dối lắm thay.

Và cả những khi tôi hết mình làm cộng tác viên để giúp đỡ cho một chương trình ý nghĩa nào đó vì cộng đồng, tôi vẫn cảm thấy có sự rời rạc và mất hứng khi nhiều bạn chỉ chăm vào giấy chứng nhận, tôi tự hỏi lòng mình rằng không phải niềm vui khi công sức mình bỏ ra giúp ít được cho ai đó đã là giấy chứng nhận to lớn nhất mà chúng ta nhận được ư. Nhiều nhiều những thứ khác nữa, nhưng tôi vẫn luôn biết ơn cuộc sống vì cho tôi một cái nhìn mỗi ngày một hoàn thiện hơn.

Qua nhiều phép thử, tôi vẫn là tôi, vẫn giữ vẹn nguyên những suy nghĩ ngày nào. Thầm cảm ơn những cục đá tảng, những gáo nước lạnh thậm chí là cả những virus, vi khuẩn mà cuộc sống quăng vào tôi để tôi biêt rằng thì ra bản tính mình tốt thật chứ không phải giả tạo.

Thỉnh thoảng tôi mệt mỏi đến khó mà ngốc dậy được, cảm thấy buồn chán đang làm chủ bản thân mình. Nhưng đôi ngày qua, suy  nghĩ phải mạnh mẽ, phải đi tiếp và phải đi nhanh hơn khiến tôi lại bắt đầu đứng dậy và mỉm cười vì sau cơn mưa tôi lại được ngắm nhìn cầu vòng tuyệt đẹp. Những điều kỳ diệu vẫn còn đợi tôi ở phía trước, tôi sẽ không từ bỏ vì điều gì cả!

Cuộc sống này! Cứ đấm tôi đi, cứ trù dập tôi đi, cứ gặm nhấm tâm hồn tôi đi! Chúng ta cùng cá cược nào, tôi cược rằng trong cuộc chơi này, tôi sẽ là người chiến thắng bởi vì tôi có một niềm tin rằng tôi sẽ vượt qua tất cả miễn là tôi còn sống. Tôi sẽ còn mỉm cười.

 

Classic

Và tôi đã nổi loạn

Featured Image: Pink Sherbet Photography

 

Tôi là người luôn sống theo mọi khuôn phép để trở thành con người hoàn hảo trong tương lai. Trong suy nghĩ của tôi, tôi phải học tập nghiêm túc, phải làm tất cả bài tập về nhà, phải chuẩn bị đầy đủ kiến thức trước những kỳ kiểm tra. Tôi phải luôn lên kế hoạch trước một tháng cho mọi chuyến du lịch lớn nhỏ. Tôi không cho phép mình đụng đến chất cồn hay thuốc lá. Cứ như thế, tôi tự vẽ nên tuổi trẻ cho chính mình.

Có người hỏi tôi, đã bao giờ tôi “nổi loạn”. Tôi vẫn chưa hình dung được “nổi loạn” là như thế nào. Là đua xe, là tệ nạn xã hội, là tự hủy hoại cuộc sống đang có? Tôi chợt nhớ ra tập phim cũng về sự nổi loạn trong seri Glee mà tôi vừa xem cách đây không lâu. Trong tập phim ấy, “piano man” Blaine Anderson nhảy điên cuồng điệu twerky khi mọi người rời phòng hợp xướng, nàng diva Rachel cắt phăng mái tóc dài vốn có, anh chàng Kurt hiền lành bỗng “nổi loạn” bằng cách tự thưởng cho mình một hình xăm, thầy giáo Schue hằng ngày mẫu mực lại làm loạn văn phòng hiệu trưởng. Từ đó, tôi kết luận, “nổi loạn” chỉ đơn giản trở thành một người khác hẳn con người thường ngày.

Vậy thì tôi đã bao giờ nổi loạn? Có chứ, chắc hẳn ai cũng có những phút “nổi loạn” xuất thần. Tôi chợt nhớ trong suốt những năm cấp 3, hình tượng của tôi trong mắt giáo viên luôn là một cô học sinh ngoan ngoãn ít nói, thế mà tôi lại là kẻ đầu têu trò quậy phá của cả lớp khi năm 12 sắp kết thúc và hậu quả tôi nhận được là một bản án “treo” đuổi học.

Và ngay cả khi tôi đỗ vào Đại học Xã hội nhân văn với số điểm khá cao, tôi bỏ học chỉ sau 2 ngày đi học. Để trả lời cho những thắc mắc của bố mẹ về việc tôi bỗng chốc vứt cả ước mơ thuở bé, tôi chỉ đáp lại cụt ngủn, tôi muốn học về kinh doanh – thứ mà tôi chẳng bao giờ nghĩ hay tưởng tượng đến.

Tôi cũng không còn hứng thú với việc lên kế hoạch cho mọi chuyến đi. Bằng chứng là tôi nảy lên ý định cho một chuyến đi dài ngày trong một đêm và xách hành lý đi chỉ 3 ngày sau đó.

Tôi tìm được một công việc làm thêm có vẻ khác xa với chuyên ngành mình đang học, cũng chẳng quan tâm nó sẽ đi đến đâu. Tôi chỉ làm theo chỉ dẫn như một con robot, làm xong đúng thời hạn mà không màng đến chất lượng – điều tối kỵ với bản chất cầu toàn của tôi.

Cũng đừng tưởng nổi loạn chỉ đem lại hậu quả. Nếu không đầu têu trò quậy phá năm cuối cấp, có lẽ tôi đã không có nhiều kỷ niệm về những năm tháng đẹp nhất đời người.

Việc học về kinh doanh không tệ như tôi từng tưởng tượng. Tôi cũng bỏ đi định kiến trước kia về ngôi trường mình đang học. Nơi ấy không tệ như tôi hay mọi người thường nghĩ, ngược lại, nó tuyệt vời hơn tôi tưởng tượng.

Tôi cũng biết được rằng việc lên kế hoạch cho mọi chuyến đi sẽ làm mất đi những niềm vui bất ngờ và nó cũng khiến tôi ngại thử thách bản thân mà phải luôn giữ thế an toàn.

Và hơn thế nữa, công việc hiện tại khiến tôi “nhận” được nhiều hơn mình mong đợi. Tôi chợt phát hiện mình có năng khiếu viết lách, tôi được chia sẻ sở thích âm nhạc với nhiều người hơn và tôi cũng biết được môi trường công sở không phải lúc nào cũng căng thẳng như tôi từng hình dung.

Tôi tặng cho mình hình xăm đầu tiên. Tôi chợt nhận ra mình đã “tự thưởng” quãng thời gian vui chơi sau 12 năm quá lâu. Hình xăm ấy cũng giống như một hồi chuông báo thức sau giấc mơ nổi loạn. Đã đến lúc thức dậy để tiếp tục những ngày tháng tuổi trẻ. Nhưng không phải tỉnh dậy để tiếp tục nổi loạn. Thức dậy để xem mình đã làm được gì, để hoàn thiện bản thân, để trở về đúng với bản chất thật của mình cũng giống như nhân vật Ryder của Glee đã nói khi kết thúc tập phim.

Tôi dành thêm nhiều thời gian đọc sách, tìm hiểu tin tức như trước đây thay vì dồn toàn bộ thời gian cho việc tụ tập vui chơi hay ngủ vùi, tôi cần phải trở về hình ảnh “mọt sách” như trước đây. Tôi vẫn lên kế hoạch cho những chuyến du lịch của mình, nhưng là kế hoạch những việc bản thân cần thử thách. Tôi cố gắng hết mình cho công việc mình đã chọn bằng cách tận dụng sự sáng tạo vốn có của mình khiến mọi ngày khác biệt một cách thú vị.

Nhưng đôi khi tôi vẫn phải lười một tí, vui chơi một tí, lâu lâu tự thưởng cho mình vài thú vui “vô bổ” vì cuộc đời ngắn lắm, cần một chút nổi loạn để tạo nên chút khác biệt…

https://www.youtube.com/watch?v=dovkLF7opt4

 

Vy Nguyen

Cơn mớ di căn

Featured Image: Rudolf Vlček

 

Có nỗi nhớ đứng bên bờ diệp lục
hàng cây xa như thể cũng đã gần
anh chớp mắt nhặt nụ cười khất thực
bóng đêm chìm là ngày mới sang sông

Có nỗi nhớ xanh xao từng tiếng thở
rồi di căn giữa khánh kiệt vô cùng
em cứ mớ giữa bao điều im lặng
tiếng mùa hè chảy máu giữa không trung

Em cứ viết bài thơ tình mệt lả
khi nỗi buồn chết đuối giữa mê man
khúc trí nhớ mục nát chiều thập giá
giữa bộn bề trôi dạt một niềm an.

 

Phương Uy

3 loại động lực làm việc

Featured Image: Learning Fundamentals

 

Duy trì động lực làm việc sẽ nhanh chóng tiến đến sự nghiệp thành công. Vậy để luôn duy trì động lực làm việc chúng ta phải làm gì?

Trong cuốn sách Động Lực Chèo Lái Hành Vi, Daniel H. Pink đã chia các loại động lực thành 3 loại: Động lực dựa trên đáp ứng các nhu cầu căn bản, động lực dựa trên đ/k “nếu – thì” (củ cà rốt & cây gậy), động lực tự thân.

1. Động lực dựa trên đáp ứng các nhu cầu căn bản

Các nhu cầu căn bản đó là ăn uống, sinh lý… Nhu cầu căn bản này khi chưa được đáp ứng sẽ thúc đẩy hành vi của con người: Không đủ ăn thì kiếm ăn, làm việc để có ăn, nhu cầu sinh lý không được đáp ứng thì tìm bạn tình, bạn khác giới để đáp ứng…

2. Động lực dựa trên điều kiện “nếu – thì”

Trong thời kỳ các nhu cầu căn bản chưa được đáp ứng thì người ta đã bắt đầu áp dụng “Cây gậy & củ cà rốt”. Nếu làm/làm đúng thì cho ăn – củ cà rốt. Nếu không làm/làm ít/làm sai thì phạt – cây gậy. Thậm chí người ta có xu hướng không đáp ứng đầy đủ nhu cầu căn bản để dễ điều khiển.

Khi xã hội đã sản xuất được nhiều hàng hóa hơn, các nhu cầu căn bản, tối thiểu đã được đáp ứng thì người ta vẫn tiếp tục áp dụng phương pháp “nếu – thì”. Sự lạm dụng phương pháp “nếu – thì” đã tạo ra thói quen từ 2 phía:

– Từ phía quản lý: Luôn nghĩ ra các phần thưởng khác nhau để khích lệ người làm, ngoài lương đã trả.

– Từ phía người làm: Ngoài lương được nhận vẫn mong muốn được thưởng, yêu cầu phải có thưởng để khuyến khích

Và người ta đã tổng kết thành sách, chỉ dẫn ra đủ các loại thưởng khuyến khích khác nhau được áp dụng:

– Cha mẹ áp dụng với con cái và con cái áp dụng ngược lại với cha mẹ

– Thầy cô áp dụng với học sinh từ lớp mẫu giáo (phiếu bé ngoan, thưởng kẹo…) và trong suốt quá trình học sau này …

– Và được áp dụng cả trong các cuộc thi không liên quan đến nhu cầu kiếm sống như bóng đá, thi hoa hậu, các games shows. Các phần thưởng này ngày càng một lớn, thậm chí ngoài sức tưởng tượng.

Phương pháp “nếu – thì” có những tác dụng ngắn hạn, nhưng về dài hạn thì có những hậu quả không tốt.

3. Động lực tự thân

Nếu chúng ta để ý thì trong khi đang làm việc thì niềm vui, đam mê của chúng ta là từ bản thân công việc. Chứ trong đầu không có suy nghĩ hay thúc giục làm vì phần thưởng.

Đó là động lực tự thân, khi làm việc đúng việc mình yêu thích, đúng khả năng, sở trường của mình. Khi này sự đam mê xuất hiện và con người sẽ tìm mọi cách để làm tốt nhất, tốt hơn mà không có đòi hỏi “nếu – thì”.

Suy nghĩ làm vì phần thưởng chỉ xảy ra trước khi làm người quản lý hay người làm đưa ra điều kiện “nếu – thì”. Trong trường hợp đưa ra điều kiện trước thì sẽ xuất hiện những trường hợp không thích làm cũng sẽ tham gia làm, thậm chí sẽ sử dụng các biện pháp, mánh khóe không tốt để đạt mục đích – phần thưởng. Thường thì chất lượng sản phẩm của những người tham gia như vậy sẽ không cao và không có những cải tiến tiếp theo. Người ta chỉ cải tiến khi có phần thưởng được đưa ra.

Để cho động lực tự thân hoạt động tốt thì chế độ lương hàng tháng và thưởng cuối năm phải tương xứng với năng lực và kết quả làm việc, tương xứng với thị trường lao động. Đồng thời hạn chế các loại phần thưởng khuyến khích. Đặc biệt hạn chế các phần thưởng được đưa ra trước khi làm. Các thành tích chỉ nên dừng ở mức khen kịp thời, tức thì. Và như theo lời khuyên trong sách thì việc khen này chỉ nên dừng ở mức private giữa người khen và người có thành tích, hoặc trong 1 nhóm/team nhỏ cùng làm việc, chứ không phải là public dưới dạng vinh danh tại các buổi tổng kết cuối năm hay định kỳ.

Ba yếu tố tạo ra động lực tự thân thực sự:

  • Tự chủ: Khao khát được làm chủ cuộc sống của chính mình.
  • Thành thạo: Niềm thôi thúc không ngừng hoàn thiện và bổ sung kiến thức về các vấn đề bất kỳ.
  • Lý tưởng: Khao khát được cống hiến không vì bản thân mình.

Động lực làm việc của các bạn là gì? Hãy phân tích dựa trên 3 loại động lực trên để có những thay đổi cần thiết phù hợp với bản thân mình.

 

Lê Thanh Trông

Đừng chết âm thầm

Featured Image: sundeepsu1988

Vụ tai nạn máy bay MH-17 vừa xảy ra có thể sẽ thay đổi tình hình chiến sự tại Ukraine cũng như vận mệnh quốc gia đang hỗn loạn này. 298 sinh mạng có thể ảnh hưởng đến, thậm chí tạo ra bước ngoặt, cho vận mệnh của một đất nước.

Tất nhiên, không ai muốn bi kịch trên xảy ra, cho dù với bất cứ lý do nào. Vả lại, ảnh hưởng này chỉ là giả thuyết (dù nó có thể xảy ra và chúng ta cũng nên suy nghĩ về nó). Nhưng rõ ràng, có những cái chết nổi bật hơn những cái chết còn lại.

Chẳng hạn số người tử vong trong cuộc xung đột đang bị gián đoạn tại Ukraine. Nếu máy bay không rơi, số người chết tại đây sẽ tiếp tục gia tăng, có thể hơn con số 298 rất nhiều. Song đó không phải một cú shock. Cái chết giữa hai phe phái trong chiến tranh vốn là điều bình thường.

Ngay tại Việt Nam, trong một năm, có khoảng gần 10.000 người chết vì tai nạn giao thông. Một con số khủng khiếp. Nhưng nó chỉ làm người ta giật mình khi đọc những báo cáo. Sau đó người ta lại trở về với tâm trạng thân quen của mình: Sự hờ hững. Người dân vẫn tiếp tục vi phạm luật, tiếp tục tử vong. Và con số khủng khiếp trên sẽ lặp lại hàng năm.

Bởi vì, những cái chết do tai nạn giao thông ở Việt Nam diễn ra quá quen thuộc, bình thường, “thầm lặng” và đều đều. Con số gây shock, nhưng những cái chết thực tế lại không. Nếu như tai nạn giao thông làm chết ngay lập tức 10.000 người, đột ngột trong 1 vụ, biết đâu chất lượng giao thông tại Việt Nam sẽ khác hiện nay rất nhiều?

Hay trường hợp của những trẻ em chết vì dịch sởi đầu năm nay. Các ca tử vong xảy ra dồn dập trong một thời gian ngắn, khiến dư luận bàng hoàng, phẫn nộ. Tuy nhiên, nếu đem số lượng trẻ chết vì sởi rải đều ra từng từng ngày, từng tuần, từng tháng trong năm, chắc chắn phản ứng của dư luận sẽ nhạt nhòa hơn. Mặc dù tổng số trẻ chết trong năm không đổi.

Sinh mạng nào cũng quý giá, nhưng có những sinh mạng quý giá hơn các sinh mạng còn lại, đặc biệt là khi họ chết tập thể, chết đột ngột, bất ngờ, chết liền một lúc. Chết một cách ấn tượng. Cùng là thảm họa gây ra cái chết của hàng nghìn người, nhưng nếu nó diễn ra ấn tượng, người ta sẽ quan tâm hơn, và sai lầm sẽ được sửa chữa tốt hơn. Còn nếu nó diễn ra không ấn tượng, thì cũng ngần ấy người chết, ngần ấy bi kịch, người ta chẳng thật sự quan tâm cho lắm.

Bởi vì vấn đề không phải là những người đã chết. Những người đã chết đơn giản là những người đã chết. Chúng ta buồn cho họ, thương cảm họ. Nhưng, vấn đề lớn nhất chính là người sống, là quan niệm của họ về cái chết, là sự ngơ ngác của họ. Tôi nói ngơ ngác vì người ta chỉ giật mình với những con số, còn bình thường họ… ngơ ngác hoàn toàn.

Vì thế, người Việt ơi, chết đông chưa đủ. Chúng ta phải chết thật ngoạn mục thì mới đánh động được giá trị và sức mạnh của những người còn sống. Đừng chết một cách rời rạc và âm thầm.

 

Vũ Kenzo

Về niềm đam mê và con đường phát triển cá nhân

Featured Image: Elizabeth

 

Hơn 70.000 cử nhân kỹ sư ra trường thất nghiệp hằng năm và một ẩn số còn lớn hơn nữa là số lượng những người trẻ ra trường đang làm việc không đúng với chuyên ngành được đào tạo là những con số thật sự gây sốc với những người đang quan tâm tới sự phát triển của giáo dục Việt Nam. Trong khi hằng ngày, chúng ta phải đọc những bài báo ra rả nói về chuyện cải cách chất lượng giáo dục, trong thi cử, áp lực giảm tải và rất nhiều những lời chửi bới tới những nhà làm giáo dục ở Việt Nam.

Có một câu nói của người xưa rằng: “Tiên trách kỷ hậu trách nhân.” Nếu được đặt ra một câu hỏi với 70.000 con người kia thì tôi muốn được hỏi liệu các bạn có đam mê với ngành nghề các bạn đã chọn chưa?

Có một sự thật đáng buồn là từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, tôi biết nhiều bạn bè của mình đã sai lầm trong việc định hướng nghề nghiệp của riêng mình. Họ không hề xác định được việc họ đam mê cái gì, muốn làm cái gì, và họ, những người sinh viên học Quản trị kinh doanh không thể định nghĩa được Quản trị kinh doanh là gì, học ra để làm gì, họ chỉ biết học và ra trường rồi xin việc, giống như những bộ não được lập trình sẵn bởi các lập trình viên là gia đình, bạn bè và xã hội. Chưa một lần họ dừng lại và tự ngẫm xem mình có đam mê thứ mình đang học không hay mình muốn trở thành cái gì sau khi ra trường.

Có một câu chuyện như thế này:

Người bạn của tôi thời phổ thông là một học sinh với kết quả rất xuất sắc, đến nỗi trong giấc mơ thì tôi cũng chẳng dám nghĩ tới chuyện điểm tổng kết Toán Lý Hóa của tôi sẽ bằng cậu ấy. Cậu ta là người hoàn hảo trong mắt thầy cô, gia đình, bạn bè, vì học tốt khối A nên cậu ấy quyết định sẽ thi một trường đại học hàng đầu Việt Nam trong một khoa chuyên ngành về kinh tế có điểm sàn cao nhất trường vì đơn giản bạn ý nghĩ đó là khoa tốt nhất của một trường tốt nhất, nó xứng đáng với học lực của cậu ấy và giúp cậu ấy cùng gia đình tự hào với tất cả mọi người mà chưa một lần tự hỏi xem bản thân mình muốn trở thành gì trong tương lai, mình đam mê cái gì và muốn theo đuổi công việc gì. Kết thúc kỳ thi, cậu bạn tôi đã đỗ trong niềm hân hoan của gia đình và bạn bè và bắt đầu cuộc đời sinh viên của mình. Hai năm sau trong một lần gặp lại người bạn cũ, cậu ấy chia sẻ với tôi rằng học đại học thật sự nhàm chán và khó khăn, không còn những con số toán học, công thức vật lý, phải làm quen với những khái niệm về kinh tế học mà còn chẳng biết nó là cái gì trong một chương trình đào tạo lạc hậu và những thầy cô nhàm chán. Điều mong muốn duy nhất của cậu ấy là ra được trường với tấm bằng và xin được một công việc sau này.

Câu chuyện trên chắc hẳn là không xa lạ với nhiều bạn trẻ hiện nay, rất nhiều câu hỏi ngô nghê từ các bạn trẻ hiện này là học nghề hay học đại học, chọn trường dựa trên danh tiếng hay học lực, thi khối này dễ xin việc hay khối kia … Với tôi đó là những câu hỏi hết sức sai lầm từ trong bản chất nhận thức của người học trong việc định hướng bản thân trên con đường phát triển sau này.

“Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”, trước khi đổ lỗi các nhà hoạch định giáo dục, hãy dành lại một khoảnh khắc để nhìn lại bản thân xem bản thân mình đã thật sự cố gắng với những gì mình đang theo đuổi chưa hay vẫn là những suy nghĩ đơn giản trong việc định hướng nghề nghiệp.

Với quan điểm cá nhân, việc đầu tiên với mọi bạn trẻ là các bạn cần phải chủ động tìm hiểu xem mình mạnh điểm gì, muốn làm cái gì trong tương lai, bạn muốn trở thành một người trong lĩnh vực nhân sự, tài chính, công nghệ thông tin hay đơn giản chỉ là một anh thợ cơ khí. Bạn cần phải đứng lên chính kiến của mình rằng đó làm đam mê của tôi, tôi không thể hạnh phúc nếu không được khám phá nó và dù cả thế giới có quay mặt đi thì tôi vẫn kiên cường nghiên cứu thứ mà tôi đam mê vì tôi hạnh phúc với nó, đó là cuộc sống của tôi.

Thời còn phổ thông, tôi là một cậu học trò cá biệt với học lực trung bình khá, khả năng của tôi khó có thể học những trường danh tiếng tại Việt Nam nên tôi luôn xác định chỉ cần học ở một nơi, bất kể công lập hay tư thục, danh tiếng hay bình thường, miễn là tôi có thể theo đuổi niềm đam mê về kinh tế học của mình. Tôi đã lặn lội viết thư tay tới trưởng khoa từng trường đại học để xin danh sách các môn học, họ đều gửi thư lại cho tôi kèm theo nhiều tài liệu đào tạo bổ ích mà giúp tôi biết được tôi sẽ phải chuẩn bị những gì trong tương lai khi tôi bắt đầu làm sinh viên. Tất cả những điều đó đã giúp tôi có được sự chuẩn bị vững chắc nhất cho con đường đi đầy khó khăn của mình sau này. Tôi là vậy, tôi không mong sẽ được học ở những giảng đường danh giá, tôi chỉ quan tâm và hứng thú với những gì mình thích mà thôi.

Biết được điểm mạnh và ngành mình đam mê, các bạn cần lên danh sách tất cả những cơ sở giáo dục có đào tạo ngành nghề đó, rồi sắp xếp theo thứ tự ưu tiên những trường đại học bạn đủ khả năng học lực để thi vào đó và chuẩn bị các kiến thức để đi thi thôi. Một khi bạn đã xác định được đâu là niềm hạnh phúc của mình, bạn sẽ không còn bị thụ động bởi những yếu tố như giáo trình, môi trường giáo dục hay thầy cô bởi xung quanh còn internet, còn hàng tá các câu lạc bộ trong từng lĩnh vực, báo chí, truyền thông là một thư viện cực lớn để bạn thỏa chí đam mê của mình. Không quan trọng bạn học ở đâu, chỉ cần học đúng ngành bạn thích và trở thành người giỏi nhất, thành công trong sự nghiệp sẽ đến với bạn. Còn đến đây tôi nghĩ rằng bạn cũng chẳng cần quan tâm thành công lắm đâu, vì bạn đang rất hạnh phúc, hạnh phúc với thứ mình đam mê theo đuổi.

Chúc cho trái tim của những con người trẻ sẽ luôn nhiệt huyết với đam mê của mình để không còn những con số buồn cho cộng đồng giới trẻ Việt.

 

Patrick

Cuộc chiến Facebook

 Ảnh minh họa chụp từ trang Facebook được cho là của một dư luận viên.

 

Gần đây nhiều trang Facebook có tiếng bị khóa lại không thể truy cập được. Chủ nhân của nó đã phải vất vả để lấy lại được, hoặc bỏ hẳn. Liệu có phải đang diễn ra một cuộc chiến facebook? Sau đây là ý kiến của một số nhà hoạt động truyền thông có sử dụng phương tiện mạng xã hội này.

Cuối tháng sáu 2014 trang Facebook của tổ chức Việt Tân bị chặn, không hoạt động được. Trong cùng thời gian của mùa hè 2014 các trang Facebook nổi tiếng như Mẹ Nấm, Cô gái Đồ Long, Nguyễn Quang Lập, Nguyễn Lân Thắng cũng không hoạt động được trong một thời gian. Trang Facebook Nhật Ký Yêu Nước cũng bị tấn công khi các độc giả của trang này bị giảm lượng thông tin tiếp nhận được.

Ai đã “báo cáo”?

Những chuyện này xảy ra vì Facebook có một chức năng tự động gọi là “báo cáo.” Khi một trang bị một số lượng lớn người dùng Facebook báo cáo rằng nó có sai phạm thì nó sẽ bị tự động dừng lại.

Ai đã “báo cáo” cho những trang này bị ngưng hoạt động?

Những người trong cuộc cũng không có câu trả lời rõ ràng. Các trang này vốn thường xuyên chia sẻ những thông tin mà người đọc trong nước không thể tìm được trên báo chí chính thống của nhà nước Việt Nam. Và các dư luận viên được cho là đã sử dụng ồ ạt một số lớn tài khoản Facebook để báo cáo, làm cho các trang này bị ngưng hoạt động. Dư luận viên là những người được trả tiền để viết những điều có lợi cho đảng cộng sản độc quyền chính trị tại Việt Nam.

Blogger Mẹ Nấm nói với chúng tôi về lý do mà những nhà hoạt động truyền thông không chính thống sử dụng Facebook để truyền tải thông tin.

“Facebook có một tính năng là tương tác với cộng đồng rất lớn và truyền tin đi rất là nhanh. Bên cạnh đó Facebook cũng là một mặt trận mới với nhiều người trẻ, nhiều người bàng quan, những người thờ ơ, nhưng mà nếu người ta đọc thấy những điều gì mà người ta thấy thích hợp hay là người ta đã có sẳn, điều đó làm cho người ta đi tìm thông tin. Đó là điều mà tôi nghĩ rằng các nhà hoạt động đang triệt để sử dụng Facebook.”

Một quản trị viên của trang Facebook Nhật Ký nổi tiếng nêu thêm những lợi điểm mà Facebook có được trong tình hình chưa có tự do báo chí, và thông tin bị kiểm duyệt gắt gao như ở Việt Nam.

“Nó đảm bảo cho mình việc ẩn danh. Chúng mình không có phương tiện nào vừa nhanh chóng, vừa hiệu quả mà lại không bị kiểm duyệt như Facebook.”

Đảng cộng sản Việt Nam ý thức được sự đe dọa cho độc quyền truyền thông của mình, mạng Facebook thường xuyên bị chặn ở Việt Nam, mặc dầu cơ quan chức năng Việt Nam chưa bao giờ công nhận là họ chặn. Năm 2013 một nhân viên của công ty Viettel, một nhà cung cấp dịch vụ internet tại Việt Nam có nói với chúng tôi rằng vì mạng Facebook là phản động nên phải chặn.

Nhưng có vẻ như sự ngăn chặn này không được hữu hiệu vì các phần mềm dùng để vượt tường lửa được cải tiến liên tục. Và vì Việt Nam đã để cho mạng xã hội Facebook này hoạt động lúc khởi đầu chứ không hoàn toàn ngăn chặn như Trung Quốc, với một phiên bản mạng xã hội nội địa được kiểm soát hoàn toàn bởi nhà cầm quyền, nên nhiều người nói rằng việc ngăn chặn mạng xã hội ở Việt Nam là không thể được.

Nay một hình thức khác có vẻ được sử dụng để chống lại Facebook là dùng chính chức năng của Facebook. Đó là việc sử dụng rất nhiều tài khoản cùng một lúc “báo cáo” để cho Facebook tự động khóa các trang được nhắm tới. Một nhà báo Việt Nam cung cấp cho chúng tôi một ảnh chụp Faecbook của một người có thể là dư luận viên, trên bức ảnh này người ta đọc được nội dung sau đây:

“Sau trận đánh bằng 5.000 tài khoản một lúc một lần, fanpage chính của Việt Tân đã bị cộng đồng anh em iSocial đánh sập. Ngay hôm sau mọc lên trang fanpage mới của Việt Tân. Và chỉ trong chiều ngày 20/6 với 5 tiếng đồng hồ ít ỏi nhưng với sức mạnh của cộng đồng và gần 200 ngàn tài khoản tấn công báo cáo liên tục, fanpage này đã ra đảo chơi với chú… Chiến tích này của các đồng chí xứng đáng được đảng và nhà nước trao huân chương chiến sĩ thời kỳ bàn phím.”

Bà Angelina Trang Huỳnh, một thành viên quản trị trang Facebook Việt Tân cho biết là tổ chức của bà đã làm việc với Facebook cùng với sự trợ giúp của các tổ chức phi chính phủ để giành lại quyền kiểm soát trang Facebook của mình.

Một quản trị viên khác của Nhật Ký Yêu Nước nói với chúng tôi:

“Những người không thích những luồng quan điểm nhiều chiều đã cố gắng làm cho trang của chúng tôi bị đánh sập. Ngay từ khi mới thành lập, những người không thích sự đa nguyên, muốn áp đặt quan điểm của chính quyền hiện tại đã kêu gọi báo cáo trang của chúng tôi.”

Các quản trị viên của trang Nhật Ký Yêu Nước, ý thức được điều này nên họ đã bỏ nhiều công sức để tránh cho trang của mình bị sơ suất, ví dụ như việc những người không thích trang này vào đưa ra những lời bình luận bất nhã, rồi sau đó chính họ lại báo cáo về những lời bất nhã đó. Các quản trị viên Nhật ký Yêu Nước cũng cho rằng có thể là trang Facebook Việt Tân không đủ người để làm việc này.

Facebook có khuyết điểm?

Sự tồn tại của những dư luận viên đã được chính một giới chức Việt Nam là ông Hồ Quang Lợi công khai thừa nhận hồi đầu năm 2013. Theo ông này thì riêng trên địa bàn Hà nội đã có đến 900 người. Chính phủ Việt Nam thì chưa bao giờ thừa nhận là mình ngăn chặn truyền thông Internet cả. Nhưng vào năm 2010, một viên tướng công an là ông Vũ Hải Triều có nói trên báo chí rằng ngành công an của ông đã đánh sập hơn 300 trang mạng mà ông gọi là “phản động.”

Ở phía ngược lại, trên mạng xã hội Facebook đôi khi cũng thấy những lời kêu gọi “báo cáo” các trang Facebook của những cá nhân ủng hộ đảng cộng sản hay tranh luận. Nhưng chưa thấy có những cuộc tấn công có tổ chức như được mô tả trong bức ảnh mà chúng tôi có được.

Khi được hỏi về khả năng trả đũa của những người khác chính kiến với đảng cộng sản Việt Nam nhằm vào các trang Facebook của các cơ quan Việt Nam cũng như các cá nhân ủng hộ đảng, bà Angelina Trang Huỳnh nói rằng:

“Chúng ta bỏ thời gian trên Facebook là để nhắm vào việc cổ võ tự do mạng và tự do ngôn luận, đưa những thông tin trung thực đến với cư dân mạng. Chúng tôi không có chủ trương ồ ạt báo cáo những trang của họ. Đó là việc của họ, bên nào có những thông tin trung thực đi đúng với lòng dân, đúng với những gì cư dân mạng quan tâm thì sẽ được nhiều người hưởng ứng thôi.”

Các nhà hoạt động truyền thông bằng facebook đồng ý với nhau là trong sự tự động của Facebook có một khuyết điểm khi khóa các trang bị ồ ạt báo cáo dù rằng nội dung các trang này không có gì sai phạm. Bà Angelina Trang Huỳnh nói thêm là kiểu hoạt động tự động đó chỉ thích hợp với người sử dụng phương Tây, nơi không có sự độc tài truyền thông cũng như là đội ngũ dư luận viên đông đảo như Việt Nam.

Để kết thúc xin mượn câu chuyện của Blogger Mẹ Nấm để thấy sự sôi động và thú vị của cuộc chiến tranh trên mạng xã hội Facebook hiện nay. Khi trang Facebook của chị bị khóa thì chị đã gửi các căn cước chứng minh nhân thân của mình đến facebook thì được biết là những thông tin này đã được ai đó gửi đến trước. Theo chị thì chỉ có cơ quan an ninh Việt Nam là nắm vững chi tiết nhân thân của chị.

Đồng thời, những nhân viên an ninh thường theo dõi chị bằng phương tiện Facebook của chính họ, đã hốt hoảng vì thấy trang Facebook của chị biến mất.

 

Kính Hòa, phóng viên RFA
2014-07-15