26 C
Nha Trang
Thứ sáu, 13 Tháng mười hai, 2024

PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Triết Học Đường Phố - PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Những điểm giống nhau giữa chủ nghĩa phát xít và chủ nghĩa cộng sản

Photo: Carlos Latuff & Don Barletta

 

Nhớ, năm 1978, lúc đang học năm thứ ba ở trường Đại học Sư phạm, tôi và các bạn trong lớp đi thực tập ở trường cấp 3 Tân Lý Tây thuộc huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang. Đó là một xã nhỏ, chưa tới mười ngàn dân, lúc ấy còn khá nghèo, hầu hết các nhà vệ sinh đều nằm chênh vênh trên các hồ cá tra. Thấy sinh viên từ thành phố về, dân chúng có vẻ rất vui. Ủy ban nhân dân xã tổ chức một buổi tiếp đón khá nồng hậu ngay trong buổi tối đầu tiên lúc chúng tôi mới đến. Chủ tịch xã đứng lên phát biểu. Ông là một nông dân, có lẽ, trước 1975, vốn là du kích. Đứng trước hơn 100 đứa sinh viên, ông không giấu được sự lúng túng, nói năng cứ lấp vấp, lập bập, không đầu không đuôi gì cả. Nội dung chính vẫn là ca ngợi tính chất ưu việt của chế độ mới, những điều có lẽ ông nghe được trong các buổi học tập chính trị hoặc trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Nhưng vui nhất là, để nhấn mạnh tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, ông cứ lặp đi lặp lại là “chúng ta không giống bọn Mác-xít độc tài và tàn bạo giết hại cả hàng triệu người.” Bọn chúng tôi biết là ông nhầm giữa Mác-xít và Phát-xít. Nhưng không đứa nào dám cười. Chỉ sau đó, mấy đứa miền Nam mới thì thầm với nhau: “Thì Mác-xít hay Phát-xít cũng vậy thôi!”

Chuyện cũ, cách đây đã hơn 35 năm, tưởng đã quên, bỗng dưng lại sống dậy khi mới đây, tình cờ đọc lại cuốn Intellectuals and Society (Basic Books, 2011) của Thomas Sowell, tôi bắt gặp một đoạn Sowell so sánh chủ nghĩa Cộng sản và chủ nghĩa Phát-xít (bao gồm cả Nazism) ở Đức. Một bên được xem là cực tả và một bên được xem là cực hữu; hai bên lúc nào cũng kết tội nhau và muốn tiêu diệt nhau (với Cộng sản, chủ nghĩa Phát-xít là biểu tượng của chủ nghĩa đế quốc; với Hitler, Cộng sản và Do Thái là hai kẻ thù chính), nhưng theo Sowell, giữa chủ nghĩa Cộng sản và chủ nghĩa Phát-xít có rất ít sự khác biệt, trừ trong lãnh vực tu từ. Những người Phát-xít, từ Ý đến Đức, đều công khai tuyên bố theo chủ nghĩa dân tộc; những người Cộng sản, trên lý thuyết, biểu dương chủ nghĩa quốc tế, nhưng trên thực tế, vẫn luôn luôn mang tinh thần dân tộc chủ nghĩa, cũng đều nhắm, trước hết, đến quyền lợi của quốc gia và dân tộc của họ. Và cả hai đều là những chế độ độc tài vô cùng tàn bạo. (tr. 99-101)

Một nhận xét tương tự được Vladimir Tismaneanu phân tích kỹ lưỡng hơn trong cuốn The Devil in History do University of California Press xuất bản năm 2012. Cái được gọi là “quỷ dữ” (devil) ấy được Tismaneanu nêu đích danh: chủ nghĩa Cộng sản và chủ nghĩa Phát-xít. Cả hai đều gắn liền với những quan điểm không tưởng về tương lai. Cả hai đều muốn chống lại các giá trị của giai cấp trưởng giả và dân chủ tự do. Cả hai đều muốn làm cách mạng triệt để bằng cách xóa bỏ truyền thống để xây dựng một hệ thống chính trị, xã hội và văn hóa hoàn toàn mới; nhưng khi làm như vậy, cả hai đều xóa nhòa ranh giới giữa cái thiện và cái ác, giữa cái tốt và cái xấu. Cả hai đều nhân danh tinh thần nhân đạo nhưng lại biến con người thành những con số để tha hồ giết chết hoặc đày đọa họ mà không hề có chút áy náy nào cả. Cả hai đều đề cao bạo động, một bên là tác giả của Gulags và một bên của Auschwitz, đều chiếm kỷ lục về tội sát nhân và diệt chủng: Trong hơn mười năm (1933-1945), chủ nghĩa Phát-xít giết hại khoảng 25 triệu người và trong vòng hơn 70 năm (1917-1990), chủ nghĩa Cộng sản giết hại khoảng từ 80 đến 100 triệu người.

Nhận xét ấy cũng được hai sử gia, một người Pháp và một người Đức, Francois Furet và Ernst Nolte, phân tích trong cuốn Fascism and Communism (University of Nebraska Press, 2004)Nó cũng lại được mổ xẻ trong cuốn Fascism, Communism and the Consolidation of Democracy: A Comparison of European Dictatorships do Gerhard Besier biên tập (LIT Verlag, 2006), cuốn Lenin, Stalin and Hitler: The Age of Social Catastrophe của Robert Gellately (Vintage, 2008); quan trọng nhất, trong cuốn The Origins of Totalitarianism của Hannah Arendt (được xuất bản lần đầu từ năm 1951), trong đó, ở phần ba, bà tập trung chủ yếu vào hai hiện tượng: chủ nghĩa Cộng sản và chủ nghĩa Phát-xít. Tất cả, từ nhiều góc độ khác nhau, hoặc chính trị hoặc lịch sử hoặc ý thức hệ, đều đi đến kết luận giống nhau: cả chủ nghĩa Phát-xít lẫn chủ nghĩa Cộng sản đều, nói theo Richard Overy, “nhà nước của sự khiếp hãi” hay “nhà nước của khủng bố” (states of terror), theo Eduard Kuznetsov và Dorin Tudoran, một “nền văn minh tội phạm” (criminal civilization), hoặc nói theo Leszek Kolakowski, một triết gia người Ba Lan, là sự đầu thai của quỷ dữ trong lịch sử, “một con quỷ sáng chế ra những nhà nước ý thức hệ (ideological states), nghĩa là, thứ nhà nước tự cho tính chính đáng của nó được đặt trên sự kiện là chủ nhân của nó cũng đồng thời là chủ nhân của chân lý. Nếu bạn chống lại nhà nước hay hệ thống nhà nước ấy, bạn sẽ bị xem là kẻ thù của chân lý.” (Dẫn theo Vladimir Tismaneanu, tr. 2-3, 11 & 26).

Về phương diện luật pháp, năm 2010, Quốc hội Hungary thông qua đạo luật cấm phủ nhận tội ác diệt chủng ở Holocaust của Nazi, sau đó, lại thông qua đạo luật cấm phủ nhận các tội ác của chủ nghĩa Cộng sản: Những người vi phạm, hoặc bằng cách phủ nhận hoặc bằng cách nghi vấn các tội ác ấy, có thể bị phạt từ một đến ba năm tù. Với Quốc Hội Hungary, tội ác của chủ nghĩa Phát-xít và chủ nghĩa Cộng sản ngang nhau.

Theo Timothy Snyder, việc so sánh chủ nghĩa Nazi (một biến thể của chủ nghĩa Phát-xít tại Đức) và chủ nghĩa Stalin (một hình ảnh tiêu biểu của chủ nghĩa Cộng sản) là điều cần thiết: Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn không những về hai hiện tượng khủng khiếp nhất của thế kỷ 20 mà còn về thời đại của chúng ta và kể cả bản thân chúng ta nữa. (Như trên, tr. 19)

Đó là thời đại, nói theo Nietzsche, “Thượng đế đã chết” và con người muốn thay thế Thượng đế để xây dựng những “thành phố của Thượng đế” (city of Gods) ngay trên trần gian này. Họ muốn thay đổi lịch sử, một bên, với giai cấp, một bên với chủng tộc. Họ sùng bái lãnh tụ, và bằng mọi cách, biến lãnh tụ thành thần linh, qua đó, biến đảng phái thành một thứ tôn giáo mới và xây dựng một chế độ toàn trị, khống chế toàn bộ đời sống tinh thần và vật chất của con người. Họ muốn thay đổi cả bản chất của con người bằng các biện pháp tuyên tuyền, nhồi sọ và khủng bố. Bất kể ngôn ngữ hay ho họ thường sử dụng, những “con người mới” họ muốn sản xuất chỉ là những công cụ mù quáng chỉ biết vâng dạ trước lãnh tụ và vì lãnh tụ, sẵn sàng giết người, kể cả đồng bào và người thân của mình, một cách không gớm tay.

Đó là thời đại của khoa học và kỹ thuật, của văn minh và tiến bộ vượt bậc, của lý trí và của rất nhiều lý tưởng nhưng đồng thời cũng là một thời đại của sự cuồng tín và mê tín, của sự thắng thế của thứ lý trí công cụ (instrumental reason) trên lý trí phê phán (critical reason), của sự độc tôn của sức mạnh và bạo lực. Hậu quả cuối cùng của tất cả những nghịch lý ấy là cả hàng trăm triệu người bị giết chết.

Dĩ nhiên, giữa chủ nghĩa Phát-xít và chủ nghĩa Cộng sản có không ít khác biệt. Chủ nghĩa Phát-xít chỉ xây dựng sức mạnh trên một người, người-được-thần-thánh-hóa (ở Đức là Adolf Hitler; ở Ý là Benito Mussolini); chủ nghĩa Cộng sản xây dựng sức mạnh trên cả việc thần thánh hóa lãnh tụ lẫn việc thiêng liêng hóa đảng phái, như một thứ thiên mệnh. Chủ nghĩa Phát-xít đề cao chủ nghĩa dân tộc trong khi chủ nghĩa Cộng sản lại đề cao chủ nghĩa quốc tế và sử dụng chủ nghĩa quốc tế để phục vụ cho tinh thần dân tộc chủ nghĩa. Hệ thống tuyên truyền của Cộng sản tinh vi và khôn khéo hơn Phát-xít: Trong khi chủ nghĩa Phát-xít chỉ đề cao thù hận, chủ nghĩa Cộng sản đề cao tình yêu và nhân danh tình yêu, kích động thù hận; trong khi chủ nghĩa Phát-xít chỉ nói đến việc trả thù, chủ nghĩa Cộng sản nhấn mạnh việc giải phóng, dù để đạt được mục tiêu giải phóng, họ sử dụng chuyên chính vô sản để trả thù. Cộng sản cũng có nhiều tham vọng hơn Phát-xít: Trong khi chủ nghĩa Phát-xít chỉ muốn quản lý hành động của con người, chủ nghĩa Cộng sản muốn quản lý cả tư tưởng và tình cảm thầm kín nhất của con người. Hậu quả là Cộng sản đa nghi hơn Phát-xít: Phát-xít thường chỉ giết những người bị họ xem là kẻ thù chứ hiếm khi thanh trừng trong nội bộ; Cộng sản, đặc biệt Cộng sản ở Nga dưới thời Stalin, vừa tàn sát kẻ thù vừa tàn sát các đồng chí của mình.

Đằng sau chủ nghĩa Phát-xít chỉ có vài tín lý đơn giản như một thứ tín ngưỡng dân gian; đằng sau chủ nghĩa Cộng sản là cả một hệ thống triết học phức tạp đủ để mê hoặc giới trí thức và văn nghệ sĩ: Hệ quả là có một thứ văn học nghệ thuật Cộng sản chứ không có thứ văn học nghệ thuật Phát-xít. Tuy nhiên, sự tồn tại của thứ văn học nghệ thuật Cộng sản không phải là một điều tốt: nó chỉ gieo rắc sự mê tín và cuồng tín, dung dưỡng các ảo tưởng, và cuối cùng, kéo dài thảm họa: Trong khi chủ nghĩa Phát-xít chỉ kéo dài hơn một thập niên, chủ nghĩa Cộng sản kéo đến hơn bảy thập niên; trong khi hầu như mọi người đều nhận ra tội ác của chủ nghĩa Phát-xít, không ít người vẫn còn ảo tưởng về chủ nghĩa Cộng sản; trong khi chủ nghĩa Phát-xít đã trở thành quá khứ, chủ nghĩa Cộng sản vẫn ở trong thì hiện tại, ít nhất là ở năm nước: Trung Quốc, Lào, Bắc Hàn, Cuba và Việt Nam.

Chữ “Việt Nam”, xuất hiện trong ngữ cảnh ấy, quả là một điều đau đớn.

Lý do chính khiến tôi viết bài này là vì tôi biết, ở Việt Nam hiện nay, có không ít người, kể cả trong giới trí thức, chưa nhận ra chủ nghĩa Cộng sản, tự bản chất, rất gần với chủ nghĩa Phát-xít, điều mà họ luôn luôn nguyền rủa.

 

Tiến sĩ Nguyễn Hưng Quốc

spot_img
Triết Học Đường Phố
Triết Học Đường Phố
"Thà chết cho một ý tưởng bất diệt, còn hơn sống cho một ý tưởng phù du." — Steven Biko

BÀI LIÊN QUAN

16 BÌNH LUẬN

  1. Bài viết này là do admin chọn đăng của tác giả ngoài. Khi tôi gửi họ đăng bài “Trao đổi cùng tiến sĩ Nguyễn Hưng Quốc cùng bạn đọc về một bài viết” vào ngày 10-3-2014 thì họ không đăng, nói rằng do “lý luận thiếu logic”. Tôi cứ tưởng với một một bài viết “thừa logic” như của ông Nguyễn Hưng Quốc, thì nên đăng thêm một bài “thiếu logic” nữa cho cân bằng mới phải chứ nhỉ.
    Thì ra Triết Học Đường Phố chấp nhận “lá cải” nhưng không chấp nhận “củ cải”. Ha ha ha…

  2. Sự thật thì bài viết này của Nguyễn Hưng Quốc chưa đủ làm tôi quan tâm, tôi lần đến đây theo chân bạn Scream It Out. Cái khiến tôi quan tâm và mất công gõ phím ở đây là những ý kiến bình luận.

    Thứ nhất, với ý kiến cho rằng admin có lỗi khi cho xuất bản bài viết này, tôi không đồng ý. Triết Học Đường Phố là “nơi hội tụ của những ngòi viết tự do”, bài viết này không dùng những từ ngữ “tục” hay “bậy”, lại đưa ra một vấn đề hướng tới “Chân – Thiện – Mỹ”, còn tới được hay chưa lại là chuyện khác. Như vậy không vi phạm những tiêu chuẩn để được đăng. Nếu chỉ vì vấn đề nhạy cảm về chính kiến mà không cho đăng bài viết này, admin sẽ làm hỏng tiêu chí “tự do” của Triết Học Đường Phố. Nếu những ai không đồng ý với Nguyễn Hưng Quốc và muốn phân tích rõ tại sao không đồng ý thì có thể viết một bài khác để phản biện.

    Thứ hai, với những ý kiến cho rằng bài viết này “phản động”. Nếu các bạn dùng từ “phản động” chỉ để bày tỏ thái độ không tán thành với tác giả Nguyễn Hưng Quốc, đó là tự do của các bạn, tôi không có lý do phản đối cách dùng từ của các bạn. Nhưng nếu để tranh luận cho ra vấn đề, nếu cứ người này bảo người kia “phản động”, rồi người kia lại bảo người này “ảo tưởng” thì chỉ mất thời gian mà không đi đến đâu.

    Thứ ba, với ý kiến cho rằng không nên đưa những vấn đề chính trị lên Triết Học Đường Phố vì đối tượng phục vụ của Triết Học Đường Phố không phải là “những người thực sự trưởng thành” thì tôi phản đối, vì ý kiến này sẽ làm thất vọng người sáng lập Triết Học Đường Phố. Trang này không đưa ra quy định độ tuổi của những người viết và những người đọc, không hề tự đặt ra giới hạn về tư duy. Né tránh chính trị sẽ là sai lầm nghiêm trọng. Chẳng phải mọi người vẫn thường “buôn dưa lê” về những vấn đề, những sự kiện chính trị nhạy cảm ở bất cứ xó xỉnh nào quanh đường phố hay sao? Đã “Triết Học” thì không thể từ chối bàn luận về chính trị.

    Thứ tư, tôi đồng ý với những ý kiến cho rằng bài viết này của Nguyễn Hưng Quốc “không ổn”, nhưng không phải ở chỗ ông ấy dùng “lời thô tục” và “chẳng còn lý lẽ gì”.

    Thứ năm, chúng ta chớ quên người sáng lập Triết Học Đường Phố đang sống trên đất Mỹ, nơi mà cộng đồng người Việt có nhiều lý do để không yêu thích chế độ cộng sản ở Việt Nam, và ngay tại Việt Nam nhiều công dân cũng không còn mặn mà với Đảng Cộng Sản. Chúng ta ghi nhận tâm huyết của bạn Nguyễn Hoàng Huy và những người xây dựng Triết Học Đường Phố.

    Thứ sáu, tôi là người mới biết đến Triết Học Đường Phố, rất muốn góp phần xây dựng trang viết tự do này. Tôi vốn không muốn viết bài về chính trị, nhưng vì sự ấm ức của các bạn ở đây, của cả những người đồng tình và phản đối bài viết của Nguyễn Hưng Quốc, tôi sẽ suy nghĩ và viết bài trao đổi với ông Nguyễn Hưng Quốc cùng bạn đọc trong vòng vài ngày nữa. Rất mong các bạn sẽ theo dõi và đóng góp ý kiến!

  3. Ko biết nên bất bình hay cảm thông. . . Đọc từ đầu chí cuối ngoài những tiêu đề tài liệu chưa ai được đọc và lời thô tục đến trần trụi thì chẳng còn lý lẽ gì. . . Chắc hắn chưởi cho sướng mồm. . . Vẫn là lỗi admin

  4. Bài viết có giá trị tham khảo thui. Nhưng mình thấy không nên đưa những bài này lên những trang như triethocduongpho. triethocduongpho phù hợp với những triết lí nhân sinh nhẹ nhàng mà mỗi người lượm lặt được đâu đó trên cuộc đời mình. Còn về chính trị, mình thấy vấn đề này để cho những người thực sự trưởng thành suy ngẫm thì hay hơn 🙂

  5. đang xem “The book thief”, chợt nhớ ra cái bài này.

    Các dẫn chứng thiếu thuyết phục và thái độ bài viết rất có vấn đề:

    1/ Dẫn chứng “cộng sản áp đặt tư tưởng, phát xít k áp đặt tư tưởng, chỉ áp đặt hành động” -> không hề nghĩ vậy. Nếu tác giả từng tìm hiểu chút thôi về Nazi sẽ thấy đó là 1 cỗ máy tuyên truyền khổng lồ, áp đặt người dân phải nghĩ cùng 1 hướng; và thậm chí sự áp đặt đó vô cùng siêu việt đến mức người dân dần dần thành thực nghĩ vậy. Họ làm ntn? theo sử liệu đc biết thì tầm năm 35-36 họ đã áp đặt hệ tư tưởng lên mọi cấp học từ mẫu giáo tới đại học (hãy tưởng tượng nhồi sọ 1 đứa trẻ 6 tuổi thì dễ ntn; có những báo cáo về việc cha mẹ sợ hãi con cái vì chúng trở nên vô cùng cực đoan sau khi hấp thụ chương trình giáo dục tại trường). Tìm hiểu trên Internet vs từ khóa Nazi Education Policy thì có nhiều tư liệu.
    Ngoài giáo dục thì các khía cạnh phim ảnh, văn học cũng có không ít tư liệu về sự áp đặt của Nazi. Ơ thế nhưng mà chỉ có mỗi cộng sản và Nazi mới áp đặt? tư bản có áp đặt chứ, ác liệt luôn. Tôi cảm nhận được sự áp đặt này từ những thông tin đập nhau chan chát trong tường thuật về cuộc chiến Gruzia (2008); Libya, Syria do xem cả NHK, Russia Today, Al jazeera, BBC, CNN và cả VTV (hay phiên bản tiếng việt của CCTV :D) -> sự thực là sự áp đặt tư tưởng là ngón đòn mà bất cứ chế độ nào cũng xài; xài hay hoặc dở là cái nghệ thuật của người thực thi thôi chứ hệ tư tưởng là thứ k liên quan.

    2/ “Về phương diện luật pháp, năm 2010, Quốc hội Hungary thông qua đạo luật cấm phủ nhận tội ác diệt chủng ở Holocaust của Nazi, …” => về phương diện pháp luật thì chế độ bắc Triều Tiên cũng lên án tội ác của đế quốc Mỹ. Thế hóa ra là mấy cái đạo luật này chẳng có ý nghĩa gì đâu, chỉ là các góc nhìn khác nhau tại các mảnh đất khác nhau. Không thể dùng 1 hiện tượng để kết luận bản chất.

    3/ Về số người chết mà bài viết này nêu ra => làm tôi nhớ lại cuốn “lời tự thú của 1 sát thủ kinh tế” – chủ nghĩa tư bản với 24,000 người chết đói 1 ngày: thế có sánh ngang 1 cuộc thảm sát. Dĩ nhiên nói như tôi vừa nói là phiến diện, nhưng ý tôi: liệu có quá ngây thơ khi dùng dữ liệu này để lên án và so sánh bất cứ thứ gì?

    4/ Dẫn chứng về “Tín ngưỡng đơn giản …” => tôi k nghĩ đơn giản, tín ngưỡng Hitler sử dụng là kế thừa của chủ nghĩa dân tộc Đức, đế chế La Mã và 1 loạt thứ phức tạp khác; ý định của Hitler là nâng tầm Nazi thành 1 tôn giáo. Tôi từng xem 1 film tài liệu về việc Hitler xây dựng 1 thánh đường rất lớn cho thứ tôn giáo mới này, tiếc là chưa xây xong thì Hitler đã chết rồi. Nếu quan tâm thì search thôi, cái này có nhiều sử liệu công khai.

    Kết:
    1/ Cá nhân tôi nghĩ bài viết này dẫn chứng manh mún, thiếu hệ thống và cũng kém sức thuyết phục
    2/ Thái độ bài viết mình thấy k ổn. Về mặt cảm xúc (k phải lời lẽ nhé) bài viết muốn chê bai Phát xít và Cộng sản, ngấm ngầm đề cao chủ nghĩa tư bản. Thái độ là của tác giả, đồng ý là anh phải viết ra. Nhưng anh phải phân tích rành rẽ để độc giả là tôi đây khỏi bức xúc, tôi trẻ hơn anh, trải nghiệm của tôi khác anh; anh đem cảm xúc của anh đè vào bài viết để tôi đọc => tôi k chấp nhận đc. Cầu nối của tôi và anh là lý trí: các dẫn chứng và các lý luận, vậy anh hãy làm công việc đó đi.

    Kết của kết: tôi vốn thích triethocduongpho; nhưng đề nghị nên có các bài viết chất lượng cao, thể hiện sự tôn trọng độc giả. Các bài viết lá cải cả lề trái lẫn lề phải tôi có thể kiếm đầy rẫy trên mạng, tôi không vào triethocduongpho để nhai lá cải.

    Thân.

      • viết báo là để cho người khác đọc và phân tích vấn đề nhằm có cái nhìn khách quan nhá,người ta chỉ nói lên quan điểm thôi….Cái câu bình luận của bạn mâu thuẩn nhỉ .Chả liên quan. Mình không thích màu đen đâu có phải vì mình quá yêu màu trắng

      • Tôi không nói thích hay không thích, tôi bàn luận đến việc viết 1 bài báo với các dẫn chứng thì nên như thế nào. Đã bao giờ bạn phải làm bài nhận xét 1 paper hay/dở chưa (cái đó lúc ôn Toefl tôi có được học)? lúc đó tiêu chí bài nhận xét k phải là đúng sai mà là cách viết và lý luận có đúng k (và cái đó phải đúng thì mới xét tới nội dung được).
        Tôi nói thẳng nhé: cái sự thích hay k thích của tôi thì bạn không biết để bàn tới đâu, nhưng những bài báo vạch cho ra sự thật, chống lại cái sai mà lại sai lầm (ít nhất về mặt diễn ngôn) là cái cớ tuyệt vời để người ta tiếp tục lấp liếm và chỉ hại chứ k có lợi.
        Hãy tưởng tượng: 1 người làm cuộc cách mạng nửa vời rồi bị đàn áp, thế có lợi hay có hại cho công cuộc cách mạng nói chung?

    • xin lỗi dẫn chứng của bạn bị sai, lần sau có muốn viết gì thì bạn nên đọc nhiều tài liệu về cả 2 hướng để hiểu thêm về những gì bạn muốn viết nhé. Bạn có thể nói cả trời cả biển nhưng chỉ có mỗi lời nói của bạn và những dẫn chứng sai lầm thì cũng chỉ là “chém gió” mà thôi.

  6. Tôi thích xét các hệ thống chủ nghĩa ở thời điểm hiện tại hơn là xét về quá khứ của nó. Về cơ bản thì nếu không có sự xuất hiện của những sai lầm thì thế giới sẽ không có được sự phát triển như bây giờ.

    CN Phát xít, CN Cộng sản hay thậm chí là CN Khủng bố đều là sản phẩm của sự chống đối CN Tư bản. Không có diễn viên phản diện thì làm gì có diễn viên chính, phải không 🙂

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây

FOLLOW US

62,550Thành viênThích
3,699Người theo dõiTheo dõi
3,910Người theo dõiĐăng Ký
spot_img

BÌNH LUẬN MỚI

XEM NHIỀU

BÀI MỚI