Nội dung
Thói quen và sự thay đổi
Bài viết này là một trích đoạn trong cuốn Atomic Habits của tôi (tựa tiếng Việt: Thay đổi tí hon, hiệu quả bất ngờ), từng nằm trong danh sách Best Sellers của New York Times. Thay đổi là khó khăn. Chắc hẳn bạn đã nhận thấy điều đó.
Chúng ta ai cũng muốn trở thành những người tốt hơn – mạnh hơn và khỏe hơn, sáng tạo và tài giỏi hơn, hay trở thành một người bạn hoặc một thành viên gia đình tốt hơn.
Nhưng ngay cả khi chúng ta thực sự có cảm hứng và bắt đầu làm mọi thứ tốt hơn thì vẫn rất khó để giữ vững hành vi mới. Có nhiều khả năng là vào thời gian này năm sau bạn vẫn làm theo thói quen cũ thay vì thực hiện thói quen mới một cách dễ dàng.
Tại sao vậy? Và liệu bạn có thể làm gì để khiến cho việc thay đổi trở nên dễ dàng hơn?
Làm thế nào để ghi nhớ tốt tên người khác?
Vợ tôi rất giỏi trong việc nhớ tên mọi người. Mới đây, cô ấy kể cho tôi một câu chuyện xảy ra hồi cô ấy học trung học. Cô học tại một trường lớn và đó là ngày đầu tiên đến lớp. Nhiều học sinh chưa từng biết nhau trước đó. Giáo viên đi quanh phòng và yêu cầu mỗi người tự giới thiệu. Cuối cùng, giáo viên đã hỏi xem liệu ai có thể nhớ tên của mọi người không.
Vợ tôi giơ tay và đi xung quanh phòng, gọi tên chính xác tất cả khoảng 30 người. Mọi người trong phòng đều kinh ngạc. Cậu bạn bên cạnh cô ấy quay sang và nói: “Tớ thậm chí còn không nhớ tên bạn.”
Cô ấy nói rằng khoảnh khắc đó là một trải nghiệm mang tính xác nhận đối với cô. Sau đó, cô cảm thấy rằng “Mình là một người giỏi ghi nhớ tên người khác.” Thậm chí đến tận bây giờ, cô ấy vẫn rất giỏi trong việc nhớ tên của bất kỳ người nào cô ấy gặp.
Đây là điều tôi học được từ câu chuyện đó: Để có niềm tin vào một danh tính mới, chúng ta cần phải chứng minh điều đó với chính mình.
Thói quen dựa trên danh tính
Chìa khóa để xây dựng một thói quen bền vững đó là tập trung vào việc tạo dựng một danh tính mới trước tiên. Hành vi hiện tại của bạn đơn giản chỉ là sự phản chiếu của danh tính hiện tại của bạn. Những gì bạn đang làm lúc này là một hình ảnh phản chiếu của mẫu người mà bạn tin rằng bạn là như vậy (về mặt ý thức hoặc tiềm thức).
Để thay đổi hành vi theo hướng tích cực, bạn cần bắt đầu những niềm tin mới về bản thân. Bạn cần xây dựng thói quen dựa trên danh tính.
Hãy tưởng tượng cách chúng ta thường đặt mục tiêu. Ta có thể bắt đầu bằng việc nói rằng “Tôi muốn giảm cân” hay “Tôi muốn khoẻ mạnh hơn.” Nếu bạn may mắn, ai đó có thể sẽ nói: “Tốt quá, nhưng bạn nên cụ thể hơn.”
Rồi bạn nói: “Tôi muốn giảm 10 ký” hoặc “Tôi muốn squat được 300 pounds (≈ 136 ký).”
Những mục tiêu này tập trung xoay quanh kết quả, không phải xoay quanh danh tính.
Để hiểu những gì tôi muốn nói, hãy xem xét ba cấp độ mà ở đó sự thay đổi có thể xảy ra. Bạn có thể tưởng tượng chúng giống như các lớp của củ hành tây.
- Lớp đầu tiên là thay đổi kết quả. Cấp độ này liên quan đến việc thay đổi kết quả của bạn: giảm cân, xuất bản một cuốn sách hay giành chức vô địch. Hầu hết các mục tiêu bạn đặt ra đều gắn liền với cấp độ thay đổi này.
- Lớp thứ hai là thay đổi quy trình. Cấp độ này liên quan đến việc thay đổi thói quen và phương pháp của bạn: thực hiện một thói quen mới tại phòng tập, dọn dẹp bàn làm việc của bạn để tiến trình làm việc tốt hơn, thực hành một bài tập thiền. Hầu hết các thói quen bạn xây dựng đều gắn liền với cấp độ này.
- Lớp thứ ba cũng là lớp sâu nhất, đó là thay đổi danh tính của bạn. Cấp độ này liên quan đến việc thay đổi niềm tin của bạn: thế giới quan của bạn, hình ảnh về bản thân, đánh giá của bạn về bản thân và người khác. Hầu hết các niềm tin, nhận định và thành kiến mà bạn có đều gắn liền với cấp độ này.
Kết quả là những thứ bạn đạt được. Quá trình là những gì bạn làm. Danh tính là những điều bạn tin tưởng. Khi nói đến việc xây dựng một thói quen bền vững – khi nói đến việc xây dựng một hệ thống cải thiện 1 phần trăm – thì vấn đề không phải là cấp độ này tốt hơn hay tệ hơn cấp độ kia. Mọi cấp độ thay đổi đều hữu ích theo cách riêng của nó. Vấn đề là hướng thay đổi.
Nhiều người bắt đầu tiến trình thay đổi thói quen bằng cách tập trung vào điều họ muốn đạt được. Điều này hướng ta đến thói quen dựa trên kết quả. Phương án khác là xây dựng thói quen dựa trên danh tính. Với hướng tiếp cận này, ta bắt đầu bằng cách tập trung vào mẫu người ta muốn trở thành.
Thói quen và công thức cho sự thành công bền vững
Thay đổi niềm tin thì không khó như bạn nghĩ. Có hai bước:
1. Quyết định mẫu người bạn muốn trở thành.
2. Chứng minh điều đó với chính mình bằng những chiến thắng nhỏ.
Đầu tiên, quyết định mẫu người bạn muốn trở thành. Điều này diễn ra ở bất kỳ cấp độ nào – với tư cách như một cá nhân, nhóm, cộng đồng hay quốc gia. Bạn muốn đại diện cho điều gì? Nguyên tắc và giá trị của bạn là gì? Bạn mong muốn trở thành ai?
Đây là những câu hỏi lớn, và có nhiều người không biết nên bắt đầu từ đâu nhưng họ biết kiểu kết quả mà họ muốn: có được cơ bụng sáu múi, bớt lo âu căng thẳng hoặc lương tăng gấp đôi. Tốt thôi; hãy bắt đầu từ đó và suy xét ngược lại từ kết quả bạn mong muốn đến mẫu người có thể đạt được những kết quả đó. Hãy tự vấn bản thân: “Mẫu người nào có thể đạt được kết quả mà tôi mong muốn?”
Dưới đây là năm ví dụ về cách bạn có thể áp dụng trong thực tế.
Bạn muốn giảm cân?
Danh tính: Trở thành kiểu người vận động nhiều hơn mỗi ngày.
Chiến thắng nhỏ: Mua máy đếm bước chân. Đi bộ 50 bước khi bạn đi làm về. Ngày hôm sau, đi bộ 100 bước. Ngày tiếp theo, 150 bước. Nếu bạn làm việc này 5 ngày mỗi tuần và cứ thêm 50 bước mỗi ngày, thì đến cuối năm, bạn sẽ đi bộ hơn 10.000 bước mỗi ngày.
Bạn muốn trở thành một người viết tốt hơn?
Danh tính: Trở thành mẫu người viết 1000 từ mỗi ngày.
Chiến thắng nhỏ: Viết một đoạn mỗi ngày trong tuần này.
Bạn muốn trở nên khỏe mạnh?
Danh tính: Trở thành mẫu người không bao giờ bỏ lỡ buổi tập.
Chiến thắng nhỏ: Thực hiện chống đẩy vào thứ Hai, thứ Tư và thứ Sáu hàng tuần.
Bạn muốn trở thành một người bạn tốt hơn?
Danh tính: Trở thành mẫu người luôn giữ liên lạc.
Chiến thắng nhỏ: Gọi cho một người bạn vào mỗi thứ Bảy. Nếu bạn lặp lại với cùng một người cứ mỗi 3 tháng, bạn sẽ thân thiết với 12 người bạn cũ trong suốt một năm.
Bạn muốn được coi trọng ở nơi làm việc?
Danh tính: Trở thành mẫu người luôn đúng giờ.
Chiến thắng nhỏ: Sắp xếp các cuộc họp giãn cách nhau 15 phút để bạn có thể kịp di chuyển và luôn xuất hiện sớm.
Hãy xây dựng thói quen dựa trên danh tính ngay bây giờ
Theo kinh nghiệm của tôi, khi bạn muốn trở nên tốt hơn trong một lĩnh vực nào đó, việc chứng minh danh tính của bạn với bản thân còn quan trọng hơn nhiều so với việc đạt được những kết quả kinh ngạc. Điều này đặc biệt đúng vào giai đoạn đầu.
Nếu bạn muốn được truyền động lực và cảm hứng, hãy xem các video YouTube, nghe bài hát bạn yêu thích [hay đọc những bài trích dẫn từ Triết Học Đường Phố]. Nhưng đừng ngạc nhiên nếu bạn suy sụp sau một tuần. Bạn không thể lệ thuộc vào động lực thúc đẩy đó. Bạn phải trở thành mẫu người bạn mong muốn, và điều đó bắt đầu bằng việc chứng minh danh tính mới của bạn với chính mình.
Hầu hết mọi người (bao gồm cả tôi) đều muốn trở nên tốt hơn trong năm nay. Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta sẽ đặt ra các mục tiêu dựa trên năng suất và hình thức bề ngoài với hy vọng rằng chúng sẽ thúc đẩy ta làm mọi thứ khác đi.
Nếu bạn đang tìm cách thay đổi, vậy thì tôi sẽ nói hãy ngừng lo lắng về kết quả và hãy bắt đầu quan tâm đến danh tính của bạn. Trở thành mẫu người có thể đạt được những điều bạn mong muốn. Hãy xây dựng thói quen dựa trên danh tính ngay bây giờ. Kết quả sẽ đến sau.
Tác giả: James Clear
Biên dịch: Mithrandir
Hiệu đính: Prana
Xem thêm
💎 [THĐP Translation™] 6 thói quen của những người học siêu phàm
