(1656 chữ, 6 phút đọc)
Kiêu hãnh và định kiến là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của nhà văn nữ người Anh – Jane Austen kể về những câu chuyện tình yêu của các nam thanh nữ tú trong thế kỷ 19. Ở bối cảnh thời đại ngày đó, chuyện di chuyển bằng xe ngựa, viết thư tay, tổ chức dạ vũ thường xuyên, thăm viếng rồi lưu lại nhà nhau cả tháng trời là rất phổ biến. Điều này khá khác biệt với cuộc sống hiện đại nên khi đọc cuốn tiểu thuyết, tôi thấy có phần lạ lẫm ít nhiều.
Cùng là tiểu thuyết lãng mạn nhưng sách của Jane Austen có văn phong dí dỏm hài hước trộn lẫn với châm trích mỉa mai, trái ngược hoàn toàn với sự cực đoan dữ dội trong Đồi gió hú của Emily Bronte. Kiêu hãnh và định kiến không xuất hiện những tình huống giật gân căng thẳng, tất cả đều là các câu chuyện bình dị đơn giản trong cuộc sống ngày thường nhưng được làm sâu rõ hơn ở trong các lời thoại. Ta nhận thấy được óc xét đoán tinh nhạy và tư duy phản biện sắc sảo của những nhân vật tham gia. Đa phần ngôn từ thể hiện sự trịch thượng, mĩ miều, kiểu cách và có phần phức tạp khi đặt trong bối cảnh thế kỷ 19 tràn ngập các tước hiệu và các quan niệm về giai cấp, phẩm giá, địa vị. Lối nói của các nhân vật cũng khác biệt so với thời đại ngày nay, nhưng ẩn chứa trong đó là sự tinh tế và sâu sắc khiến ta phải nghiền ngẫm những ý tứ ẩn giấu đằng sau khi gấp cuốn sách lại.
“Phù phiếm và kiêu hãnh là hai điều khác nhau, tuy rằng người ta thường xem hai thứ đồng nghĩa với nhau. Một người có thể cảm thấy kiêu hãnh nhưng không tỏ ra phù phiếm. Kiêu hãnh là khi ta có ý kiến về chính mình; phù phiếm là khi ta muốn người khác nghĩ về mình như thế nào.”
Cuốn sách kể về câu chuyện tình yêu của các cô gái ở một vùng quê nước Anh trong đó tập trung nhất Elizabeth Bennet và chị cả Jane Bennet. Cả hai người họ đều là những thiếu nữ xinh đẹp, duyên dáng và nhân hậu. Elizabeth có phần nhỉnh hơn người chị của mình về óc phán đoán và nhận định bản chất con người. Cô là người trong số 5 chị em gái được ông bố yêu thương hơn cả và ông quyết không gả cô cho người nào không xứng đáng.
Tuy nhiên, lòng tự trọng của cô về vị thế của bản thân – con gái của một gia đình trung lưu thấp kém hơn so với tầng lớp thượng lưu khiến cô tạo ra trong mình một định kiến về sự tự cao, gia trưởng chàng trai Fitzwilliam Darcy – một chủ đất giàu có. Còn chính anh Darcy lại mang sự kiêu hãnh về vị thế của chính mình và có định kiến về các cô gái cùng các ông bố bà mẹ của họ tiếp cận anh chỉ vì tiền bạc, nên anh cũng tự xa cách mình với những người xung quanh, trong đó có Elizabeth.
Đặt trong bối cảnh ra đời của tác phẩm, ta có thể hiểu được phần nào những diễn biến tâm lý và khát vọng của các nhân vật. Vào thời của tác giả, phụ nữ ít được đến trường (chủ yếu được cha mẹ hoặc gia sư dạy học ở nhà) và không có cơ may thăng tiến trong xã hội. Chưa kể, việc thừa kế bất động sản cũng không dành cho phụ nữ. Vậy nên, việc có con gái thời đó là mối lo lắng, ưu tư của các ông bố bà mẹ. Họ và các cô con gái đa phần trông mong hạnh phúc trong cơ may kén cho các cô những anh chồng giàu. Còn các chàng trai nhà giàu thì lại ở trong áp lực phải lấy được người vợ môn đăng hộ đối. Chính những điều chênh lệch tréo ngoe này đã tạo nên những tình huống dở khóc dở cười trong tác phẩm Kiêu hãnh và định kiến khi chuyện yêu đương được quyết định bởi tiền bạc và địa vị nhiều hơn là cảm xúc chân thực giữa hai con người.
Những rào cản định kiến này khiến hai nhân vật chính rơi vào những sự hiểu lầm và sinh ra sự đối đầu lẫn nhau. Phải trải qua những tình huống khó khăn thử thách để đôi bên tự nhận ra những sai lầm ngu ngốc của bản thân về thói kiêu hãnh của chính mình – cho rằng mình luôn đúng, thì họ mới gỡ bỏ được những hiểu lầm. Từ đó, tình yêu mở ra rực rỡ giữa hai tâm hồn đồng điệu.
“Riêng em có thể dễ dàng tha thứ cho tính kiêu hãnh của anh ấy, nếu anh ấy không sỉ nhục cái kiêu hãnh của em.” – Elizabeth nói với chị gái Jane.
Elizabeth và Darcy cùng mang một màu sắc về sự tự tôn. Nhưng chính điều đó khiến Elizabeth khác biệt với những phụ nữ khác thời kỳ đó khi ai nấy đều tìm cách hạ mình để lấy lòng những chàng trai giàu có. Trong trường hợp này, sự kiêu hãnh của cô là thứ thu hút Darcy, nó như một tấm gương để anh nhìn lại chính mình cũng giống như vậy. Để rồi anh có thể gỡ bỏ sự kiêu hãnh bản thân đang mang giữ. Cuối cùng, khi chứng kiến được điều đó, Elizabeth cũng tự nhìn thấy sự mù quáng của mình và dần đón nhận Darcy với một góc nhìn trong sáng.
Elizabeth được xem là một trong những nhân vật lôi cuốn nhất trong nền văn học Anh Quốc. Cô toát ra phẩm chất cứng cỏi, nhạy bén mà cũng không kém phần dí dỏm, tươi vui của một người phụ nữ. Cuốn sách chứa rất nhiều những lời thoại và những trăn trở nội tâm của Elizabeth trong các tình huống khác nhau giúp người đọc thấy rõ được sự thông minh và độc lập của cô nổi trội hơn hẳn so với tất cả các nhân vật nữ khác. Tất nhiên, những điều đó còn thể hiện sau cùng ở những quyết định hành động của cô gái trẻ nữa.
Câu chuyện được đặt trong bối cảnh hai thế kỷ trước khi các định kiến xã hội về tình yêu và hôn nhân sâu dày hơn thời đại ngày nay nên khi đọc tác phẩm, ta dễ dàng thấy được sự mỉa mai, châm biếm của tác giả đối với các tình huống kệch cỡm mà những con người thời đó rơi vào. Ví dụ như sự sốt sắng của bà Bennet trong việc kiếm chồng giàu cho con khiến mọi chuyện dù hơi đi lạc ra khỏi mong ước cũng khiến bà hoang mang đổ bệnh; hay sự thô thiển trơ trẽn của người anh họ Collins khi cầu hôn hai người con gái trong vòng 3 ngày, bất chấp họ có yêu mình hay không, và những câu chuyện bàn tán, giễu cợt về đời tư của nhau trong những buổi dạ vũ, sự xôn xao hỗn độn của đám đông khi lan truyền tin tức. Tất cả đều được nhà văn Jane Austen lột tả một cách rất sinh động, thẳng thắn và không kém phần châm chọc. Bà khiến người đọc cũng phải bật cười trước những sự lố bịch thái quá của xã hội thời đó.
“Thưa anh, tôi có thể nói hy vọng của anh thật là khác thường sau khi tôi đã nói cho anh rõ. Xin anh tin rằng tôi không phải trong số những thiếu nữ (nếu quả thật có những thiếu nữ như thế) dám đánh đố hạnh phúc của mình qua cơ may được cầu hôn lần thứ hai. Tôi hoàn toàn nghiêm túc trong lời khước từ của tôi. Anh không thể mang hạnh phúc đến cho tôi, và tôi tin chắc mình là người phụ nữ cuối cùng trên thế gian này có thể tạo hạnh phúc cho anh.” – Elizabeth từ chối lời cầu hôn của Collins.
Kiêu hãnh và định kiến xuất hiện nhiều nhân vật với tính cách và tâm lý khác nhau được tác giả Jane Austen đã khắc họa chân dung một cách rất tài tình và nhịp nhàng ở trong đa dạng cảnh huống. Cá nhân tôi thấy khâm phục tác giả nhất trong việc thiết kế tương tác cho nhiều nhân vật cùng lúc như trong bữa ăn hay trong một buổi dạ vũ. Khi chứng kiến sự chi tiết và tỉ mỉ trong nội dung của tác phẩm, người đọc có thể hình dung những câu chuyện hiện ra sống động trước mắt, và nhập thân vào trong đó một cách tự nhiên nhất.
Cuốn sách đã nhiều lần được chuyển thể thành phim điện ảnh và phim truyền hình dài tập. Bộ phim Kiêu hãnh và định kiến (2005) với nữ diễn viên chính Keira Knightley (nổi tiếng trong loạt phim Cướp biển vùng Caribbeans) vào vai Elizabeth giúp mang lại cảm tình không nhỏ đối với tôi về tác phẩm gốc. Các tình tiết trong phim được truyền đạt một cách rất nhẹ nhàng và lãng mạn với những cảnh trí thơ mộng tuyệt vời của vương quốc Anh khiến người xem ước ao được đặt chân tới những vùng đất ấy một lần trong đời. Nét sinh động của Elizabeth trong phim rất ăn khớp với những gì được khắc họa trong cuốn sách. Có thể nói, bộ phim là một sự bổ sung hoàn hảo cho cuốn tiểu thuyết lừng danh này.
8.5/10 là điểm dành cho Kiêu hãnh và định kiến.
Tác giả: Vũ Thanh Hòa
Ảnh minh họa: Sadie Pices
📌 Ủng hộ tác giả và Triết Học Đường Phố ➡️ http://bit.ly/donateTHDP
📌 Tham gia viết bài cùng Triết Học Đường Phố ➡️ http://bit.ly/2KTJCN2
