Nói thêm về mỹ từ Ích Kỷ

*Feature Image: Cuba Gallery

Cách đây vài ngày tôi có đọc được một bài viết, giọng văn rất tâm huyết về khái niệm Ích Kỷ, theo cảm nhận của riêng tôi thì tác giả đã tâm huyết đến nỗi dường như anh ấy đã khoác một chiếc áo choàng vương giả dành cho khái niệm ấy. Khi đọc được đầu đề, tôi ngỡ như Bá Nha vớ được Tử Kỳ, vì tôi cũng đang mang trong mình một chiếc áo choàng cho khái niệm đó. Song sau khi đọc hết bài viết, cũng như các biện đáp bên dưới của tác giả, thì áo choàng đó và của tôi đã khác biệt.

Nói sơ về chiết tự, Ích Kỷ là sự việc mang lợi ích cho bản thân, trong vài ngôn ngữ có vay mượn yếu tố Hán ngữ, thì sử dụng chữ “Lợi Kỷ”.

Quan điểm cá nhân của tôi về Ích Kỷ có 2 ý sau:

1. Ích kỷ là phương pháp tồn tại của tất cả vạn vật vô thường, là quá trình chống chọi của vạn vật đối với sự suy tàn và tan biến của chính nó, nó nằm trong cả những hoạt động và tập tính bản năng nhất của các loài hữu tri, cả trong sự tồn tại vô cơ, yên lặng nhất của các vật vô tri. Vì sự tồn tại của chính nó là một minh chứng không thể chối cãi được về quá trình ích kỷ, đó là sự tập hợp liên kết các nhân tố, sự gia cố và duy trì liên đó trong dòng chảy thời gian, ở các loài hữu tri còn có sự vươn lên giành lấy quyền tồn tại và tồn tại sao cho hiệu quả nhất. Ích kỷ là phổ quát, là căn rễ duy nhất của sự tồn tại, hay nói đúng hơn, tồn tại là một góc nhìn về ích kỷ, nếu nói theo triết Lão Trang, Ích kỷ là Đạo, Tồn tại là Đức.

2. Trong nhân sinh, Ích kỷ được thể hiện ở trù mật cấp độ trong hoạt động của con người. Những cấp độ siêu vi, chỉ cần chúng ta có SUY NGHĨ, dù đã, sẽ hay không hành động để thực hiện suy nghĩ đó đi chăng nữa, thì chúng ta đã Ích kỷ, vì suy nghĩ là thể hiện của chủ ngã, thực hiện nhận thức về ranh giới của chủ ngã với ngoại quan thế giới, khởi điểm cho nhu cầu duy trì và tồn tại, rồi cho mong muốn về các nguồn lực giúp ích cho sự suy trì đó. Đến cả trong sự đói khát của cơ thể, sự ham muốn về nhục dục, trong những phản xạ bản năng, có hay không có điều kiện với môi trường xung quanh, đều là những hành động giúp con người có thể duy trì sự tồn tại của chính mình. Đến cả trong những hành động vị tha bác ái mà động cơ hoàn toàn chân thiện, cũng không thoát khỏi gốc rễ ích kỷ cố hữu của chính nó, nó là hành động thỏa mãn về tâm hồn, giúp phát triển về lương tri, những tác động của các hành động bác ái vị tha đó đều quay về và ảnh hưởng tốt lên chủ thể hành động, vốn đã biết và nghĩ về nó và MUỐN nó được thực hiện. Cuối cùng là nghĩa Ích kỷ mà chúng ta vẫn đang dùng, là sự tham lam, sự cưỡng tước, sự bàng quan, bất chấp lợi ích người khác…

Sở dĩ con người hầu hết nghĩ ích kỷ theo ý cuối cùng tôi vừa nói trên, là do những tác động ở tầm siêu vi nó quá sâu xa, con người chưa nghĩ tới, hoặc là do tầm phổ quát, nó quá rộng lớn, cả xã hội ai cũng làm, đến độ nó được mang tên là Lẽ Phải, nên những tầng nghĩa hay mức độ ở đó, Ích kỷ bị thay tên đổi họ.

Cái áo choàng này không được đẹp đẽ để có thể đứng vào hàng ngũ cổ súy cho tự do cá nhân,ủng hộ việc “trước hết phải yêu thương bản thân” của giới trẻ, nó cũng không đủ lộng lẫy để được ca ngợi, để được đặt thành 1 chủ nghĩa của phe cấp tiến, nó chỉ mỏng manh như ranh giới của các cấp độ của chính nó, tôi nghĩ nó phù hợp với những con người có kinh nghiệm trong việc điều độ các SUY NGHĨ, các HAM MUỐN và TẬN HƯỞNG, không quá khích, cực đoan hay vội vã.

Trần Tỷ