Có một lời đồn đại không bao giờ là cũ, đó là: Bạn nên uống 8 ly nước mỗi ngày. Điều này không hề đúng. Không hề có cơ sở khoa học nào chứng minh nó. Và trong mỗi mùa hè, chúng ta lại bị tràn ngập trong các tin tức báo cáo trên các phương tiện truyền thông cảnh báo rằng sự mất nước rất nguy hiểm và phổ biến. Ta hãy đặt lời tuyên bố này dưới sự suy xét kĩ lưỡng.
Tôi từng là một đồng tác giả của một bài báo xuất bản năm 2007 của tờ BMJ về những lời đồn đại thuộc về lĩnh vực y khoa. Lời đồn đại đầu tiên nói về mỗi người nên uống 8 ly (mỗi ly 235ml) nước mỗi ngày. Bài viết này nhận được nhiều sự quan tâm từ giới truyền thông (ngay cả tờ The Times) hơn bất cứ nghiên cứu nào tôi đã làm.
Nó không tạo nên sự khác biệt nào cả. Vào thời điểm hai năm sau đó, chúng tôi xuất bản một cuốn sách về những lời đồn đại thuộc về lĩnh vực y khoa để một lần nữa vạch trần những ý tưởng rằng chúng ta cần uống 8 ly nước mỗi ngày, tôi nghĩ rằng điều này sẽ thuyết phục mọi người dừng lo lắng lại. Tôi đã lại sai lầm.
Nhiều người cho rằng nguồn gốc của lời đồn đại này là vào năm 1945 Ban Thực phẩm và Dinh dưỡng khuyến khích mỗi người cần khoảng 2,5 lít nước mỗi ngày. Nhưng mọi người đã bỏ qua dòng chữ theo sát phía sau lời khuyến nghị đó. Nội dung của nó là, “Hầu hết lượng nước này được chứa trong thực phẩm chín.”
Photo: Konaklimedical.com
Nước hiện diện trong trái cây và rau. Nó nằm trong nước ép hoa quả, trong bia, và cả trong trà và cà phê. Trước khi có ai đó viết cho tôi nói rằng cà phê sẽ làm tôi mất nước, nghiên cứu cho thấy rằng điều này không hề đúng.
Mặc dù tôi khuyến khích nước là một thứ nước giải khát tốt nhất để hấp thụ, nó chắc chắn không phải là nguồn duy nhất có thể cung cấp nước cho cơ thể bạn. Bạn không cần phải hấp thụ tất cả lượng nước bạn cần chỉ thông qua đường uống. Bạn cũng không phải quá lo lắng về việc bạn không cảm thấy khát nước. Cơ thể con người được tinh chỉnh để báo hiệu bạn đi uống nước rất lâu trước khi cơ thể bạn thực sự bị mất nước.
Trái với nhiều câu chuyện mà bạn có thể đã nghe, không hề có bằng chứng khoa học chứng minh rằng uống thêm nước là có lợi cho sức khỏe. Ví dụ, những đánh giá đã thất bại trong việc tìm ra bất kì bằng chứng chứng minh uống nhiều nước giúp làn da trông khỏe hơn và không có nếp nhăn. Đúng là có những nghiên cứu của các đoàn thể trong quá khứ đã chứng minh uống nhiều nước hơn sẽ cho kết quả tốt hơn, nhưng đây là những chủ đề có liên quan tới chuyện dịch tễ học thông thường, ví dụ như không chứng minh được nguyên nhân. Hơn nữa, họ định nghĩa mức tiêu thụ nước “cao” ít hơn nhiều so với 8 ly nước.
Những nghiên cứu tiềm năng thất bại trong việc tìm ra lợi ích cho hoạt động của thận hoặc ảnh hưởng lên tuổi thọ khi một người khỏe mạnh tăng lượng nước uống họ hấp thụ. Những thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát cũng thất bại trong việc tìm kiếm mặt lợi, ngoại trừ trong một số trường hợp cụ thể – ví dụ, ngăn chặn sự tái phát của một số loại sỏi thận.
Rất nhiều các quảng cáo và tin tức báo cáo truyền thông đang cố gắng thuyết phục bạn ngược lại. Số người mang nước theo mình tăng lên theo mỗi năm. Thị trường bán nước uống đóng chai tiếp tục phát triển.
Câu chuyện về bệnh phát ban vào mùa hè này được lấy cảm hứng từ một nghiên cứu gần đây trên Tạp chí Y tế Công cộng nước Mỹ. Các nhà nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ những cuộc Khảo sát kiểm tra Sức khỏe và Dinh dưỡng quốc gia giai đoạn 2009-2012 khảo sát trên 4134 trẻ em tuổi từ 6 đến 19. Cụ thể hơn, họ đã tính toán độ thẩm thấu nước tiểu trung bình của những người được khảo sát, tương tự thước đo nồng độ nước tiểu. Các chỉ số này càng cao, nước tiểu càng đặc.
Họ phát hiện ra rằng hơn một nửa số trẻ em có độ thẩm thấu nước tiểu ở mức 800 mOsm/kg hoặc cao hơn. Họ cũng phát hiện ra rằng những đứa trẻ uống 8 ounces (0.236588 lít) nước một ngày hoặc hơn, tính trung bình, có chỉ số thẩm thấu nước tiểu thấp hơn những đứa không uống khoảng 8 mOsm/kg.
Vậy nên nếu bạn định nghĩa người “mất nước” là người có độ thẩm thấu nước tiểu bằng 800 mOsm hoặc cao hơn chỉ số đó, thì kết quả của nghiên cứu trên thật sự đáng lo ngại. Bài viết này đã làm như vậy. Vấn đề là hầu hết các bác sĩ đều không tính như thế.
Tôi là một bác sĩ khoa nhi, và tôi có thể nói với bạn rằng hiếm khi, nếu có bao giờ, tôi sử dụng độ thẩm thấu nước tiểu làm phương tiện để quyết định liệu đứa trẻ đó có bị mất nước hay không. Khi tôi hỏi các đồng nghiệp của tôi, không ai nghĩ mức 800 mOsm là giá trị mà ta phải lo lắng. Trong một lần tìm kiếm trên web,hầu hết các nguồn mà tôi tìm thấynghĩ rằng ở mức 1200 mOsm/kg vẫn nằm ở ngưỡng sinh lý bình thường và rằng giá trị ở trẻ em thay đổi nhiều hơn ở người lớn. Không có một ai tuyên bố rằng ngưỡng 800 mOsm/kg là ngưỡng mất nước ở trẻ em.
Nói cách khác, có rất ít lí do để tin rằng đứa trẻ có mức thẩm thấu nước tiểu ở 800 mOsm/kg cần phải lo lắng. Trong tực tế, quay lại vào năm 2002, một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nhi khoa, nghiên cứu này có bản chất thăm dò hơn so với việc đi tìm kiếm sự mất nước, và nghiên cứu đã tìm thấy rằng những bé trai người Đức có độ thẩm thấu nước tiểu trung bình ở mức 884 mOsm. Đoạn văn thứ ba từ dưới lên trong bài nghiên cứu đã thuật lại một số lượng rất lớn những nghiên cứu trên khắp thế giới về việc tìm kiếm một nồng độ mOsm/kg trung bình ở trẻ nhỏ dao động từ 392 mOsm/kg tại Kenya tới 964 tại Thụy Điển.
Điều đó không hề ngăn cản những bài báo gần đây trong việc tiếp tục sử dụng tiêu chuẩn 800 mOsm/kg để thông báo về việc có một số lượng lớn trẻ em bị mắc chứng mất nước. Một nghiên cứu năm 2012 trong cuốn Lịch sử về Dinh Dưỡng và Trao đổi chất dùng con số đó để tuyên bố rằng có tới gần 2 phần 3 số trẻ em ở Pháp mắc chứng mất nước. Một tạp chí khác, tờ tạp chí Sức khỏe Dinh dưỡng Công cộng dùng điều này để tuyên bố rằng có gần 2 phần 3 trẻ em ở Los Angeles và New York City không được cung cấp đủ nước. Nghiên cứu đầu tiên được tài trợ bởi Nestlé Waters; nghiên cứu thứ hai bởi Nestec, một chi nhánh của Nestlé.
Có khả năng rằng một số đứa trẻ cần uống nhiều nước hơn. Đôi khi, chúng ta đang liều lĩnh xem một điều kiện sức khỏe bình thường là bị bệnh. Trong khi 2 phần 3 số trẻ em khỏe mạnh, năm này qua năm khác, được tìm thấy trong phòng thí nghiệm mà bạn đã gán cho cái nhãn “bất thường,” có thể đó là do cái định nghĩa, chứ không phải sức khỏe của các em, có vấn đề.
Không điều gì trong số đó có thể làm chậm lại cơn thủy triều thúc đẩy việc uống nhiều nước hơn. Nó còn là một phần của chiến dịch “Uống Hết” của Michelle Obama. Vào năm 2013, Sam Kass, về sau là Cố vấn về Chính sách Dinh dưỡng của Nhà Trắng, tuyên bố “40 phần trăm dân Mỹ uống ít hơn một nửa lượng nước yêu cầu được hấp thụ mỗi ngày.”
Không hề có đề nghị chính thức nào cho lượng nước mọi người cần phải hấp thụ trong một ngày. Lượng mọi người cần rõ ràng là khác nhau phụ thuộc vào họ ăn gì, sống ở đâu, họ to lớn bao nhiêu và họ đang làm gì. Nhưng khi người dân của đất nước này sống lâu hơn trước, và có quyền tiếp cận một cách tự do hơn với nước giải khát nhiều hơn hầu hết những thời điểm trong lịch sử loài người; thật sai lầm khi nói rằng tất cả chúng ta đều bị mất nước.
Nguồn: Aaron E. Carroll – The New York Times
Dịch: Hà Huy Dương
Review: Nguyễn Hoàng Huy
Aaron E. Carroll là một bác sĩ nhi khoa tại Đại Học Indiana University School of Medicine. Ông blog về các nghiên cứu sức khỏe và chính sách cho tờ The Incidental Economist.
