Học trò của Khổng Tử là Nhan Hồi hỏi thầy:

– Con muốn ra ngoài làm việc, con định đến nước Vệ ngăn chặn những tội ác của bạo chúa.

Khổng Tử không vui, nói:

– Con đừng đi. Sau khi con đi, gặp một bạo chúa như vậy, con khuyên can không được, ngược lại sẽ bị ông ta giết mất. Bây giờ con còn đang nông nổi, chưa thấy rõ chính mình, con đi làm việc gì cũng sẽ thất bại. Trước hết hãy đi trai giới đã.

Nhan Hồi bèn hỏi thầy:

– Nhà con rất nghèo, không được uống rượu ăn thịt đã mấy tháng nay. Con luôn sống khổ cực, đó có được coi là trai giới không ?

Khổng Tử đáp:

– Điều con nói là trai giới trong cúng tế, chứ không phải trai giới trong tâm.

Nhan Hồi hỏi:

– Thế nào là trai giới trong tâm ?

Khổng Tử đáp:

– Trên đời này, con người không chỉ nghe bằng tai, mà còn phải nghe bằng tâm, càng phải nghe bằng khí. Dùng hơi thở để thực hiện mọi sự cảm nhận, trở về với tâm, được chính mình xác nhận, đó gọi là tâm trai.

( Trang Tử – Nam Hoa Kinh )

Lời bàn từ Minh Tâm Cư Sĩ 

Trong câu truyện này có Khổng Tử, nhưng thực ra là của Trang Tử.

Có câu “ tâm tĩnh thì trí minh ”, tức là khi tâm tĩnh lặng thì trí tuệ sẽ phát sinh. Khổng Tử nói phải “ tâm trai ”, là hãy tĩnh tâm lại, nương theo hơi thở để cảm nhận mọi sự việc. Khi tĩnh tâm như vậy thì làm mọi việc không có sai lầm. “ Biết mình, biết người trăm trận trăm thắng ”. Trở về với tâm thì sẽ bất động trước khen chê, danh lợi, được mất, thành bại, vinh nhục; chỉ khi như thế thì làm việc mới hiệu quả, thành công.