“Tôi cảm nhận được mọi thứ. Từ nhiệt độ nước hơi lạnh chút xíu, cho tới nỗi đau trong mắt cụ già kia khi ông bước qua từng con phố trầm ngâm tự hỏi sao mình cô đơn thế. Tôi có những suy tư rất nhỏ bé, rối rắm; những lưỡi dao chưa từng được chạm vào, sắc bén đến nguy hiểm. Những nghĩ suy này cắt những vết sâu nhất vậy mà vẫn có một phần trong tôi thèm được bơi trong dòng sông nhuộm đỏ. Tôi muốn nhìn thấy mình chảy máu trong sự nhẹ nhõm khi biết rằng tôi không lẻ loi cũng như những giọt đời ẩn dật không một ai khác từng một lần tìm kiếm. Đó là tại sao những con người hời hợt thường đẹp một cách tinh nguyên – họ là những tưởng giả nghĩ tưởng những điều thường tình: những lưỡi dao cùn không cắt vào được lớp da mềm mại của họ sâu hơn những bàn tay vuốt ve lấy thân xác.
Cô đơn là những người đau khổ.”
— Gonks (dịch: Nguyễn Hoàng Huy)
Tôi cảm nhận được mọi thứ
Hậu chia tay – Hãy bắt đầu bằng việc yêu thương chính mình
*Photo: Madeline RM
Bản thân chia tay có lẽ không đau đớn bằng việc nghĩ đến tương lai của bản thân sau khi chia tay. Chia tay một người sẽ đồng nghĩa với việc phải từ bỏ rất nhiều các thói quen đã từng có một thời gian làm mình vui và hạnh phúc biết bao. Khoảng thời gian càng dài thì những thói quen này bám rễ càng sâu và khi phải nhổ chúng lên thì giống như nhổ một cái cây to lên khỏi mặt đất. Sao tránh khỏi một lỗ trống toang hoác còn để lại trên nền đất kia? Nhổ cây đi rồi, chẳng phải đất dễ bị xói mòn hơn trong những trận mưa ư? Có phải vì thế mà chia tay rồi, người ta thường dễ rớt nước mắt khi ngoài trời những hạt mưa bắt đầu rả rích rơi?
Chia tay một người đồng nghĩa với việc phải làm quen với nỗi cô đơn hay với sự một-mình. Sẽ không còn những tối cuối tuần được tay trong tay cùng một ai đó đi café, đi xem phim hoặc đơn giản là cùng nhau đứng trên cây cầu trăm tuổi lặng ngắm một dòng sông. Chia tay rồi đâm ra tự đau khổ, tự giày vò bản thân và lại quay về với cảm giác… chênh vênh trước tương lại vô định phía trước. Chia tay rồi mà người ta cứ loay hoay đi tìm câu trả lời cho hàng vạn câu hỏi tại sao. Và thường thì chẳng câu trả lời nào làm họ cảm thấy thỏa mãn vì thế mà mãi cứ mải miết đi tìm.
Chia tay rồi, người yếu đuối đắm chìm trong những cơn mưa nước mắt còn người mạnh mẽ giấu nước mắt đằng sau nụ cười. Nhưng dù bằng cách này hay cách khác, họ chẳng giấu được chính mình: một sự hụt hẫng đang lớn dần lên ở thẳm sâu bên trong. Một lỗ trống trong tâm hồn và niềm tin đang cần được một “ai đó” lấp đầy để ngày mai thức dậy lại thấy yêu đời, lại thấy tương lai tươi sáng mà tin rằng rồi mình lại sẽ được yêu và dù cho sớm hay muộn, mình cũng sẽ được làm cô dâu cùng với happy ending. Nhưng hãy để tôi nói với bạn …
Hãy tự là “ai đó” của chính mình
Ai cũng thích cảm giác được chăm sóc, quan tâm và che chở. Nhưng chia tay rồi, bạn có nhận ra rằng kí gửi hạnh phúc của mình cho kẻ khác chẳng nhận lại được gì khác ngoài đau thương và thất vọng sao? Chẳng lẽ cứ mãi cố chấp như thế? Chẳng lẽ cứ mãi đi kiếm tìm một “ai đó” ngoài kia khi bản thân chẳng có bản đồ cũng không có đến một gợi ý người đó là ai và đang ở đâu? Có lẽ đã đến lúc tạm dừng cuộc tìm kiếm Prince Charming lại mà quay về tự yêu thương, chăm chút bản thân mình, bạn nhỉ? Như vậy không phải là dễ dàng hơn sao?
Chia tay rồi, sau những cơn đau thắt lòng, những giọt nước mắt lăn dài trên má, bạn hãy tự thu xếp lại cuộc sống của mình, hãy tự mình gánh đất lấp đầy chỗ trống khi rễ cây kia đã bật khỏi mặt đất, hãy tự khỏa lấp sự hụt hẫng của chính bản thân mình.
Hãy tự lấp đầy sự hụt hẫng của chính mình
Hãy tự đưa bản thân mình đi xem một bộ phim mới hay đi mua những bộ quần áo mới, làm những điều khi mà còn đang “mải” yêu bạn không có thời gian để làm. Rồi bạn sẽ nhận ra rằng cuộc sống lại có thể dễ thở đến thế và mình có nhiều thời gian để chăm sóc bản thân đến vậy. Hãy bắt đầu nghĩ đến hoặc nghĩ lại về những đam mê và ước mơ đã bị xếp xó từ lâu của mình. Hãy dành cho chúng chút tình thương, nhấc chúng lên và đưa chúng cùng bạn đi về phía tương lại. Rồi bạn sẽ nhận ra rằng cuộc sống lại có thể đáng sống và có đích đến rõ ràng đến thế. Sao mà lại phải “chênh vênh”? Hãy quan tâm đến gia đình những người luôn yêu bạn không điều kiện và đi chơi với những người bạn của mình. Rồi bạn sẽ nhận ra mình đã vô tâm bỏ bê họ bao lâu nay và tình yêu không phải là điều duy nhất làm cuộc sống này trở nên xinh đẹp.
Hãy tự yêu mến sự cô đơn của riêng mình
Cô đơn không đồng nghĩa với thảm hại và khổ đau. Cô đơn giúp con người ta lắng lại để cảm nhận nhịp đập con tim và những mong ước thẳm sâu trong chính con người mình. Đừng sợ hãi đừng lo lắng khi nhìn về những ngày dài phía trước chỉ có mình với mình. Hãy coi đó là cơ hội để bản thân mình được lắng nghe và thấu hiểu.
Khi một mình, hãy đọc sách, những cuốn sách làm giàu tâm hồn bạn và xoa dịu mọi viết thương. Điều duy nhất cần làm là hãy chọn cho mình những cuốn sách phù hợp dạy ta về niềm hy vọng và tình yêu con người. Khi một mình hãy nghe nhạc hoặc xem phim. Hãy làm điều bạn thích, niềm vui sẽ xóa nhòa sự buồn tủi chỉ-có-một-mình. Hãy trân trọng những ngày tháng tự do tự tại này bởi một ngày kia khi đã kết hôn và có những đứa trẻ đáng yêu quấn quít bên mình bạn sẽ chẳng còn có cơ hội mà “cô đơn” nữa đâu. Vậy thì bây giờ, cô đơn sao lại phải xoắn?
Chia tay là kết thúc của một cuộc tình. Chưa bao giờ chia tay là dấu chấm hết cho cuộc sống của bạn. Hãy rạng rỡ và tươi tắn lên. Bạn vẫn còn yêu, không nỡ buông tay? Vậy thì bạn à, hãy dành tình yêu và cái nắm tay thật chặt ấy cho chính mình. Tôi tin rằng bạn đang cần lắm đấy. Đừng phí phạm nó cho những người không còn cần đến chúng nữa. Hãy hào phóng dành tình yêu cho bản thân mình, chăm chút cho trái tim và niềm tin của bạn để từ mảnh đất kia, một ngày nào đó, một mầm xanh mới sẽ lại đâm chồi …
Bảo Bình
Từ khi nào gay trở thành một từ xấu xí?
*Photo: Joel Robison
Có ai từng bị gọi là gay cảm thấy thoải mái? Có khi nào người ta lôi từ gay ra để khen hay bình phẩm cái gì tích cực chưa, hay nó chỉ tích cực khi chỉ sự can đảm của một người công khai sống chung với chữ đó? Từ khi nào gay trở thành một từ xấu xí, bệnh hoạn, dùng để khích bác lẫn nhau hay ít nhất là thương hại? Điều này làm tôi liên tưởng đến từ “đàn bà” cũng được dùng để nhận xét nhưng chẳng phải để khen gì. Phụ nữ chỉ vì yếu thế hơn đã từng chịu kì thị rất nặng nề như đồng tính từ xưa trong những chế độ phụ hệ. Ngày nay – được coi là thời đại văn minh đỉnh cao – phong trào đòi công bằng nam nữ và sắc tộc có vẻ đang đi đến hồi kết thì phong trào đòi công bằng cho LGBT đang được hưởng ứng khá nhiều. Và mọi người thì “bây giờ ghê gớm, đồng tính càng ngày càng nhiều”?!
Không ngạc nhiên khi chữ T của những người chuyển giới (kể cả chưa phẫu thuật và không “lộ”) bị kì thị và khó sống nhất trong cộng đồng LGBT. Đến cả những anh/chú/ông gay cũng ngại công khai vì ý nghĩa mĩ miều mà người ta gán cho từ gay! Con trai điệu đà hay chỉ yếu ớt thì bị dè biểu. Con gái mạnh mẽ, tóc ngắn thì cá tính? Còn gay thì đáng bị trừng phạt phải loại trừ ra khỏi xã hội bởi những con người “nhân danh” công lý, cho một xã hội tốt đẹp, cho tương lai con em chúng ta! Trong phim Queer as Folk có câu: “Có hai loại người thẳng: Một là ghét thẳng mặt ta, hai là ghét ta sau lưng.” Tin vui là ngày nay ta có thể thêm vào câu nói ấy “trừ nhiều người thẳng khác”. Không phải tự nhiên mà người ta gào lên đòi quyền bình đẳng đã và đang được hợp pháp hóa tại những nước tiên tiến. Không phải tự nhiên mà ngày càng có nhiều người sống thật, không ngại dư luận.
Nếu ta cùng nhìn lại lịch sử, đi liền với những truyền thống tốt đẹp đã gây dựng nền văn minh hiện nay là những lề thói kìm kẹp con người, những định kiến giết chết bản chất riêng, độc, lạ và chắc chắn rất đẹp của mỗi người ngay từ khi người ta mới mở mắt. Vô hình chung ăn sâu vào tiềm thức mỗi người trong chúng ta khiến làm gì, nghĩ gì cũng theo lối mòn có sẵn. Ngay cả những người kì thị cũng không nhìn thấy được sợi xích trói buộc mình vào những lề thói của xã hội mà các bạn nhầm lẫn là truyền thống. Có phải các bạn bị phụ thuộc vào những tiêu chuẩn không? Hay đúng hơn, các bạn bị “nô lệ hóa”, bị áp lực bởi những cái “chuẩn”, cái “hot”. Chuẩn là phải vậy! Trai tài gái sắc, trai mạnh mẽ chuẩn men; gái dịu dàng, đằm thắm; đàn ông chuẩn men thì không được yêu đàn ông, v.v… Ừ thì con gái, ừ thì da đen, ừ thì gay, ừ thì mồ côi, ừ thì nghèo… Cũng thường thôi! Không có gì để bạn cảm thấy thua kém.
Ừ thì con trai, ừ thì da trắng, ừ thì bình thường, ừ thì giàu. Cũng thường thôi! Không có gì để bạn cảm thấy hơn người. Mọi người không cần giống nhau, giống một cái chuẩn nào đấy để cảm thấy rằng mình đủ tốt, đủ đẹp để là một con người. Há chẳng phải tạo hóa luôn muôn màu đa dạng, đa sắc và công bằng sao? Đơn giản là chính mình và sống xứng đáng với tất cả mình có. Vốn dĩ ta không cần cố gắng hay gượng ép trở thành những gì ta không phải để bồi đắp, phát triển nhân cách, trí tuệ và tiềm năng của mình. Để làm được những điều đó, ta chỉ cần cố gắng học hỏi và rèn luyện không ngừng, chứ không phải là chối bỏ chính mình.
Hạnh phúc là được sống với đúng bản chất. Hạnh phúc cũng là niềm hân hoan, vui sướng khi mình làm được những gì mình thích, thay đổi để trưởng thành như mình mong muốn và thăng hoa trên con đường sự nghiệp. Con người cần được tự do để phát triển, để quyết định những gì là tốt nhất cho mình, để lớn khôn! Và từ một hiểu lầm nhỏ qua hàng ngàn năm, chỉ đơn giản từ “bị” vô hình làm méo mó ý nghĩa của từ “gay”. Vốn dĩ bản chất luôn là bản chất, không “bị” vì phải chịu đựng vì bệnh tâm lý hay tội lỗi của Thượng Đế hay “được” vì nó đặc biệt, khác người. Tất cả mọi người đều đẹp theo cách riêng của mình.
Ranh giới giữa truyền thống và định kiến rất mong manh. Định kiến có gì hay hay chỉ giỏi tạo ra những con robot nhân bản vô tính, vô cảm với cuộc sống đa dạng và muôn màu muôn vẻ với sức sống mãnh liệt, tẩy chay sự khác biệt và vô tính người luôn. Khác với bình thường thì gần như nắm chắc trong tay bản án kì thị: nhẹ thì cười cợt, phân biệt; nặng thì bị xúc phạm, bạo hành, thậm chí giết hại. Có lẽ người ta không hiểu được điều hiển nhiên là con người chỉ thoải mái học hỏi và cống hiến khi được tôn trọng và tự do. Tất cả những phát kiến vĩ đại hay những chia sẻ nhỏ bé bình thường giữa người với người đều xuất phát từ những người tự trọng và vượt qua được tổn thương, từ những đứa trẻ được dạy dỗ bằng tình thương và hiểu biết bất kể nó có cha mẹ, 2 người cha, 2 người mẹ hay cha mẹ nuôi.
Có bao giờ chúng ta tự nhìn vào gương, tự hỏi chúng ta là ai và sống với những ước mơ của bản thân? Cởi bỏ mọi ánh mắt của mọi người, cởi bỏ những gì được bảo thì ta là ai? Dù gì thì vẫn có sự phân biệt đối xử với những khác biệt, một người da trắng trong khu người Mỹ đen, một người châu Á trong công ty toàn người da trắng, một số người đồng tính trên địa cầu toàn người dị tính.
Và như thế nào là bình thường?
“Vốn dĩ trên thế giới này làm gì có đường, người ta đi mãi rồi cũng thành đường thôi” – Lỗ Tấn
Mina Kyle
Ước mơ của bạn không phải để bán
*Photo: Gregorius Suhartoyo
“All our dreams can come true, if we have the courage to pursue them.” – Walt Disney
Tuổi thơ của tôi lớn lên cùng rất nhiều bộ phim hoạt hình của hãng Walt Disney. Vào thời gian đó, những cuốn băng video này đa phần là được gửi từ nước ngoài về và thật sự gia đình nào khá giả lắm mới có thể sắm sửa tivi, đầu máy để xem. Tôi may mắn có được một người bạn cùng xóm có được rất nhiều băng hoạt hình khác nhau. Mỗi ngày, sau giờ học là đám trẻ con chúng tôi tụ tập lại nhà người bạn này và thả hồn mình vào những câu chuyện cổ tích từ “Bạch tuyết bảy chú lùn” “Người đẹp và quái vật” đến “Công chúa ngủ trong rừng”. Tất cả các bộ phim này khi tôi xem lần đầu tiên đều nói bằng tiếng Anh và chưa có phụ đề hay lồng tiếng Việt. Tuy nhiên, với đám trẻ con chúng tôi thì câu chuyện cũng trở nên dễ hiểu hơn sau khi xem đi, xem lại hàng chục lần.
Chính những bộ phim hoạt hình của Walt Disney đã giúp tôi xây dựng nên những ước mơ đầu tiên của mình về hoàng tử, công chúa, những anh hùng… Khi bé, tôi có rất nhiều ước mơ. Không những tin rằng mình sẽ thực hiện được những ước mơ này, mà điều thú vị là tôi luôn sống trong những ước mơ đó khi luôn nghĩ rằng mình sẽ là một hoàng tử. Lớn lên một chút thì những bộ phim hoạt hình vẫn là nguồn cảm hứng bất tận cho tôi trong việc tìm kiếm những ước mơ của mình. Nếu bạn cũng yêu thích xem những bộ phim hoạt hình như “Cars” “WALL-E” “Ratatouille” hay “Up” thì bạn cũng dễ dàng nhận thấy được thông điệp của hầu hết các phim này gửi gắm đều là theo đuổi ước mơ.
Ngay từ bé, mọi người đều hỏi bạn rằng: “Lớn lên con muốn làm gì?” Và luôn nói với bạn rằng: “Con có thể thực hiện được điều đó.” Đáng buồn thay, khi trưởng thành, bạn không còn tin vào điều đó nữa khi những người chung quanh bắt đầu nói với bạn: “Hãy sống với thực tại đi, đừng có mơ mộng nữa.” Không nhiều người trong chúng ta có được công việc ước mơ, một công việc phù hợp với đam mê cháy bỏng của mình. Điều này minh chứng cho việc có rất nhiều yếu tố cản trở để đến được cuộc sống đáng mơ ước này. Nếu được hỏi “đâu là nguyên nhân quan trọng nhất khiến hầu hết mọi người không thể sống được với ước mơ của mình” thì đa phần, câu trả lời sẽ là áp lực tài chính, gia đình, nỗi sợ thất bại, khả năng hạn chế… Tuy nhiên, kẻ thù số một của ước mơ là một điều hoàn toàn khác.
Đầu tháng 04/2013, một sự kiện bước ngoặt xảy ra trong cuộc sống khi tôi còn làm việc trong lĩnh vực ngân hàng. Đó là buổi chiều nắng nóng oi bức đầu hè, sau khi lấy hết can đảm, tôi quyết định bước vào phòng của chị giám đốc bộ phận để trao đổi về định hướng tương lai của mình. Chị là một người phụ nữ quyền lực, dong dỏng cao với mái tóc cắt ngắn như ca sỹ Uyên Linh. Ở chị luôn toát ra một phong thái tự tin khiến người đối diện luôn cảm thấy được truyền năng lượng tích cực mỗi khi tiếp xúc.
– “Chị ơi, em có thể chia sẻ với chị về định hướng sắp tới của mình được không ạ?” “Em cứ nói đi Bảo” – Chị bỏ viết xuống và nhìn thẳng vào tôi.
Tôi bối rối nhìn vào mắt chị: “Em sẽ nghỉ việc chị ạ. Kế hoạch của em trong thời gian tới là phát triển công việc kinh doanh riêng và đeo đuổi ước mơ viết văn của mình.” Vẫn ánh mắt nghiêm nghị ấy, nhưng chị mỉm cười nhẹ nhàng với tôi: “Oh, đó là một ý rất hay nhưng Bảo à, em không thể nghỉ được.”
Tôi càng bối rối hơn và im lặng trong khoảng ba giây: “Em nghĩ rằng mình sẽ phải nghỉ chị ạ…”
“Có lẽ em không biết nhưng chị đã có quyết định nâng lương lên cho em lên mức này trong tháng tới…”
“Dạ, đây không phải là vấn đề về tiền bạc, đây là thời điểm để em làm những điều mình muốn…”
“Em nghĩ thế nào nếu chị kéo dài hợp đồng từ 1 năm thành không thời hạn…”
“Dạ đây là vấn đề về ước mơ của em…”
“Rồi chị sẽ nâng số tiền lên đến mức này…”
…Và đó là một con số rất đáng suy nghĩ
Mặc dù đã dành rất nhiều tuần trước đó để suy nghĩ cho quyết định này cũng như đã chuẩn bị tâm lý kỹ càng trước khi bước vào phòng chị, nhưng thật sự tôi đã bị lung lay trước đề nghị chị đưa ra. Cảm giác dằn vặt giữa hai luồng suy nghĩ nghỉ việc hay tiếp tục đeo bám mãi trong tôi suốt buổi tối hôm đó. Tôi có thể nghỉ việc để đeo đuổi công việc mình yêu thích với mức thu nhập giảm đi hoặc tiếp tục làm công việc đang làm với mức thu nhập hấp dẫn vừa được tăng lên. Cảm giác đứng giữa hai con đường luôn là cảm giác thật tồi tệ và tôi không biết phải lựa chọn như thế nào mới đúng. Số tiền tăng lên quá lớn khiến sự say mê theo đuổi công việc mơ ước của tôi vào thời điểm đó giảm đi rất nhiều.
Mãi trăn trở với quyết định của mình, tôi quyết định không ngồi ở nhà với bốn bức tường bao quanh nữa và lấy xe chạy ra đường với hy vọng không khí sôi động sẽ giúp tôi suy nghĩ tích cực hơn. Tôi ước gì bạn chạy xe song song cùng tôi trên con đường Lê Văn Sỹ tấp nập các cửa hàng quần áo và người người nhộn nhịp vào đêm ấy. Vì chỉ một lúc sau đó, người bạn gái ngồi sau xe tôi đã chia sẻ một điều có thể thay đổi cuộc đời của bạn mãi mãi. Tôi biết điều này vì nó đã thay đổi cuộc đời tôi…
“Em à, anh không biết phải quyết định thế nào nữa, chị giám đốc đã đề nghị anh như vậy…”
“Đây là điều mà anh đã nói với em hàng tháng trời. Anh quyết định làm những gì anh cảm thấy yêu thích và muốn thực hiện nó. Em không cần biết người ta cố gắng dùng bao nhiêu tiền để mua anh, nhưng ước mơ của anh không phải để bán…”
“Ước mơ của anh không phải để bán” – Một thông điệp rất sâu sắc từ người bạn gái của tôi. Thế là ngày hôm sau, tôi quyết định vào phòng chị giám đốc và nói “Giấc mơ của em không phải để bán và em sẽ nghỉ việc chị ạ”
“Ai nói với em như vậy?”
“Bạn gái em….”
Thế là sau đó hai tuần, tôi chính thức nghỉ việc sau thời gian hơn bốn năm làm việc ở nhiều vị trí khác nhau trong lĩnh vực ngân hàng. Bạn có thể hỏi tôi rằng: “Lúc đó anh cảm thấy thế nào?” Câu trả lời chính xác là: “Tự do và sợ hãi.” Cảm giác tự do vì đây là lần đầu tiên tôi được làm những điều mình yêu thích, được học những kỹ năng mình mong muốn như đánh đàn guitar, piano, làm bánh, viết sách, diễn thuyết và có đủ thời gian dành cho những người thân của mình. Sợ hãi vì không biết quyết định của mình có phải là đúng đắn hay chỉ là sự bốc đồng nhất thời. Dù đã suy nghĩ rất kỹ trước khi có quyết định, nhưng mối lo về tài chính, sự nghiệp luôn đeo đuổi dai dẳng trong đầu óc của tôi mỗi đêm.
Nếu bạn đã từng trải qua giai đoạn tương tự khi nghỉ việc, hẳn bạn sẽ đồng cảm với tôi trong thời gian này. Hai cảm giác hạnh phúc và lo lắng tồn tại song song khiến tôi luôn sống trong stress và áp lực. Câu hỏi thường trực trong đầu tôi là: “Mình quyết định nghỉ việc có quá vội vàng không?” Nếu bạn hỏi tôi: “Đã có lúc nào anh suy nghĩ mình sẽ đi làm lại?” Thì câu trả lời thành thật là “có”. Cảm giác tự do không hẳn là một điều dễ chịu.
Đã bao giờ bạn có một kỳ nghỉ dài một, hai tháng hay trải qua một thời gian dài nghỉ giữa hai công việc? Một tuần đầu tiên, bạn sẽ tràn ngập trong hạnh phúc khi sự tự do đến quá bất ngờ. Bạn cảm giác rằng mình có đủ thời gian thể hoàn thành mọi kế hoạch đã đặt ra trước đó. Tuy nhiên, một tháng sau đó, bạn sẽ nhớ về những công việc cũ mình đã làm, không gian cũ, bàn làm việc cũ và những đồng nghiệp cũ. Điều này là hoàn toàn bình thường vì trong suốt một thời gian dài, bạn đã quá quen thuộc với những hoạt động đó nên sự thay đổi này sẽ tạo cho bạn cảm giác không thoải mái.
Quay trở lại với nỗi sợ và cảm giác muốn đi làm tại một công ty (ngân hàng) nào đó, tôi vẫn phải luôn đấu tranh với chính bản thân mình. Dường như để cho quyết định của tôi thêm phần khó khăn và thử thách, tháng 05/2013 một đồng nghiệp cũ của tôi tại Citibank đã mời tôi trở lại làm việc. Điều trớ trêu là nửa năm trước đó, tôi đã luôn mong muốn được quay trở lại làm việc tại Citibank. Tuy nhiên, cơ hội lại chỉ đến sau khi tôi quyết định theo đuổi công việc mình mơ ước. Phải thú nhận là sự kiện này mang lại cho tôi nhiều stress hơn là niềm vui. Một lần nữa, sự mâu thuẫn trong tôi lại được đẩy lên đến đỉnh điểm khi mà Citibank luôn là môi trường làm việc lí tưởng đối với tôi kể từ khi còn là sinh viên đại học ngân hàng, khi chính thức là nhân viên của Citibank và đến tận bây giờ.
Câu hỏi dằn vặt của tôi chuyển từ: “Mình quyết định nghỉ việc có quá vội vàng không?” chuyển thành “Mình có nên nhận cơ hội này để trở lại cuộc sống như trước và không còn nhiều bận tâm nữa?” Lúc đó, tôi phải tự vấn mình rất nhiều. Cuối cùng, tôi quyết định tiếp tục đeo đuổi công việc mơ ước mình đang làm dẫu nếu nhận công việc tại Citibank, tôi cũng sẽ rất hạnh phúc vì thu nhập, môi trường làm việc cũng như sự thăng tiến.
Vì đơn giản một điều: “Ước mơ của tôi không phải để bán” và tôi cũng tin như vậy về bạn, Ước mơ của bạn cũng không phải để bán
Đến thời điểm hiện tại, công việc kinh doanh bánh cùng gia đình đang phát triển thuận lợi với nhiều cơ hội mới; cuốn sách đầu tiên đã ra đời với nhiều dự án tiếp nối; câu lạc bộ diễn thuyết Sài Gòn quy tụ những thành viên hết sức tâm huyết đeo đuổi sự nghiệp phát triển con người cũng như những công việc xã hội.
Với những cơ hội trải nghiệm đó, tôi có cơ hội được lắng nghe những chia sẻ về kinh nghiệm, cuộc đời của nhiều người khác nhau trong xã hội, từ sinh viên đến nhân viên văn phòng, người tự doanh, giám đốc doanh nghiệp, cô giáo, chuyên viên bảo hiểm, giám đốc tư vấn, những bạn trẻ đang lập nghiệp… Tất cả những điều đó giúp cuộc sống của tôi trở nên ý nghĩa hơn, đa dạng hơn và nhiều màu sắc hơn bao giờ hết. Tôi còn có cơ hội để tìm hiểu những thú vui khác như đàn guitar, làm bánh, pha chế cà phê, viết sách, diễn thuyết. Điều quan trọng nhất, tôi biết rằng không phải chỉ có cuộc sống của mình thay đổi mà cuộc sống của những người chung quanh tôi cũng đã bắt đầu thay đổi. Tôi vui mừng khi nhận thấy đã xuất hiện rất nhiều bạn trẻ như tôi đã phát hiện ra những điều quan trọng nhất trong cuộc đời họ và bắt đầu đeo đuổi nó.
“Bạn có thể nói tôi là người hay mơ mộng, nhưng tôi không phải là người duy nhất.” – John Lennon
Kẻ thù nguy hiểm nhất của ước mơ không phải là những thử thách, khó khăn bên ngoài tác động đến bạn, càng không phải nỗi sợ những điều chưa biết bên trong bạn. Kẻ thù nguy hiểm nhất của ước mơ chính là “sự tốt vừa đủ”. Bạn sẽ khó có được công việc trong mơ, nếu như bạn đang có công việc tốt vừa đủ. Bạn sẽ khó có được cuộc sống trong mơ nếu như đang có cuộc sống tốt vừa đủ. Điều này giải thích cho việc rất nhiều người đang có công việc ổn định sẽ không muốn từ bỏ để theo đuổi công việc trong mơ của mình. Đã bao giờ bạn nhận thấy những người chưa có điều kiện và cơ hội theo học những bằng cấp cao dễ dàng theo đuổi niềm đam mê của họ và thành công? Có phải họ đánh đổi ít hơn bạn để theo đuổi đam mê của mình? Bạn đang phải đánh đổi những gì để từ bỏ ước mơ?
Hầu hết mọi người đều nhận thấy được họ sẽ mất những gì nếu như từ bỏ công việc hiện tại để tìm kiếm công việc trong mơ, như số tiền lương mỗi tháng, số ngày nghỉ mỗi năm, những đặc quyền về du lịch, khám chữa bệnh, di chuyển… Tuy nhiên, rất ít người nhận thấy được họ sẽ mất những gì nếu như không theo đuổi mơ ước của mình. Còn bạn, bạn sẽ mất những gì nếu như không theo đuổi ước mơ? Như lời bạn gái của tôi đã từng nói: Đây là điều anh đã nói với em hàng tháng trời. Anh quyết định làm những gì anh cảm thấy yêu thích và muốn thực hiện nó. Em không cần biết người ta cố gắng dùng bao nhiêu tiền để mua anh, nhưng ước mơ của anh không phải để bán…”
Tôi không biết người khác đang dùng bao nhiêu tiền để mua, nhưng ước mơ của bạn không phải để bán.
Đặng Quốc Bảo
Cứ đi đi
Photo: worshipgifs
Vô tình đọc được đoạn hội thoại trong Alice in Wonderland:
– “Tôi phải đi con đường nào?”
– “Cô muốn đi đâu?”
– “Tôi không biết.”
– “Thế thì cô đi con đường nào cũng vậy thôi.”
Rồi tôi lại thất thần quay sang hỏi mình:
– “Mày muốn đi đâu?”
– “Tao không biết nữa.”
– “Thế thì đi con đường nào cũng vậy thôi, cứ chọn cái thích nhất trong những cái có thể, đi thử, nếu sai thì quay lại mà rẽ hướng khác.”
– “Nhưng thời gian là có hạn?”
– “Đi đi, còn hơn là để thời gian chết.”
– “Ờ, sẽ đi, nhưng chưa phải bây giờ. Tao cần chuẩn bị hành lý đã, khi nào đủ tao sẽ đi.”
– “Đừng mãi chần chừ như thế. Thời gian là có hạn.”
Tự chính mình cứ quẩn quanh trong câu hỏi: “Mình thật sự thích gì?” “Mình thật sự muốn gì?” hay “Mình nên chọn con đường nào?” Đó là câu hỏi cứ kéo dài vô tận, những câu hỏi loanh quanh đầy bế tắc. Cũng chính vì bản thân không biết mình thích gì, nên tôi lại càng không dám làm bất cứ gì nữa, cứ ngồi đó, miệng thì ông ổng kêu không ngớt: “Tôi thích gì?” “Tôi thật sự thích gì?” Có vài người bạn hỏi tôi rằng: “Em định làm gì chưa?” Tôi lại bảo “Em không biết”. Và đổi lại là tiếng cười: “Phải đi thì mới biết là mình nên đi đâu em ạ.”
Tôi lại im lặng. Tôi lại ngẫm nghĩ. Và sau cùng tôi cũng tìm ra, tôi định cho riêng mình một khoảng thời gian được coi như là “gap year”, có lẽ khoảng 1 năm gì đó. Tôi sẽ đi và đi, tôi sẽ không làm gì hết, nhưng ít nhất, tôi sẽ không ngồi im một chỗ mà kêu ông ổng như bây giờ. Tôi sẽ đứng lên, bước đi đi, đi để hiểu hơn về tất cả mọi thứ, đi để được trưởng thành, và đi để biết được mình thật sự yêu thích cái gì.
Tôi biết vào thời điểm này, có rất nhiều người trẻ cũng y chang như tôi, họ cảm thấy bất lực, họ cảm thấy thất bại, họ cảm thấy mông lung và họ cảm thấy tương lai thật mờ mịt. Tôi không khuyên họ nên thế này hay thế khác, bởi đây chỉ đơn giản cách nghĩ của riêng tôi, một đứa cũng đang khủng hoảng nghiêm trọng.
“Bạn đừng ở đó, như tôi đã từng ở đó, miệng không ngừng than thở và tự vấn nữa. Hãy đứng lên, làm gì đó, bất cứ gì đó mà bạn thấy mình thích nhất, tự bản thân bạn thấy đáng làm nhất vào thời điểm này. Và cứ làm thôi.”
Bạn thấy mình nên trau đồi kiến thức, hãy tranh thủ đọc thật nhiều sách.
Bạn thấy ngoại ngữ của mình chưa ổn, hãy tranh thủ học.
Bạn thấy kĩ năng mềm của mình chưa tốt, hãy tìm đọc thêm sách, trau đổi kĩ năng giao tiếp, thuyết trình, đàm phán… và nếu có điều kiện, hãy tham gia vài lớp học kĩ năng mềm.
Nếu bạn thấy muốn hiểu thêm về một cái gì đó, bạn hãy thử bằng cách đọc sách, tham gia vài cài hội thảo hay đơn giản là trao đổi với bạn bè để tìm được người có kinh nghiệm trong lĩnh vực đó.
Vậy đấy, nếu bạn thấy mình thiếu gì thì nên bổ sung cho thật đủ, vì những điều ấy, sau này bạn ít nhất sẽ cần dùng đến cho dù bạn chọn bất cứ nghề nào trên đời. Đừng ngồi im bất động, đừng nằm đó không nhúc nhích, còn miệng thì cứ ông ổng than thở về một tương lại mờ mịt, than thở sao tôi không đủ may mắn để tìm được cho mình đam mê, hay nghề nghiệp phù hơp. Nếu bạn cứ ngồi đó thì có lẽ tới chục năm sau, bạn vẫn mãi quanh quẩn trong cái vòng tròn của những câu hỏi: “Tôi thật sự thích gì?” “Tôi thật sự muốn gì?” mà thôi.
Cứ đi đi bởi whatever will be, will be.
Cứ đi đi bởi đường ở dưới chân mình.
Cứ đi đi rồi sẽ đến.
Như Nhiên
Nghĩ vẩn vơ viết về Huyền Chip và chuyện mâm cơm
Photo: Huyền Chip
Lâu lâu lâu lắm rồi mình mới xuống núi viết về một chuyện đang xảy ra ngoài đời. Ban đầu cũng không định viết, nhưng tự dưng muốn thử tay xem, liệu việc ở trên núi đã làm đầu óc mình đi về đâu.
Quan điểm chính của mình về Huyền Chip, về những chuyến du lịch của bạn ấy và về quyển sách “Xách ba-lo lên và đi” là như sau: Huyền Chip giỏi; sách viết không hay. Mình nể phục nhưng không thích bạn ấy.
Mình may mắn được đọc bản pdf của quyển sách “Xách ba-lo lên và đi” từ ngày sách còn chưa xuất bản chính thức. Sau khi đọc một vài chương, mình thấy sách không tốt lắm, hẳn vì Huyền Chip chưa có kinh nghiệm viết lách. Cùng thể loại du ký, mình có nhiều tựa sách khác hay hơn rất nhiều. Trong sách cũng miêu tả nhiều việc Huyền Chip làm mà mình cảm thấy không thể hưởng ứng được, chẳng hạn như vượt biên không visa, đi lậu vé, v.v…
Nhưng khi tách quyển sách sang một bên, cá nhân Huyền Chip là một người giỏi. Chuyện ấy không có gì để phủ nhận.
Dường như mọi sự lào xào của dư luận gần đây hầu như đều đến từ việc người ta không phân biệt rạch ròi giữa “nể phục” và “thích.” Mình không bàn đến những bạn anh hùng bàn phím quanh năm ngồi nhà chê bai, nghi kỵ người khác. Mình đang nói đến những con người có chính kiến, có ít nhiều trải nghiệm. Khổ tâm thay khi những người đó lại vì một phút choáng váng mà quên rằng “nể phục” không đồng nghĩa với “thích” hoặc “hưởng ứng”, để rồi quay sang đâm chém nhau tơi tả. Vì một quyển sách.
Đối với mình, tài năng suy cho cùng cũng là vật ngoại thân, chỉ hơn nhan sắc hay bạc tiền vài bậc. Học hàm học vị hay thành tích của ai đó chỉ thay đổi sự nể phục của mình dành cho họ, chứ không ảnh hưởng đến tình cảm của mình. Có rất nhiều người học giỏi nhưng tính cách không hay; có rất nhiều người thành tích xuất sắc nhưng nói chuyện không hợp; ngược lại, có người cuối chợ đầu sông, học không qua cấp I nhưng lại hảo tâm. Huyền Chip cũng vậy, xuất sắc, tháo vát, dám nghĩ dám làm, sống hết mình, bây giờ còn được nhận vào Stanford; đó là mặt mình nể phục. Nhưng quyển sách viết kém, gian dối đôi lần, trả lời phỏng vấn với thái độ kém cầu thị, viết bài chê bai đàn ông Việt Nam; đó lại là những khía cạnh mình thấy không hợp. Mà đã thấy không hợp thì kính nhi viễn chi, tôn trọng những gì người ta làm được, né tránh những điều mình thấy không hay. Sách của Chip vì thế mà mình chỉ đọc một vài chương rồi bỏ, không muốn phí thời gian nhiều hơn.
Mình nghĩ rằng nhiều người ở cả hai phe – ủng hộ và bài xích Huyền Chip – đã đến lúc nhận ra điều này và tôn trọng những người bất đồng ý kiến. Tuy vậy, điều quan trọng nhất mình muốn nhắn nhủ đến các bạn trẻ hơn mình là như sau: các bạn hãy tôn trọng bản thân, trao cho chính mình cơ hội học đúng thứ ở đúng người. Các bạn đi học thêm, học Toán thì chọn thầy A, học Văn thì chọn cô B; hà cớ gì trong cuộc sống các bạn lại dồn hết bao nhiêu “môn học” vào đúng một người, rồi tùy tâm mà phán xét người ta “dạy” giỏi hay dở? Chẳng hạn, nếu mình thích tinh thần dám nghĩ dám làm và du lịch của Huyền Chip, mình chỉ học bạn ấy ở mảng ấy thôi. Còn chuyện bạn ấy trốn vé, vượt biên; cá nhân mình thấy nó không hợp tính thì gạt qua một bên; tuyệt không tự nhủ đó là “linh động, tháo vát, khôn ngoan”, cũng không vì thế mà hạ thấp những gì Huyền Chip làm được. Con người Huyền Chip tốt hay xấu không can hệ gì đến mình. Mình nể cái hay của bạn ấy là tốt cho mình rồi.
Sống giữa thời đại người tài không thiếu như thế này, đã đến lúc các bạn biết phân chia những mảng tình cảm khác nhau trong tâm trí, và trao đúng tình cảm cho đúng người. Người giỏi mình nể, người hay mình kính. Nể đúng cái giỏi của người ta, không cần phải kính luôn cả những điều khác mình thấy chưa hay. Ngược lại, cũng không cần phải lên án, bài xích những người có thước đo giá trị khác bạn. Mình được biết nhiều người từng đi năm châu bốn bể, viết văn hay, đọc xong rất thích, lại ứng xử theo cách mình rất quý. Vậy nên nếu cần học hỏi, mình sẽ ưu tiên học từ những người đó trước khi học từ Huyền Chip. Nhưng điều đó không có nghĩa là mình phải bài xích, chê bai Huyền Chip; cũng không có nghĩa các bạn ngưỡng mộ Chip đã chọn sai người để học hỏi. Thế gian bao nhiêu người, thảy đều có thể là thầy của mình, nếu chọn đúng “môn học” cho họ.
Mỗi người mang đến cho bạn một mâm cơm. Món nào thích thì ăn, món nào không thích thì bỏ (nhường cho người khác ăn). Đừng lật đổ cả mâm, cũng đừng ráng ních cho căng bụng, tự nhủ món cá ngon thế này, hẳn nhiên món thịt ngon không kém. Ăn vào no bụng mình, chứ cái mâm tuyệt không bị tác động gì.
3 cách để việc đọc được hiệu quả hơn
*Photo: Pisfor Paper
Trong bài viết trước tôi đã nêu ra những lý do tại sao chúng ta học nhiều nhưng không hiệu quả. Bên cạnh việc học, tôi còn nhận thấy một vấn đề muôn thuở của tất cả mọi người nói chung và các bạn sinh viên nói riêng là đọc không hiệu quả. Bạn tôi luôn phàn nàn với tôi rằng tại sao mình đọc xong một quyển sách và chẳng nhớ gì trong đó cả. Tất nhiên ai cũng biết tập trung là yếu tố tiên quyết, nhưng bên cạnh đó, tôi xin chia sẻ một số bí quyết như sau:
Thứ nhất, hãy comment:
Lĩnh vực yêu thích của tôi là marketing, và tôi thường xuyên đọc các báo về marketing, thương hiệu như brandsvietnam, digitalk, marketervietnam… Mặc dầu biết nhiều trang báo như vậy, nhưng mỗi ngày tôi đọc rất ít, chỉ tầm ba bài trở lại, nhưng thời gian đọc mỗi bài của tôi lại rất nhiều, bởi đơn giản sau khi đọc xong tôi lại comment. Comment ở đây không phải chỉ đơn giản như kiểu đọc xong một tin giật gân rồi chỉ đơn giản buông một câu: “Thằng này đẹp thế, con này xấu thật” hay kiểu thần tượng “Các oppa cố lên nhé, em tin tưởng ở các oppa”… Mà đây là nhận xét về bài viết, rồi nêu lên quan điểm của mình.
Để làm được điều đó mọi người phải hiểu kĩ bài viết, có khi phải đọc đi đọc lại nhiều lần. Thậm chí sau khi đọc một bài để comment được tôi lại phải đi đọc những bài khác để hiểu những thuật ngữ chuyên môn trong đó, nhưng đảm bảo bạn hiểu sâu và nhớ lâu, với những bạn nhanh nhạy đôi khi lại học hỏi được phong cách viết hay của tác giả cũng nên. Đặc biệt điều này lại càng tốt cho các bạn khi đọc báo ngoại ngữ, vì nhân tiện nó rèn khả năng viết tiếng anh. Vì vậy khi quan tâm đến một lĩnh vực gì và đọc bài báo đó, đừng ngần ngại comment các bạn nhé. Bản thân các tác giả bài viết cũng rất hoan nghênh điều này mà.
Thứ hai: Giấy bút là những vật dụng không thể thiếu:
Phải thú thật với tất cả các bạn là tôi có kha khá sổ. Chỉ riêng để phục vụ cho việc đọc sách báo tôi đã có những ba quyển. Quyển thứ nhất là để ghi lại những bài viết, đoạn viết hay trên báo, trong sách. Không như đa số những người khác, tôi không khuyến khích các bạn ghi chú ngay trong sách, lý do tùy các bạn hiểu là để giữ gìn sách hay gì gì đó… Mà bây giờ đọc sách ebook nhiều thì việc ghi chú cũng gặp khó khăn. Thi thoảng đọc lại những phần mình ghi chép lại ấy, đơn giản lấy thêm kiến thức, hoặc lấy ý tưởng viết bài thì càng tốt (nếu như các bạn THỰC SỰ MUỐN viết). Và hãy nhớ là sau mỗi phần hoặc chương các bạn nhớ ghi lên ý kiến của mình trong sổ như một kiểu comment mà tôi đã nói phía trên nhé.
Quyển thứ hai là để ghi các thuật ngữ, khái niệm và giải thích (cả tiếng anh và tiếng việt). Tôi lại lấy ví dụ ở lĩnh vực marketing nhé. Chỉ riêng về customer đã có không ít thuật ngữ như customer equity, customer lifetime value, customer driven strategy… Nhất là nếu các bạn đọc sách báo tiếng anh thì còn gặp nhiều thuật ngữ khó hiểu nữa. Khi viết ra rồi nếu gặp lại lần nữa mà các bạn không hiểu thì có thể mở sổ ra tra, rất nhanh và tiện lợi trong trường hợp không có mạng. Quyển thứ ba là để ghi lại các câu hỏi còn thắc mắc, những quan điểm chưa đồng tình khi mình đọc sách báo và những ý tưởng mà mình chợt nghĩ ra. Đánh số thứ tự sau mỗi lần viết ấy và chừa lại một khoảng trống (bao nhiêu tùy bạn) để sau này lỡ đọc đâu đó tìm thấy câu trả lời hay mình tự nghĩ ra cái concept cho ý tưởng thì ghi ngay sau nó.
Thứ ba: Đừng ngại viết và thể hiện những quan điểm:
Nếu bạn có năng khiếu hay sở thích viết bài thì ba quyển sổ trên sẽ thực sự rất hữu ích cho bạn đấy. Từ chúng và cả trong cuộc sống bạn sẽ tìm thấy ý hay cho bài viết của mình. Nếu không thì cũng chẳng sao. Sinh viên chúng mình ai chẳng thích “chém gió”. Các bạn cứ vào mấy cái blog của những người nổi tiếng hay lên các forum, diễn đàn về lĩnh vực chuyên môn của bạn để comment, trả lời các câu hỏi hay nêu lên những thắc mắc của bạn.
Nếu bạn không có sẵn kiến thức trong đầu, bạn có thể trả lời bằng những gì đã ghi chép lại trong sổ, tất nhiên phải chú thích, đại loại như: tớ đọc được ở báo này là, theo ý kiến của ông này bà nọ… chứ đừng nhận vơ của mình là được. Không ai bảo bạn “đạo” đâu, người ta sẽ cảm ơn bạn vì đã nhận được những câu trả lời hay. Và cứ mỗi lần chia sẻ như vậy, bạn lại nhớ lâu hơn. Hơn nữa, bạn lại còn mở rộng mối quan hệ và có thêm nhiều bạn bè cùng cạ nữa. Đúng là tiện cả mấy đường.
Đây là bài chia sẻ nhỏ của tôi. Thực ra tôi biết nó cũng không mới lạ gì nhưng chắc nhiều bạn chưa biết nên cũng xin viết ra. Những phương pháp này có nhược điểm là đòi hỏi bạn rất nhiều thời gian để hoàn thành một bài báo và nhất là một quyển sách, bạn phải thật kiên trì đấy nhé! Gumilepxki đã từng nói: “Với một số người, sách giúp cho cuộc sống đầy đặn, với một số người khác, sách chỉ để chất đầy các giá sách mà thôi.” Chúc sách trên giá của các bạn không chỉ đầy mà những trang sách còn làm cuộc sống của bạn đầy đặn hơn.
Lê Hoài Thương
Tùy duyên là như thế nào?
Khi lần đầu tiên tôi được nghe hai từ này, tôi đã cảm thấy không đồng tình, vì sao lại phải “tùy duyên” trong khi bản thân mình có thể tự quyết định? Nhưng quả thật có những việc ta phải chấp nhận “tuỳ duyên”. Vì khi xét trong mối quan hệ giữa hai hay nhiều người, ta chỉ có thể quyết định được cảm xúc, thái độ, hành vi của chính mình. Ta không thể quyết định tất cả. Việc ta cư xử với người như thế nào là lựa chọn của ta, và ta mong đợi được đối xử thế nào cũng là vấn đề của riêng ta. Ta không thể quản được cảm xúc của người khác, chỉ có thể cố hết sức phần mình.
Cũng giống như ta gieo một hạt mầm và cố công chăm bón nhưng gặt hái được gì còn tuỳ vào tác động của tự nhiên, tuỳ vào ta gieo trên đất gì, thời gian bao lâu. Đất, chính là người mà ta “gieo” hành động, tình cảm. “Tự nhiên” là cuộc sống, là những mối quan hệ xung quanh ta và họ, là những tác động mà ta khó lòng lường trước hết được. Chính bản thân người gieo trồng, chăm bón cũng là một tác nhân, chọn không đúng mảnh đất cho hạt mầm của mình, chăm sóc không thích hợp… Và kết quả cuối cùng là cây xanh tốt hay héo tàn, đơm được hoa thơm trái ngọt hay không còn phải tùy thuộc vào thời gian, “ngay lúc này” hay “vào lúc đó”, mọi chuyện đều sẽ rất khác.
Cá nhân tôi cảm thấy “DUYÊN” trong chữ “tùy duyên” không hẳn là do trời định mà là do người tạo (có thể bạn thích nói “Trời đã định người ta phải lựa chọn như vậy” cũng được.) Dù tôi tin là có nhân duyên, số phận, nhưng ông trời vốn chỉ ban cho con người nhân duyên gặp gỡ, và tạo ra hoàn cảnh, còn con người sẽ cư xử thế nào với nhân duyên đó là còn TÙY vào lựa chọn của họ. Việc mỗi người lựa chọn làm gì và làm như thế nào sẽ dẫn đến kết quả cho một mối quan hệ. Vẫn là bản thân mỗi người phải có lựa chọn. Khi bạn nói “tùy duyên”, hẳn là bạn vẫn chưa có được lựa chọn cuối cùng vào thời điểm đó, hoặc đã bạn còn muốn chờ xem mọi việc sẽ diễn tiến thế nào. Cũng nên hiểu, khi người nói “tùy duyên” hẳn là người còn phân vân nhiều lắm. Vậy thì hãy cứ chờ đợi một thời điểm thích hợp, chín muồi.
Và “tuỳ duyên” không có nghĩa là phó mặc. Con người luôn sống trong những mối quan hệ tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau. Một khi bạn ngừng cố gắng nghĩa là bạn đã lựa chọn từ bỏ cơ hội của mình. Giống như gieo hạt mầm rồi không chăm bón hoặc là không gieo, thật khó mà mong đất sẽ cho nảy mầm cây xanh tốt… Bạn không thể cứ đứng im rồi chờ xem người khác sẽ hành động thế nào. Muốn cây xanh tốt phải vun trồng, muốn thấy hạt nảy mầm thì phải gieo xuống đất. Chúng ta phải cố gắng phần mình trước đã, rồi thì mọi việc hãy cứ “tùy duyên”. Quan trọng là khi bạn đã chấp nhận “tuỳ duyên” thì việc người khác cư xử với bạn thế nào hay duyên đến, duyên đi thế nào cũng là kết quả tất yếu cho những gì bạn đã lựa chọn.
“Tùy duyên là hoan hỷ chấp nhận những gì xảy ra trong hiện tại, tạm ngưng tranh đấu và bình thản chờ đợi nhân duyên thích hợp hội tụ.” – Minh Niệm
Tác giả: Little WormBed
*Featured Image: Stergo
Cãi nhau không phải để tìm ra chân lý
*Featured Image: Denis2
Tự nhận mình là một trong những huấn luyện viên tranh biện ít ỏi tại Việt Nam, tôi luôn phải đối mặt với những khó khăn trong việc có một cách hiểu tốt hơn về bộ môn này. Định nghĩa, dù tốt đến mấy cũng chỉ là một cách diễn đạt được đưa ra bởi con người, vốn chẳng bao giờ là luôn đúng. Sau thời gian dài suy ngẫm, tôi muốn chia sẻ một chút với các bạn một vài suy nghĩ và kiến giải của tôi về tranh biện.
Tranh biện là gì?
Tranh biện vốn không phải là một hoạt động xa lạ đối với mỗi người chúng ta. Khi ai đó nói rằng cô Hoàng Thùy Linh chỉ là một cô gái đáng thương, không may mắn còn những người khác không cho là như vậy, đó là tranh biện. Khi ai đó nói K-pop chẳng có gì hay ngoài mấy tên ẻo lả và một lũ fan cuồng để rồi đối mặt với hàng loạt phản kích, đó là tranh biện. Hiểu theo một nghĩa đơn giản nhất, tranh biện diễn ra khi có một điều gì đó nhận được sự ủng hộ của một bộ phận, còn bộ phận kia thì không. Họ nói ra quan điểm của mình, phản bác quan điểm của đối phương, ấy là tranh biện.
Những niềm tin thường gặp về mục đích của tranh biện
Trong một cuộc tranh biện giữa hai phe, chẳng bao giờ có kẻ thắng hay người thua nếu không có sự xuất hiện của một thế lực thứ 3: Trọng tài. Bạn không thể dùng tranh biện để chứng minh một điều là đúng, điều đó giống như chứng minh vật nặng rơi nhanh còn vật nhẹ rơi chậm vậy, nếu không làm thì nghiệm, mọi lý thuyết đều chỉ là lý thuyết. Theo tôi thì đây là một sự hiểu nhầm nghiêm trọng của mọi người về tranh biện. Không một tòa án nào có thể đưa ra phán quyết mà chỉ dựa trên các lập luận, suy đoán và giả thiết. Không có nhân chứng và bằng chứng, sẽ chẳng thể kết luận được điều gì. Và kể cả khi có bằng chứng hay nhân chứng, phán quyết được đưa ra không phải bởi công tố viên hay luật sư bào chữa, phán quyết ấy phụ thuộc vào ý thức công lý (sense of justice) của quan tòa – một con người.
Thuyết phục đối phương không phải là mục đích chính của một cuộc tranh biện, dù rằng đôi khi mục đích này cũng được thực hiện. Nếu bạn có thể dùng một cuốn băng ghi hình để chứng minh cô Hoàng Thùy Linh là một cô gái xấu xa, bạn đã chẳng cần dùng đến các lập luận, khi đó không còn gọi là tranh biện nữa. Khó có thể dùng tranh biện để cô Huyền Chip đồng ý rằng cô ấy là một kẻ dối trá, hay Ngọc Trinh thừa nhận rằng cô ấy chỉ là một người hám tiền và ích kỷ.
Bất cứ ai cũng có niềm tin của mình, và đúng hay sai phụ thuộc vào niềm tin ấy. Người ta không cần dùng tới tranh biện trong những điều mà ai cũng tin là nó đúng ví như trái đất tròn và quay quanh mặt trời. Người ta dùng tranh biện trong những trường hợp mà ủng hộ hay phản đối rốt cục cũng chỉ là vấn đề niềm tin hay quan điểm. Thế nên, trong mọi cuộc thi đấu tranh biện chính thức, người thắng hay kẻ thua phụ thuộc vào sự phán quyết của trọng tài – một người trung lập, chứ không phải khi có một bên dừng lại và nhận thua.
Vậy mục đích của tranh biện là gì?
Karl Popper coi tranh biện là một công cụ để ta hướng tới chân lý. Kết quả của bất cứ cuộc tranh biện nào đều không phải chân lý, nhưng quá trình phủ nhận lẫn nhau của các quan điểm đối lập cho phép chúng ta tiến gần hơn tới chân lý, bằng việc phủ nhận dần những thứ không chính xác, ta tiến gần hơn tới thứ mà chúng ta mong muốn.
Tôi là người theo thuyết bất khả tri, tin vào khả năng hữu hạn của con người. Cho dù chúng ta có là con của Chúa, chúng ta cũng vẫn không phải là Chúa. Thế nên, tôi không theo đuổi chân lý tối thượng – điều luôn đúng. Đối với tôi thì tranh biện là một công cụ hỗ trợ ra quyết định.
- Có nên thay đổi chim Vàng Anh thành Hoàng Anh trong truyện Tấm Cám?
- Có nên đập cầu Long Biên đi và xây một cây cầu mới?
- Có nên tăng giá điện?
Đó là những lựa chọn mà tranh biện có thể giúp chúng ta đưa ra được một quyết định. Những quyết định vốn không có đúng sai, hoặc cho dù có thì cũng khó mà có ai chắc chắn được tính đúng sai của mỗi quyết định đó. Dù thế nào đi nữa, việc đưa ra một quyết định là tất yếu, và cho dù dự báo thời tiết có thể chẳng chính xác, mang theo áo mưa như dự báo cũng vẫn tốt hơn là ra đường với sự cầu nguyện trời sẽ nắng.
Khẩu phục, tâm không phục
Con người không phải lúc nào cũng hành động một cách có lý trí, và suy nghĩ bằng lý tính. Bất cứ người mẹ chồng cay nghiệt nào cũng từng là một cô con dâu, bất cứ một ông bố bạo hành với con cái cũng đã từng là một đứa con, sự thật đó lại chẳng hề khiến vòng lặp của những hành vi đó chấm dứt. Thế nên, trong các cuộc thi đấu tranh biện, thắng thua lúc nào cũng là do trọng tài. Trong các giải đấu tranh biện, chẳng hiếm trường hợp các đội thua đều không phục với kết quả của trọng tài, trong thực tế, lại càng không thể trông đợi một người cam tâm chấp nhận khuất phục trước các lập luận của bạn. Cũng như chính tôi biết một cô gái xăm toàn thân hay hút thuốc lá thường xuyên không thể nói lên nhân cách của cô ấy là tồi tệ thì vẫn chẳng lập luận nào có thể thuyết phục tôi lấy một cô gái như vậy.
Đối với tôi, tranh biện thường không có giá trị cao khi chỉ có hai bên đối lập. Giống như hai kẻ tử thù gặp nhau, hoặc phân thắng thua, hoặc cá chết lưới rách chứ chẳng bao giờ có chuyện một bên cúi đầu nhận sai. Thậm chí, người ta càng dễ bị đẩy về phía cực đoan của vấn đề khi tham gia vào một phe trong cuộc tranh biện, kết quả là thay vì hiểu nhau hơn, người ta lại ngày càng xa nhau.
Kinh nghiệm của tôi là nên tránh sử dụng tranh biện trong các vấn đề có hàm chứa nhiều cảm xúc cá nhân, đồng thời cũng không nên tranh biện với những người không có tinh thần tranh biện. Người tranh biện, trọng lập luận, trọng bằng chứng, còn người không có tinh thần tranh biện, chỉ coi trọng thắng thua, bắt bẻ câu chữ mà thôi.
Tranh biện, cần đẩy mạnh trong giáo dục
Trong bối cảnh Việt Nam, tôi nghĩ cần đẩy mạnh hơn nữa việc ứng dụng tranh biện. Tăng cường tư duy phản biện của học sinh cũng chính là cách đẩy lùi những định kiến, những lối mòn trong suy nghĩ của các thế hệ tương lai. Ngụy biện, vốn được hiểu là những cách lập luận nghe thì có vẻ logic và hợp lý, nhưng thực chất thì lại vô lý, ví như công kích cá nhân, viện dẫn số đông, dựa vào lòng trắc ẩn… Nhưng dễ có thể nhận thấy là những ngụy biện kiểu này lại dường như đang được coi là hiển nhiên, là hợp lý trong cộng đồng. Chúng ta bảo vệ, giải thích cho một hành vi chỉ đơn giản vì “là con trong gia đình thì phải thế” cho tới “xã hội này nó phải thế” vì “là người Việt Nam thì phải thế” “văn hóa Việt Nam là thế” “có ai mà không thế”.
Tranh biện không phải là một công cụ toàn năng, cũng giống như mọi công cụ khác, hiệu quả của nó phụ thuộc vào cách của người sử dụng. Nhưng nếu được dùng đúng cách, tranh biện là một công cụ cực kỳ hiệu quả trong việc giảm thiểu thực trạng “thầy đọc trò chép”; là gia vị tuyệt hảo cho những bộ môn vốn bị coi là nhàm chán, thiếu hiệu quả như lịch sử hay văn học; là kẻ thù của định kiến “thầy nói gì cũng đúng, sách viết chẳng bao giờ sai”. Trong tranh biện, người ta nói lên quan điểm của mình, bảo vệ quan điểm của mình, thách thức chính những định kiến của bản thân chứ không phải lặp lại những gì người khác bảo.
Mong sao, sẽ có càng nhiều người tìm hiểu sâu hơn về lĩnh vực đầy thú vị này.
Hoàng Đức Minh
8/4/2014
Yêu là một động từ – “Just Do It”
*Featured Image: :mirae:
Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ viết gì đó về tình yêu, chưa bao giờ tôi biết phải trả lời như thế nào mỗi khi “bị” hỏi như thế này có phải là yêu chưa? Hay thế kia đã là yêu chưa? Cái này có phải nhầm lẫn không? Cái kia có phải thực sự không? Nhiều lắm. Có lần thầy giáo hỏi tôi gì đó về đề tài tình yêu tôi trả lời rằng tôi không biết yêu, tôi chưa từng yêu. Đó không phải là câu trả lời trốn tránh, tôi đã trả lời rất chân thành. Tôi đã từng có người yêu nhưng điều đó không có nghĩa là tôi biết yêu. Sau này mỗi khi nghĩ lại những người tôi đã từng thề non hẹn biển cùng, tôi đều nhận ra rằng tôi không yêu họ, tôi chỉ yêu cái cảm giác khi tôi ở cùng họ mà thôi.
Quay trở lại việc tôi không muốn nói về tình yêu, đối với tôi chủ đề này còn cấm kị hơn cả chủ đề tình dục. Tôi lớn rồi, dĩ nhiên có đôi lần đùa tếu với bạn bè bằng những câu chuyện “mặn” cũng là điều bình thường nhưng tôi chưa từng kể ai nghe tôi thực sự yêu ai trong số những người tôi đã gặp. Tôi chưa từng nghĩ lời nói có thể diễn tả được tình yêu là gì và tôi cũng không tin lời nói có thể làm được điều đó, lời nó chỉ có thể diễn tả được cảm giác tình yêu mang lại như thế nào mà thôi. Với tôi, yêu phải là một động từ, nó nên được diễn tả bằng hình ảnh hơn là bằng ngôn ngữ, nhưng rốt cuộc tôi cũng ráng lê lết mà viết ra bài này. Vì nó giày vò tôi suốt hai ngày nay rồi, không phải tôi nghĩ về nó mà nó ám lấy tôi, nó bám riết lấy tôi khiến tôi không tập trung làm việc gì cho ra hồn được.
Nếu tôi không biết gì về tình yêu thì có tư cách gì viết để các bạn đọc? Nếu tôi không biết gì về tình yêu thì tôi có tư cách gì khẳng định tình yêu không phải thế này mà phải thế kia? Ừ, tôi không biết tí gì về tình yêu nhưng tôi biết thế nào không phải là tình yêu. Qua đó tôi cũng có thể nói tí ti về tình yêu chứ. Chỉ là một tí xíu thôi, một góc rất nhỏ trong chủ đề tình yêu của cả nhân loại, tình yêu đôi lứa. Và với tình yêu này, riêng tôi cho rằng không thể diễn tả bằng ngôn ngữ hay bằng ý thức (tức là sự lập luận, biện giải).
Nó giống như một lời tiên tri, nếu tôi nói với anh ngày mai anh sẽ bị xui xẻo nếu anh ra ngoài thì dĩ nhiên anh sẽ làm sao cố sống cố chết để được ở trong nhà. Còn nếu như tôi không nói (tức là chẳng có lời tiên tri nào xuất hiện) thì điều tiên nghiệm đó lại đúng. Cũng giống như tình yêu, hôm nay tôi có cảm giác yêu anh vô cùng, muốn sống muốn chết cùng anh, muốn sinh con cho anh nhưng ngày mai tôi lại yêu người khác. Điều đó không có nghĩa là tôi chưa từng có cảm giác với anh, không có nghĩa là tôi đã giả dối với anh, tất cả những gì tôi trải qua cùng anh, tại thời điểm đó, đều là thật lòng nhưng bằng cách nào đó tôi và anh không còn cảm giác như xưa nữa, tôi cũng không còn nhớ nhung gì đến anh nữa. Tôi nhìn lại quá khứ và tự cười chính mình, tự nghĩ ngày đó mình thật là khờ. Nếu ngày đó tôi nói yêu anh thì bây giờ lại không còn đúng nữa, và khi nhìn lại ta mới biết đó không phải là tình yêu. Ta ngộ nhận.
Ta ngộ nhận vì ta lập luận rằng ta phải yêu mẫu người như thế này, ta ngộ nhận vì ta lập luận rằng ta đã yêu vì anh ấy như thế kia, luôn có chữ “vì” đằng sau sự giải thích. Ta ngộ nhận vì ta… yêu đại, lâu ngày thành ra quen hơi. Ta lập luận quá nhiều, để biết thì có thể cần phải lập luận nhưng để hiểu thì không, lập luận là sự quấy rối của ý thức ngăn cho ta đi đến cốt lõi vấn đề. Lập luận và biện minh, với tôi, cũng gần giống như nhau. Chúng ta còn chưa hiểu một góc nhỏ xíu của bản thân mình cho nên đừng nghĩ ta hiểu được tình yêu cho trọn vẹn. Ta chỉ có thể cảm được nó, nhận ra nó khi ta thấy nó mà thôi. Đó là giới hạn của ngôn ngữ, là giới hạn của ý thức.
Mỗi khi tôi đọc sách, tôi có thói quen nghe nhạc. Hoặc là nhạc thật tình cảm hoặc là thật sôi động để làm nhiễu ý thức của mình, tức là làm lay động suy nghĩ của mình, phá bỏ hàng rào định kiến của mình, đập bỏ cái lọc cá nhân của mình để tác phẩm đi thẳng tuột vào trong vô thức. Tôi cảm nhận cuốn sách chứ không còn cố gắng hiểu cuốn sách nữa. Tôi nhận ra rằng có những cuốn sách, khó hiểu, càng cố gắng hiểu lại càng không thể hiểu nổi, có lần tôi đọc sách mà đau đầu vì suy nghĩ nhưng nghĩ mãi cũng không thông. Càng nghĩ càng thấy kì quặc, rõ ràng có gì đó không ổn, rõ ràng tôi đang tự suy bụng mình ra bụng tác giả.
Chuyện đọc sách kiểu này còn dài lắm nhưng tôi chỉ đề cập một phần nhỏ liên quan đến “thế nào thì không phải là yêu” thôi. Suy bụng ta ra bụng người. Có thể hiểu đơn giản là bạn không yêu con người của ai kia, bạn chỉ yêu hình bóng phản chiếu của chính mình. Bạn đang tự yêu mình mà bạn không biết, bạn yêu những nét tương đồng của hai người, hoặc tệ hơn là những nét tính cách mà bạn tưởng tượng ở ai kia. Một kiểu yêu thần tượng, yêu thú nuôi hay yêu đứa con nhỏ còn chưa biết nói (vì khi chúng biết nói rồi bạn sẽ rất sốc đấy).
Quay trở lại chủ đề ngôn ngữ có thể giúp ta hiểu được bản chất tình yêu hay không, theo quan điểm của tôi thì không. Càng nói nhiều ta lại càng sa vào cái bẫy ngôn ngữ, nó đẩy ta ngày một xa hơn cái cốt lõi của vấn đề. Tình yêu và hạnh phúc, với tôi giống nhau ở chỗ không nên tìm kiếm, không nên biện minh, không nên giãi bày. Hãy để nó được yên. Khi mặt hồ lặng tự khắc nó sẽ trong. Khi bạn có yêu thương tự khắc sẽ hiểu được yêu thương, bạn không thể chỉ cho người cái mà bạn chưa thấy, và bạn cũng không thể chỉ cho người không muốn thấy cái mà bạn đã thấy, họ sẽ thấy điều mà họ muốn thấy, và cái thấy đó có thể rất khác nhau.
Đối với tôi yêu thương không phải là điều khó khăn, vì ta đã dám yêu thì không có lí do gì lại không có người để ta trao đi tình yêu. Thật ra, không mong chờ điều gì từ người mà mình yêu thương mới chính là vấn đề, phần lớn người ta đau khổ vì điều này. Vì đau khổ mà họ đi tìm kiếm bản chất của tình yêu, mục đích là đối phó với nó. Thế là trong khi tìm kiếm, họ vô tình đọc được bài viết này, và khó chịu vì sự lòng vòng của nó.
Tôi viết thật là dài dòng nhưng rất muốn nói với ai đó, một cách chân thành, rằng tình yêu nằm ở hành động, không nằm trong tiểu thuyết, không nằm trong lập luận. Muốn biết tình yêu là gì thì cứ yêu thôi, yêu đi rồi bạn sẽ tìm thấy những thứ na ná như tình yêu, những thứ đó chính là nền tảng để rồi một ngày nọ, ai kia bước vào cuộc đời bạn và bỗng nhiên bạn sẽ hiểu được lí do vì sao những kiểu tình cảm loại đó chỉ là na ná mà thôi. Yêu đi (dù cho đó là tình đơn phương đi chăng nữa), có thể bạn sẽ đau vì tình cảm của mình bị chà đạp, nhưng bạn đã dám yêu thì phải dám chịu trách nhiệm.
Quyên Quyên