16.6 C
Da Lat
Thứ Ba, 19 Tháng 8, 2025

PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Triết Học Đường Phố - PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN
Trang chủ Blog Trang 143

Đối thoại với Barack Obama: “Tại sao người trẻ cần quan tâm đến chính trị?”

Triết Học Đường Phố
-
16

 

Sau đây là một cuộc đối giữa một sinh viên và Barack Obama, Tổng Thống Hoa Kỳ. Câu hỏi được đặt ra là: “Tại sao người trẻ cần quan tâm đến chính trị?” Mời đọc giả đọc lời đối thoại đó và nếu muốn xem clip trọn vẹn thì vào clip kèm theo.

Lời đối thoại được dùng trong bài viết này được cắt khúc 37:25 – 41:31.

 

Bethany: Xin thú thật với ông, trước khi tôi đến đây để thực hiện cuộc phỏng vấn này này cho YouTube, tôi không bao giờ theo dõi chuyện chính trị nhiều, và…

Obama: Bạn không phải là người duy nhất đâu.

Bethany: Rất nhiều khán giả của tôi, những người thuộc thế hệ trẻ, có vẻ như không quan tâm đến chính trị trong khi cá nhân tôi nghĩ rằng họ nên để tâm hơn nên câu hỏi của tôi cho ông là tại sao người trẻ cần phải quan tâm đến chính trị và tại sao nó lại quan trọng đối với họ?

Obama: Về cơ bản thì chính trị là cách để chúng ta tổ chức chính mình, một cách khoa học; về việc làm thế nào để đi đến những quyết định về cách chúng ta sẽ sống với nhau. Người trẻ quan tâm đến học phí đại học (ĐH) sẽ được trang trải ra sao, có phải không? Thì, sự thật của vấn đề là sỡ dĩ chúng ta có được những trường ĐH hiện nay là bởi vì ở một thời điểm nào đó, có những chính trị gia đã nói: “các bạn biết gì không, chúng ta cần bắt đầu thiết lập các ĐH” và rồi một ngày một người như Abraham Lincoln bắt đầu một ý tưởng gọi là ĐH Land-Grant. Ông ấy hiểu rằng chính phủ cần phải đầu tư và người dân cần có một nền giáo dục để sử dụng như một công cụ để thành đạt.

Các bạn là những người duy nhất sẽ sử dụng các trường cao đẳng và ĐH đó và nếu họ không được chính phủ tài trợ, học phí của các bạn sẽ tăng lên, các bạn sẽ đối đầu với nhiều khoản nợ, các bạn sẽ là những người bị ảnh hưởng. Vì vậy, tốt nhất là các bạn nên có một tiếng nói và hiểu rõ chuyện gì đang xảy ra và ai là người đang quyết định những chuyện đó.

Nếu bạn quan tâm đến một đề tài chẳng hạn như quyền bình đẳng của những người đồng tính, những người thay đổi giới tính, các điều luật trong luật pháp có thể đảm bảo rằng họ không bị phân biệt đối xử. Nhưng các điều luật đó chỉ có thể được thông qua nếu chính trị cho phép chúng được thông qua.

Về môi trường, tôi lớn tuổi hơn bạn nhiều. Bạn sẽ còn ở lại rất lâu so với tôi. Nếu khí hậu cứ nóng dần và hạn hán cùng lũ lụt cứ gia tăng hay các đại dương cứ chết dần, bạn và con cái bạn sẽ là những người phải đối diện với các vấn đề đó. Chúng ta có thể ngăn chặn những điều này, nhưng chúng ta chỉ có thể ngăn chặn chúng nếu chúng ta cùng ngồi lại và bắt đầu sử dụng nhiên liệu một cách khác hơn. Cho nên, không có một quyết định nào trong cuộc sống của chúng ta không bị ảnh hưởng bởi luật pháp mà chúng ta có. Và chúng ta may mắn được sống trong một xã hội dân chủ, nơi mà tiếng nói của chúng ta có ảnh hưởng. Nhưng nếu chúng ta không tham gia…

Đơn giản là như vầy. Bạn và một số các bạn khác quyết định đi cinema. Rồi bằng cách nào đó các bạn phải quyết định sẽ đi xem phim gì vì không phải ai lúc nào cũng đồng ý với nhau cả. Các bạn sẽ phải thảo luận, phải đưa ra lý do của mình, và rồi sẽ phải thỏa hiệp; nếu không thì các bạn sẽ không gặp mặt nhau thường xuyên nữa. Đối với một quốc gia thì cũng tương tự như vậy. Chúng ta cần phải quyết định về đường hướng chúng ta muốn đi tới, về những việc chúng ta sẽ làm, về việc chúng ta sẽ sử dụng tiền tài của chúng ta như thế nào, về việc chúng ta sẽ đối xử với nhau như thế nào…

Và bạn không muốn là người cứ nói: ‘Ok, sao cũng được, các bạn muốn làm như thế nào thì tôi sẽ làm như thế đó.’ Bạn sẽ muốn nói lên tiếng nói của mình và thể hỉện các giá trị của mình cùng những gì bạn quan tâm. Và đó là những gì vây quanh chính trị. Nó không phức tạp lắm đâu. Chỉ là những gì người ta thường làm với bạn bè và gia đình thôi. Người ta thương lượng và thỏa hiệp, cồ gắng tìm ra giải pháp để để chung sống với nhau. Chỉ có điều là chuyện này được thực hiện ở tầm vóc quốc gia cà một số các vấn đề trở nên phức tạp nhưng các giá trị thì vẫn là những thứ bạn thường xuyên đề cập đến mà thôi.

Đó là làm cách nào để có thể đối xử với nhau bằng lòng tốt, làm cách nào để quan tâm đến nhau, làm thế nào để cư xử với nhau. Và bạn biết không, tôi nghĩ người trẻ thường có những bản năng tốt nhưng đôi lúc họ chán nản vì những ồn ào và lời mắng nhiếc trên truyền hình. Chính trị không nhất thiết phải là như vậy.

Bethany: Cám ơn ông rất nhiều.

Tác Giả: Hoàng Triết

Biên Soạn: Ku Búa

25 danh ngôn Ayn Rand – Triết gia lớn về chủ nghĩa tự do

Triết Học Đường Phố
-
2
25 danh ngôn Ayn Rand – Triết gia lớn về chủ nghĩa tự do

Ayn Rand là một trong những triết gia tiêu biểu nhất của chủ nghĩa tự do, cho dù bà ta không bao giờ chấp nhận ngôn từ đó. Triết lý của bà đã là cảm hứng có các thế hệ doanh nhân và lãnh đạo trong thế kỷ 20 trong thời kỳ Chiến Tranh Lạnh. Bà tin vào sự tự do tuyệt đối cho con người và xem chính phủ là một thứ ma quái. Kho tàng văn học của bà quá lớn để có thể tóm tắt lại. Nhưng xin mời đọc giả đọc 25 danh ngôn Ayn Rand để hiểu được một phần về bà cũng như những giá trị bà bảo vệ. Đọc giả nếu muốn đọc thêm những tác phẩm của Ayn Rand có thể bắt đầu với cuốn Suối Nguồn (The Foundtainhead) và Atlas Shrugged, hai tác phẩm tiêu biểu nhất của bà.

1. “Chính phủ là sự đe dọa nguy hiểm nhất đối với quyền con người; nó giữ quyền lợi độc quyền về việc sử dụng bạo lực đối với những nạn nhân (nhân dân).”

2. “Hãy tự hỏi bản thân bạn rằng giấc mơ của thiên đường và sự vĩ đại có nên chờ đợi chúng ta ở dưới đáy mộ – hay nó có thể thuộc về chúng ta ở đây và ngay bây giờ trên trái đất này.”

3. “Văn minh là sự tiến triển hướng đến một xã hội của sự riêng tư. Sự tồn tại của loài người hoang dại bấy lâu nay đều xảy ra trong sự công khai, điều hành bởi luật lệ của bộ lạc. Văn minh là quá trình giải cứu con người khỏi con người.”

4. “Đừng bao giờ nói rằng sự khát khao làm việc tốt bằng sự ép buộc là một động lực cao cả. Sự tham muốn quyền lực và sự ngu dốt đều không phải là động lực cao cả.”

5. “Từ những thứ nhỏ nhất cho đến những giá trị tôn giáo cao cả nhất, từ cái bánh xe cho tới tòa nhà chọc trời, tất cả mọi thứ chúng ta đang có đến từ một hành động của con người – chức năng của tâm trí lý luận của anh ta.”

6. “Chính phủ giúp doanh nghiệp cũng thảm họa như khi chính phủ kết tội ai đó. Cách duy nhất để chính phủ trở thành một dịch vụ cho sự thịnh vượng quốc gia là đừng xen tay vào.”

7. “Tôi thề, bởi cuộc sống của tôi và tình yêu của tôi cho nó, rằng tôi sẽ không bao giờ sống vì một người khác, và cũng không hỏi một người khác sống vì tôi.”

8. “Quyền lợi cá nhân không phải là một thứ của các lá phiếu bầu cử; đa số không có quyền gì để lấy đi quyền lợi của thiểu số; chức năng chính trị của quyền lợi là để bảo vệ thiểu số từ sự đàn áp của đa số. Thiểu số nhỏ nhất trên trái đất chính là ‘mỗi cá nhân’.”

9. “Nơi nào có sự hy sinh, nơi đó có người nào đó thu thập thành quả của những hy sinh đó. Nơi nào có sự phục vụ, nơi đó có người nào đó được phục vụ. Người nào nói với bạn về sự hy sinh là đang nói về người nô lệ và chủ nô lệ, và muốn trở thành người chủ nô lệ.”

10. “Tính đặc trưng của con người là, khi các con thú tìm cách tồn tại bằng hòa mình vào môi trường xung quanh, con người tồn tại bằng cách thay đổi môi trường xung quanh theo ý mình.”

11. “Tiền bạc là cái thước đo sự cao thượng của một xã hội.”

12. “Chỉ có người nào không cần, mới đủ khả năng nhận tài sản thừa kế, đó là người có thể làm ra của cải cho dù anh bắt đầu ở bất cứ nơi đâu.”

13. “Con người tự đặt ra câu hỏi vì họ quá sợ hãi để nhìn thẳng. Bạn chỉ cần nhìn thẳng là thấy con đường, và khi bạn thấy nó, đừng ngồi đó mà nhìn – hãy bước đi.”

14.” Lý luận không phải tự động. Những ai bác bỏ lý luận không thể nào được nó chinh phục. Đừng mong chờ gì từ họ. Hãy để họ yên.”

15. “Hãy bỏ chạy từ những người nào nói với bạn rằng tiền bạc là tội lỗi. Đó là dấu hiệu của một người ăn cắp đang dần hiện mặt.”

16. “Người nào cho phép một người lãnh đạo chỉ hướng cho anh ta là một thứ tàn trụi đang được kéo đến bãi hoang.”

17. “Quyền lực duy nhất bất cứ một chính phủ nào có được là quyền lực để săn lùng tội phạm. Khi không có đủ tội phạm, chính phủ làm ra tội phạm. Họ tuyên bố quá nhiều thứ thành phạm pháp đến mức con người không thể nào sống mà không cần vi phạm luật lệ.”

18. “Mục đích của đạo đức là để dạy bạn, không phải để chịu đựng và chết, mà để bạn tận hưởng và sống.”

19. “Câu hỏi ở đây không phải là ai sẽ cho phép tôi làm, mà là ai sẽ ngưng tôi làm.”

20. “Vấn đề gì cũng có hai mặt: một mặt là đúng và mặt kia là sai, nhưng ở giữa luôn là tội lỗi.”

21. “Có một cấp độ của sự hèn hạ thấp hơn những kẻ thích nghi: những kẻ thích nghi theo trào lưu.”

22. “Chúng ta đang nhanh chóng tiến đến giai đoạn tối cao của sự đảo ngược: giai đoạn khi chính phủ được tự do để làm bất cứ điều gì họ muốn, trong khi công dân chỉ có thể hành động với sự cho phép của chính phủ; đó là giai đoạn đen tối nhất trong lịch sử nhân loại, giai đoạn của sự cai trị bởi quyền lực.”

23. “Khi tôi chết, tôi hy vọng sẽ được đi Thiên Đường, mặc dù đó là một Địa Ngục nào đó.”

24. “Sự thịnh vượng là sản phẩm của tư duy con người.”

25. “Loại người vô nghĩa nhất là những người không có mục đích sống.”

Soạn + Dịch: Ku Búa

Lảm nhảm về gái Miền Tây

Triết Học Đường Phố
-
15
Lảm nhảm về gái Miền Tây

Hiện tượng, nếu có thể gọi là hiện tượng, lấy chồng Đài Loan và Hàn Quốc đã trở thành một trào lưu trong một thập niên gần đây ở Việt Nam. Ước tính cho tới nay đã có hơn 120,000 phụ nữ Việt lấy chồng Đài Loan và 40,000 lấy chồng Hàn Quốc. Người Việt Nam nhờ phong trào lấy chồng chớp nhoáng này đã gần như trở thành một dân tộc thiểu số ở Đài Loan và Hàn Quốc. Tiếng Việt đã phổ biến tới độ có thể thấy được bảng hướng dẫn bằng tiếng Việt ở sân bay Đài Bắc và Incheon.

Nhưng muốn nghe hay không nghe thì có một thực tế nhạy cảm là, đại đa số những phụ nữ lấy chồng Đài Loan và Hàn Quốc là người Miền Tây. Điều này rất lạ. Tại sao lại là gái miền Tây? Bài viết này phân tích từ phía cạnh văn hóa vì sao đại đa số phụ nữ Việt lấy chồng Đài Loan và Hàn Quốc lại là con gái Miền Tây. Không phải ngẫu nhiên đâu.

Bài viết này rất nhạy cảm và sẽ đụng chạm tới lòng tự ái của rất nhiều người. Tôi thực hiện bài viết này không phải để chê bai hay soi moi bất cứ một vùng miền riêng biệt nào. Tôi chỉ muốn phân tích và giải thích hiện tượng từ phía cạnh văn hóa dựa theo kinh nghiệm cá nhân, những nhận xét của bạn bè và người thân, những nhận xét về văn hóa trong kho tàng văn học và những quan sát thực tế.

Khổng Giáo và gái Miền tây

Người Việt đã bị ảnh hưởng bởi Khổng Giáo (Nho Giáo) rất nặng. Ở các thành phố lớn thì sự cũng như tầm ảnh hưởng của Khổng Giáo đã bị hạn chế và lấn áp bởi sự hiện đại hóa của đất nước. Nhưng ở những vùng nông thôn, sự ảnh hưởng của Khổng Giáo vẫn còn rất nặng. Những giá trị của Khổng Giáo vẫn còn được truyền đạt trực tiếp và gián tiếp qua từng thế hệ. Trong bài viết này tôi sẽ không nói đến các vùng miền khác mà chỉ nói về Miền Tây.

Tôi sẽ không nói chuyên Khổng Giáo, chỉ những giá trị chính, đó là Tam Tòng Tứ Đức.

Tam tòng

  1. Tại gia tòng phụ: con gái ở nhà phải vâng lời cha mẹ.
  2. Xuất giá tòng phu: con gái khi qua nhà chồng là dâu phải nghe lời chồng. Đã lấy chồng là trở thành người của nhà chồng.
  3. Phu tử tòng tử: khi chồng chết vẫn phải đi theo gia đình bên chồng, đi theo con trai, ở vậy nuôi con, chăm sóc cha mẹ chồng.

Tứ Đức

  1. Công: con gái phải biết nữ công gia chánh, việc nội trợ, việc nhà. Việc đi làm kiếm tiền là việc trọng đại để con trai làm.
  2. Dung: con gái phải biết chăm sóc hình thức bản thân, làm đẹp bản thân.
  3. Ngôn: con gái phải ăn nói nhỏ ngọt, dịu dàng, luôn làm mềm lòng người khác.
  4. Hạnh: con gái phải hiếu thảo, chung thủy, kính trên nhường dưới, sống phải biết vị thế của mình trong xã hội, không ăn nói lớn tiếng, luôn giữ ôn hòa.

Gái Miền Tây nổi tiếng là đảm đang, nét na đoan trang thùy mị là vậy. Họ sẵn sang hy sinh đời mình cho cha mẹ và gia đình, một đức tính hiếm thấy ở các miền khác. Nhưng cũng vì đức tính đó nên họ đã bị kìm nén sự phát triển của bản thân.

Ngay từ nhỏ, cha mẹ Miền Tây đã trực tiếp hoặc gián tiếp dạy cho con gái họ Tam Tòng Tứ Đức. Con gái trong văn hóa gia đình người Miền Tây thì phải tuyệt đối vâng lời cha mẹ. Khi lớn lên nhiệm vụ chính của họ không phải là xây dựng sự nghiệp mà là lấy chồng và sinh con đẻ cái. Con gái sinh ra là ở nhà cha mẹ, phụ mẹ việc nội trợ để con cha và anh em trai làm việc lớn.

Khi lấy chồng thì phải qua nhà chồng sống để phụng dưỡng và chăm sóc cha mẹ chồng, vì khi đã lấy chồng là con nhà chồng. Khi có thu nhập và ổn định cuộc sống thì phải báo hiếu với cha mẹ. Hàng tháng phải phụ cha mẹ chút tiền coi như tiền hiếu thảo, nếu không thì sẽ bị nói là bất hiếu.

Cha mẹ nào có con cái gửi tiền về cho mình thì coi đó là một vinh dự và rất tự hào đi khoe với mọi người. Niềm tự hào lớn nhất của cha mẹ Miền Tây nếu con gái là khi con gái mình lấy được một người chồng giàu có để cả gia đình mình được ở nhờ.

Văn hóa và tư duy hưởng thụ của người Miền Tây

gái miền tây 2

So về địa lý cũng như tài nguyên môi trường, người Miền Tây có thể nói là sống sướng và dư giả nhất trong các vùng miền ở Việt Nam. Miền Bắc và Trung thì khô cằn, còn Miền Tây thì hoàn toàn ngược lại. Trời ban tặng cho Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) một vùng đất mát mẻ, trái cây dư thừa, ruộng lúa cò bay thẳng cánh.

Người Miền Tây thay vì phải làm việc cực nhọc như các vùng khác để kiếm miếng ăn, họ chỉ cần làm việc rất ít cũng có miếng ăn. Người miền Bắc và Trung thức khuya dậy sớm để làm việc nhưng không đủ ăn. Nhưng nguời Miền Tây thì thoải mái vui chơi, chỉ cần đi ra con sông là bắt được còn cá, gạo thì 1 năm chỉ cần thu hoạch 1 mùa là đủ ăn cho vài năm.

Ngày qua ngày, năm qua năm, rồi thế hệ này qua thế hệ khác, tư duy không cần làm nhiều cũng đủ ăn, làm ít cũng dư giả, không cần làm gì cũng không chết đói. Vì lương thực, tài nguyên tự nhiên và ruộng lúa quá dư thừa. Dần dần nó trở thành một nét văn hóa và tư duy hưởng thụ của người Miền Tây. Nếu bạn có dịp đi Miền Tây thì bạn sẽ thấy con người Miền Tây rất dễ thương, lúc nào cũng vui cười. Họ sống không có âu lo, họ đi bộ chậm chạp như thời gian không là vấn đề. Đó là lối sống của người Miền Tây.

Quan niệm về con gái của người Miền Tây

Như đã nói, theo Khổng Giáo và văn hóa người Miền Tây, con gái chỉ lo việc nội trợ để cho đàn ông con trai ra ngoài làm việc lớn. Nghĩa là con gái ở nhà lo nấu cơm, đi chợ, giặt đồ, quét nhà, vì mấy chuyện đó là chuyện cho con gái. Còn việc ra ngoài xã hội đi làm kiếm tiền là nhiệm vụ của con trai. Văn hóa người Miền Tây không khuyến khích con gái phát triển hay tiến thân trong xã hội.

Con gái không cần học cao, học nhiều hay học giỏi. Vì con gái trước sau gì cũng lấy chồng rồi sinh con. Học cao học nhiều làm gì cho mắc công? Con gái nên lo làm đẹp, ăn mặc đẹp để sau này kiếm một người chồng tốt và giàu có để giúp ích cho gia đình.

gái miền tây

Những quan niệm về tình yêu và hôn nhân của con gái Miền Tây

Được nuôi dưỡng trong hệ tư tưởng Khổng Giáo và nền văn hóa sông nước nên con gái Miền Tây khi trưởng thành đã có những quan điểm và giá trị sống đặc trưng.

  • Con trai, người yêu phải có trách nhiệm với mình. Muốn yêu mình thì phải trả tiền.
  • Khi đi ăn hoặc đi chơi, con gái Miền Tây sẽ để cho con trai trả tiền thay họ, và họ cảm thấy rất tự hào.
  • Khi mối quan hệ tiến xa hơn thì trả tiền hỗ trợ hàng tháng. Con trai phải mua đồ ăn, dụng cụ, và phải sẵn lòng giúp đỡ hỗ trợ con gái về mọi mặt.
  • Người yêu của mình không chỉ đơn thuần là một người mình yêu, mà là một người mình và gia đình mình có thể dựa vào.
  • Khi mối quan hệ càng tiến xa hơn, tới giai đoạn dẫn về nhà ra mắt, thì người con trai phải lễ phép và lịch sự với gia đình cha mẹ của cô gái.
  • Khi tới nhà chơi phải mang quà thì cha mẹ mới tiếp đón nồng hậu. Vì trong mắt của cha mẹ Miền Tây, con gái mình sinh ra, bây giờ ai muốn cưới nó phải trả lễ nghĩa cho mình, vì đó là công lao của mình nuôi nó lớn khôn.
  • Cha mẹ Miền Tây sẽ soi moi con trai nhất là về của cải vật chất. Dù không nói trực tiếp nhưng họ yêu cầu người con trai phải hỗ trợ họ nếu muốn cưới con gái họ.
  • Trong cái nhìn của con gái Miền Tây họ coi đây là một điều hiễn nhiên, vì từ nhỏ tới lớn họ đã được dạy như vậy. Nhưng trong một xã hội hiện đại và trong thời bình đẳng giới tính, hành động đó được coi là… ăn bám.
  • Con gái Miền Tây xét tuyển người yêu mình dựa theo cơ sở vật chất của người đó và mức độ chịu chi. Không phải tất cả, nhưng có thể nói là đại đa số.
  • Người yêu trong con mắt gái Miền Tây phải là một người có đủ cơ sở vật chất để lo cho cô ấy và gia đình cô ấy. Anh ta không đơn thuần chỉ là một cá nhân, mà là chỗ dựa vật chất.
  • Một người con trai khi muốn cưới một cô gái Miền Tây phải có trên dưới 50-100 triệu để cho việc lễ cưới, tiền cưới, tiền phụng dưỡng gia đình vợ. Ai mà không có thì sẽ mất giá trị trong mắt cha mẹ vợ.
  • Người mẫu Ngọc Trinh đã có 1 câu nói kinh điển “tôi bỏ anh kia vì ta chỉ lo cho tôi mà không lo cho gia đình tôi.” Đó không đơn thuần là cách suy nghĩ cá nhân mà nét văn hóa của các cô gái Miền Tây.

Gái Miền Tây và hiện tượng lấy chồng ngoại

gái miền tây

Không phải ngẫu nhiên đại đa số các cô gái lấy chồng Đài Loan Hàn Quốc là gái Miền Tây đâu. Sau đây là những tố chất văn hóa khiến họ trở thành điểm đến lý tưởng cho các nhà môi giới hôn nhân.

Như đã nói, gái Miền Tây bị ảnh hưởng bởi Khổng Giáo – Tam Tòng, Tứ Đức – nên họ cam chịu chứ không phấn đấu. Vì từ nhỏ họ đã được dạy “tại gia tòng phụ, xuất gia tòng phu”. Khi đã lấy chồng, sống ở nhà chồng là người của bên nhà chồng. Phải ngoan và vâng lời chồng và phục vụ gia đình chồng. Nếu không sẽ bị cho là con dâu hư, nếu gia đình chồng trả về cho nhà gái thì cô gái sẽ bị coi như một sự sỉ nhục, làm mất danh dự gia đình.

Gái Miền Tây không được dạy phải đi làm tự lực để phát triển, mà chỉ làm đẹp để lớn lên lấy chồng cho cha mẹ nhờ. Nên việc gia đình thúc đẩy họ lấy chồng ngoại để được nhà chồng cung cấp tiền cưới và tiền phụng dưỡng là điều gần như tự nhiên trong văn hóa người Miền Tây. Con gái lấy chồng, nhà chồng trả tiền cho nhà gái. Trong mắt cha mẹ Miền Tây, đó là cách con gái mình báo hiếu với mình. Còn trong mắt con gái Miền Tây, đó là cách nhanh nhất để mình báo hiếu cha mẹ để trả ơn cha mẹ đã nuôi mình lớn lên.

Hầu hết các cô gái đó lớn lên trong gia đình nghèo ở các vùng nôn thôn, nên không được tiếp cận với sự hiện đại hóa của xã hội. Trong tư duy của họ, họ chỉ biết lấy chồng để lo cho gia đình. Đây là một nhận xét rất khó chấp nhận và đụng chạm tới rất nhiều người nhưng suy cho cùng, rất khó để chối bỏ.

Cha mẹ Miền Tây rất tự hào khi con mình lấy chồng giàu và gửi tiền về cho mình. Sống vào tiền trợ cấp của con gái mình không phải là gánh nặng hay điều xấu xa mà là một niềm tự hào.

Những nhận xét về văn hóa và con người Miền Tây:

Sau đây là 11 lời nhận xét về văn hóa và con người Miền Tây của những người tác giả đã nói chuyện và thảo luận. Những lời nhận xét này chỉ mang tính chất cá nhân, không đại diện cho bất cứ tổ chức nào.

”Mình đã đi về Miền Tây chơi hơn chục lần, lần nào cũng vậy, không thấy gì thay đổi. Người Miền Tây hình như không có tư duy phát triển. Sáng họ thức dậy ăn sáng, ngồi chơi tới trưa rồi ngủ trưa. Chiều mát mát hẹn bạn bè đi nhậu.”

”Ông chú mình đã 40 tuổi rồi, đã có vợ và con, nhưng đã ly dị để cưới 1 em Miền Tây 20 tuổi về làm vợ. Mình thật sự không hiểu nổi. Cô ấy biết là chú mình đã có gia đình sao vẫn tiếp tục mối quan hệ. Khi mình đi dự lễ cưới nhà gái, thì đó là một căn nhà tranh. Nhưng lần thứ 2 mình về đó chơi thì nó trở thành một căn nhà gạch khang trang.

Nhà gái có 2 chiếc xe tay ga chạy. Trong khi đó chú mình phải bán đất mà không nói cho người nhà bán để làm gì. Khi cưới xong rồi thì cô gái ấy ở nhà sinh con đẻ cái, không làm gì cả. Mình không muốn đánh đồng tất cả, đây chỉ là nhận xét cá nhân.”

”Con bạn thời sinh viên sống cùng phòng ký túc xá với mình là người Miền Tây. Nó coi người yêu nó như….(hơi nhạy cảm) như cái bóp. Đi chơi thì bạn trai nó luôn trả tiền dù nó cũng đi làm có lương. Hôm bữa nó hết dầu gọi đầu, thế là nói gọi nói bóng gió với người yêu “em hết dầu gọi rồi”. Chiều hôm đó anh người yêu nó mang qua vài chay dầu gọi. Thật hết biết. Không chỉ là dầu gọi, mà còn mấy thứ đơn giản như mì gói, thẻ điện thoại có chút xíu nó cũng kêu người yêu nó mua.”

”Ở cơ quan mình bọn mình hay ra quán cà phê uống nước nói chuyện. Lần nào cũng vậy, mấy đứa con gái Miền Tây không bao giờ trả, nhường vinh dự đó cho mấy anh con trai. Ai cũng nhận lương như nhau mà tại sao họ không nhận thức được trách nhiệm cá nhân của mình chứ?”

”Có một lần mình hỏi em Miền Tây, dân thể thao đạt thành tích cao, được tuyển thẳng vô đại học nhưng không chịu đi học. Tôi hỏi tại sao thì cô ấy nói ’em không thích học anh ơi, học làm, trước sau em cũng lấy chồng.’ Cô ta không đại diện cho đại đa số con gái Miền Tây nhưng tôi đã biết quá nhiều cô gái Miền Tây như vậy. Hình như trong tư duy của họ, lấy chồng là mục đích chính cho tương lai sau này.”

”Tôi phải nói điều này, nếu bị mọi người chửi thì tôi chịu. Dân Miền Tây làm biếng kinh khủng. Đã vậy còn lại bợm nhậu. Nói về nhậu thì dân Miền Tây không có đối thủ. Thứ dân gì mà mới sáng sớm đã đi ra chợ mua mồi về nhậu.”

“Tụi con gái Miền Tây khi xét người yêu là xét cái túi tiền. Mình muốn tán phải có điện thoại mới, xe tay ga, chứ bình dân là mấy em đó cho ra rìa ngay.” – Lời của một bạn nam ở một thành phố ở Miền Tây.

”Tui không biết bà thì sao chứ không dị ứng với gái Miền Tây. Tụi nó thấy ai có tiền là cặp. Tui là con gái mà tui còn phải dị ứng.”

”Gái Miền Tây công nhận là đẹp thiệt, mà tụi nó làm biếng kinh khủng. Suốt ngày chỉ biết làm đẹp. Cua mấy em Miền Tây tốn tiền lắm. Không phải chỉ tốn tiền cho 1 mình nó mà phải tốn tiền cho gia đình nó nữa.”

”Tới nhà ăn tiệc hay đi chơi, nhất là khi về chơi nhà người yêu thì phải có quà cáp. Người ta đánh giá mình từ cái xe, vàng bạc đeo trên người cho tới công ăn việc làm. Họ thẳng thắn và soi mói quá mình chịu không được.”

Năm rồi con nhỏ kia hỏi mình: ‘chị ơi chị, chị tới nhà con Diễm chơi chị thấy sao? Nhà có có giàu không chị? Nhìn nó giống con nhà giàu. Nhà nó nhà gạch hay gì, có đầy đủ hông?” Mình im lặng một hơi rồi hỏi ‘mà em hỏi chi?’ rồi nó trả lời ‘thì em hỏi cho biết thôi, tại em thấy nó giống con nhà giàu.’

Lời kết

Ở đâu cũng có người này người kia. Việc đánh đồng tất cả là một việc sai lầm. Trong trường hợp này, không phải người Miền Tây nào cũng lười biếng và chỉ muốn sống hưởng thụ. Bài viết này là một bài nhận xét về văn hóa. Vì văn hóa không có đúng sai, tác giả chưa bao giờ nói mình đúng. Nhưng nếu chúng ta tự nhìn nhận thì văn hóa Việt Nam, trong trường hợp này, văn hóa Miền Tây thật sự có rất nhiều điều tiêu cực và rất nhiều vấn đề.

Đâu phải ngẫu nhiên đại đa số các cô gái lấy chồng ngoại là người Miền Tây. Cũng không phải ngẫu nhiên đại đa số các cô gái làm việc trong ngành ‘nhạy cảm’ là gái Miền Tây. Vai trò văn hóa đóng một phần rất lớn và nếu chúng ta muốn phát triển thì phải thật sự can đảm nhìn vào những giá trị chúng ta lấy làm nền tảng. Và khi chúng ta thật sự nhìn nhận thì sẽ thấy văn hóa và giá trị của chúng ta có quá nhiều điều bất cập.

Tác giả: Ku Búa

Photos: DALLE-3
P/s: Đây là một bài viết lấy cảm hứng từ lời tâm sự của một người bạn gái, mục đích là phân tích văn hóa chứ ko phải phân chia vùng miền. Bạn nào tự ái tìm cớ để soi thì cứ việc 😘

Vì sao chủ nghĩa nhà nước thất bại

Triết Học Đường Phố
-
8
Featured Image: Pixabay

 

000_Par6889709-305.jpg
Tấm biển ghi “Có Những Lựa Chọn Thay Thế Cho Chủ Nghĩa Tư Bản” tại các cuộc biểu tình bên ngoài nhà thờ St Paul ở London, ngày 25 tháng 2, năm 2012. (AFP photo)

Các quốc gia từng thiết lập và theo đuổi chủ nghĩa tư bản từ nhiều thế kỷ đều bị suy yếu về kinh tế, ngược lại, một số quốc gia đang phát triển hình như đã tiếp thu kinh nghiệm của các nước đi trước và đạt kết quả kinh tế tốt đẹp hơn, với vai trò trọng yếu hơn của nhà nước. Diễn đàn Kinh tế nêu vấn đề về lý luận và thực tế này với nhà tư vấn kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa của đài Á châu Tự do và sau đây là phần giải đáp khá bất ngờ của ông.

“Liên minh của sự sợ hãi”

Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Thưa ông, từ hơn trăm năm nay, người ta cứ nghe nói đến sự tiêu vong tất yếu của tư bản chủ nghĩa theo các lý luận phổ biến nhất của Karl Marx hay những người tự xưng là “Mác-xít”. Sự thật thì các nước đi theo chủ nghĩa tư bản đều phát triển mạnh và thường xuyên cải tiến hay điều chỉnh sau mỗi đợt khủng hoảng. Trong khi ấy, giải pháp tập trung quản lý theo kế hoạch của nhà nước lại thất bại và các nước cộng sản đều bị khủng hoảng và chế độ chính trị sụp đổ, đó là biến cố long trời lở đất đã xảy ra hai chục năm trước tại Liên bang Xô viết và các nước Cộng sản Đông Âu.

Thế rồi, sau thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21, hàng loạt quốc gia tiên tiến trong khối tư bản lại bị khủng hoảng kinh tế, như tại Hoa Kỳ, Nhật Bản hay Âu Châu. Trong khi đó, các nước đang phát triển mà áp dụng một hình thái tư bản chủ nghĩa khác, với vai trò chủ đạo về lý luận và lãnh đạo về quản lý của nhà nước, lại đạt thành quả ngoạn mục hơn. Vì vậy, người ta mới nói đến hình thái tư bản nhà nước như một giải pháp phát triển hấp dẫn, nhất là cho các nước nghèo. Vì các vấn đề khá cơ bản về lý luận lẫn thực tế, chúng tôi xin đề nghị là kỳ này, chúng ta sẽ cùng trao đổi về việc đó để làm sáng tỏ một số điểm. Ông nghĩ sao về đề nghị này?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi nghĩ rằng đây là một đề tài hấp dẫn và cần thiết, nhất là để làm sáng tỏ một số ngộ nhận về lý luận. Cũng xin nói ngay từ đầu là tôi vẫn sẽ nói ngược để ngợi ca tư bản chủ nghĩa! Vấn đề là cần hiểu rõ về định nghĩa và thống nhất là ta đang nói về chuyện gì.

Trước hết, trên thế giới hiện nay, chúng ta đã thấy xuất hiện một “liên minh của sự sợ hãi”, giữa một số quốc gia đang nổi lên mà đứng đầu là Trung Quốc. Theo sau là Liên bang Nga cùng vài chế độ độc tài khác, như Bắc Hàn, Iran, Syria, Venezuela và cả Việt Nam. Các quốc gia này có thể viện dẫn một số thành quả kinh tế nhất định để chứng minh rằng lãnh đạo có lý lẽ chính đáng khi cầm quyền một cách tuyệt đối. Cái lẽ chính đáng ấy có thể là đà tăng trưởng cao hoặc sự ổn định chính trị khiến nhà nước lấy được nhiều quyết định cần thiết mà có lợi cho người dân. Sự thật lại hơi khác vì đấy là một liên minh thực tế của các chế độ bất ổn và đang sợ bị sụp đổ. Nhưng nhiều người lại không thấy ra sự thể khách quan này vì một ngộ nhận khác.

Vũ Hoàng: Ông vừa muốn ngợi ca chủ nghĩa tư bản lại vừa nói đến sự bất ổn và thậm chí sợ hãi của một số quốc gia đang có cái vẻ ổn định hoặc đã đạt một số thành tích kinh tế. Chúng ta sẽ trở lại chuyện này. Nhưng ông cũng nói đến một ngộ nhận khác. Thưa ông, ngộ nhận đó là gì?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Ngộ nhận đó là các nước tư bản đều đang bị khủng hoảng và đây là sự khủng hoảng tất yếu của chủ nghĩa tư bản mình đã từng nghe nói đến từ khi có sự xuất hiện của chủ nghĩa Mác-Lenin. Nói vắn tắt thì người ta lầm tưởng rằng sau khi chế độ tập trung quản lý bằng kế hoạch nhà nước bị sụp đổ cùng hệ thống tổ chức cộng sản, nhiều quốc gia khôn ngoan áp dụng phương pháp tư bản nhưng theo định hướng của nhà nước và chế độ tư bản nhà nước mới là giải pháp. Sự lầm lẫn ở đây nằm trong định nghĩa sai lạc về tư bản chủ nghĩa rồi sự ngộ nhận còn tai hại hơn, đó là ưu thế không hề có của chế độ tư bản nhà nước. Nó chỉ là chế độ “tư bản thân tộc” của tay chân nhà nước, một chế độ bất công và không bền.

000_DV1068833-200.jpg
Một người biểu tình đeo cây thánh giá với dòng chữ “Chủ Nghĩa Tư Bản Là Chết” tại Frankfurt hôm 29/10/2011. (AFP photo)

Vũ Hoàng: Chúng ta sẽ bắt đầu bằng phần giải thích của ông về định nghĩa sai lạc về chủ nghĩa tư bản. Nó sai lạc ở chỗ nào?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: Sai lạc đầu tiên xuất phát từ cách đánh giá sai lý luận cơ bản của kinh tế gia Adam Smith, người được coi là cha đẻ của tư bản chủ nghĩa, qua những gì ông ta viết từ cuối thế kỷ 18, trước Karl Marx cả trăm năm. Người ta đánh giá sai vì lầm tưởng rằng Adam Smith hoặc cả tư bản chủ nghĩa nằm trên một động lực duy nhất là lợi nhuận.

Vì lầm lẫn đó, người ta dời đổi mục tiêu từ khoa học qua luân lý với nội dung phê phán chủ nghĩa tư bản là dựa trên lòng tham của con người. Một chế độ xác lập trên máu tham là chế độ đáng ghét về đạo lý. Và nếu nó lại tất yếu sụp đổ vì những lý luận có vẻ khoa học của Marx thì chủ nghĩa Mác Lênin hoặc chủ nghĩa xã hội tất nhiên là có giá trị hơn.

Trên thế giới hiện nay, chúng ta đã thấy xuất hiện một “liên minh của sự sợ hãi”, giữa một số quốc gia đang nổi lên mà đứng đầu là Trung Quốc. – Ông Nguyễn Xuân Nghĩa

Sự lầm lẫn ở đây xuất phát từ một điểm căn bản trong lý luận của Adam Smith. Ông ta khách quan nhận định rằng con người ta có một động lực quan trọng trong đời sống, là lợi ích cá nhân hay tư lợi mà nhiều người hời hợt gọi là máu tham hoặc sự ích kỷ. Khái niệm về tư lợi thật ra không đơn giản như vậy vì ước muốn được người khác trọng vọng, thí dụ như chữ “danh” của Đông phương, cũng là tư lợi. Việc thu thập tiền tài để làm việc từ thiện cũng là một loại tư lợi.

Nhưng, trên cơ sở của tư lợi, chủ nghĩa tư bản mà Adam Smith đề cao và báo trước là hệ thống định chế, là các cơ chế chi phối quyết định của con người trong tập thể. Quan trọng nhất trong các định chế này là quyền tư hữu, là người dân có quyền làm chủ tài sản của mình và nhà nước phải bảo vệ quyền tư hữu đó.

Song song, Adam Smith cũng tiên báo một hiện tượng sau này người ta mới hiểu ra và ngày nay ai cũng thấy. Đó là vì tư lợi mà nhiều người muốn tiến tới chế độ độc quyền và dùng loại lý luận về đạo lý để bảo vệ cái thế độc quyền đó. Lý luận tiêu biểu nhất chính là công bằng xã hội. Vì yêu cầu công bằng xã hội mà nhà nước nên và cần can thiệp để nâng đỡ hay bảo vệ thành phần này hoặc thành phần khác. Chính là sự can thiệp có vẻ đạo đức và chính đáng ấy mới làm lệch lạc sự vận hành bình thường của thị trường và gây ra vấn đề kinh tế. Và hậu quả nối tiếp là gây ra vấn đề xã hội và chính trị. Nói vắn tắt lại, tư bản chủ nghĩa theo cái nhìn nguyên thủy của Adam Smith là một hệ thống giá trị về văn hóa chứ không đơn giản là chuyện theo đuổi tư lợi!

Chủ nghĩa tư bản

Vũ Hoàng: Thưa ông, đó là về lý luận. Về thực tế và đối chiếu với hoàn cảnh ngày nay của nhân loại thì chủ nghĩa tư bản đó là gì?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Nói rằng chủ nghĩa tư bản là một hệ thống văn hóa và có giá trị về đạo lý thì có vẻ ngược ngạo nhưng sự thật là như vậy. Đó là nhà nước phải bảo vệ quyền tư hữu, phải đảm bảo khả năng thực thi các hợp đồng của người dân với nhau và không cho phép bất cứ ai nhân danh bất cứ điều gì mà can thiệp vào quyền quyết định của người khác. Vì thế, tư bản chủ nghĩa chỉ có thể phát triển trong một chế độ dân chủ là nơi mà mọi người đều có quyền bình đẳng như nhau trước luật pháp do đại diện của mình thiết lập ra. Bây giờ ta đi vào thực tế và tôi xin lấy một thí dụ rất cụ thể đã được nói tới ở Việt Nam và nơi khác.

Hiển nhiên là nhà nước có nhiệm vụ làm ra chính sách kinh tế có lợi cho việc tuyển dụng và đẩy lui nguy cơ thất nghiệp. Nhưng nhà nước không có nhiệm vụ tạo ra công ăn việc làm. Nói vậy thì có người thấy là chướng. Tôi xin nói thêm một điều chướng tai khác nữa, là doanh nghiệp cũng không có nhiệm vụ tạo ra việc làm. Nhà nước không thể là một cơ quan xã hội có nhiệm vụ tìm việc và tư doanh cũng chẳng là một trung tâm lao động có chức năng tuyển dụng.

Nhà nước có nhiệm vụ và yêu cầu về chính sách là tạo điều kiện cho tư doanh được làm ăn dễ dàng để theo đuổi lợi nhuận. Tư doanh có quyền theo đuổi lợi nhuận và phải chấp nhận rủi ro trên doanh trường chứ không được đòi hỏi nhà nước bênh vực hay bảo vệ. Việc bênh vực hay bảo vệ đó chỉ khiến nhà nước can thiệp vào doanh trường, nâng đỡ thành phần nay hay thành phần khác và vô hình chung giúp cho một số cơ sở kinh doanh chiếm ưu thế trên các cơ sở khác. Thế rồi, trong tiến trình truy tìm lợi nhuận, tư doanh mới tạo ra việc làm. Càng sản xuất có lời thì càng tuyển thêm người và kết quả là đẩy lui nguy cơ thất nghiệp.

Vũ Hoàng: Ông vừa nêu ra một nghịch lý quả thật là hơi chướng tai, nhưng nghe ra thì hình như cũng có cơ sở. Ông giải thích chuyện này cho rõ ràng hơn được không?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Trong một tiền kiếp của bản thân tôi, khi còn là nhân viên của một ngân hàng phát triển cách nay gần bốn chục năm, tôi vẫn thẩm định giá trị các dự án đầu tư của tư doanh và một trong các tiêu chuẩn đó là đánh giá xem dự án này sẽ tạo ra bao nhiêu việc làm.

Sau này mình mới biết là sai nếu dùng tiêu chuẩn đó để thanh lọc dự án. Lý do là nếu lấy tiêu chuẩn “tạo ra việc làm” thì dự án xây dựng Vạn lý Trường thành của Trung Hoa có giá trị nhất. Hoặc nếu nói theo một kinh tế gia nổi tiếng của Thế kỷ 20 là ông Milton Friedman, một dự án đào kinh có thể có giá trị tuyển dụng lao động rất cao nếu thay vì dùng máy móc hay cuốc xẻng, người ta dùng muỗng nĩa hoặc tay không để đào đất. Theo phương pháp đó thì dự án thủy lợi này tạo ra cả triệu việc làm. Nhưng đó là một dự án có giá trị kinh tế rất thấp và là một sự lãng phí.

Bây giờ ta tiến xa hơn một chút mà nói đến việc sản xuất thiết bị, khiến những người đào đất bằng tay bị mất việc và phải đi tìm việc khác. Nhưng việc sản xuất đó cũng khiến nhiều người có việc làm mới trong suốt quy trình chế biến sắt thép, thiết kế rồi vận chuyển và bảo trì máy móc.

000_DV1104358-200.jpg
Thủ tướng Anh David Cameron nói về trách nhiệm của Chủ nghĩa Tư bản và nền kinh tế tại New Zealand House ở London ngày 19 tháng 1 năm 2012. (AFP photo)

Vũ Hoàng: Ông vừa nêu ra một thí dụ lý thú và cũng gián tiếp nói đến vai trò của nhà nước trong một yêu cầu lao động có vẻ chính đáng mà lại gây ra hậu quả lãng phí.

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Thưa đúng như vậy và tôi xin nói đến một trường hợp khác để khỏi bị hiểu lầm là mình theo “chủ nghĩa phục Mỹ”!
Quãng ba chục năm trước, người Mỹ hốt hoảng vì sự suy sụp của kỹ nghệ thép trước sự lớn mạnh của ngành thép Nhật Bản hay Nam Hàn. Vì yêu cầu bảo vệ việc làm cho công nhân ngành thép, nhà nước mới can thiệp vào thị trường và đánh thuế trên thép nhập khẩu. Nhờ vậy mà Hoa Kỳ đã “cứu được” 5.000 công việc. Nhưng cũng vì vậy mà thép lên giá và gây thiệt hại cho các nhà sản xuất Mỹ cần thép trong tiến trình sản xuất của họ. Sự thiệt hại đó khiến kinh tế Mỹ mất một số việc cao gấp năm con số công việc nói là được cứu trong ngành thép. Và kết quả là doanh nghiệp Mỹ tìm cách đầu tư ra ngoài, tạo ra việc làm cho thợ thuyền xứ khác, dụ như Trung Quốc hay Việt Nam.

“Nhà nước có nhiệm vụ và yêu cầu về chính sách là tạo điều kiện cho tư doanh được làm ăn dễ dàng để theo đuổi lợi nhuận.” – Ông. Nguyễn Xuân Nghĩa

Một thí dụ nóng hổi là Đạo luật Canh nông của Hoa Kỳ, năm năm lại duyệt xét một lần và vừa được tái tục. Vì mục tiêu xã hội rất cao đẹp là bảo vệ nông gia, Đạo luật này lại gây thiệt thòi cho nhiều thành phần khác ở tại Hoa Kỳ, và nhất là cho nông gia của xứ khác. Đây không là một biểu hiện của tư bản chủ nghĩa mà chỉ là xã hội chủ nghĩa trá hình với hậu quả bất ngờ là lại gây ra bất công xã hội mà ít người nhìn ra.

Cũng xin nói thêm là ta nên hoài nghi loại chữ như “xã hội chủ nghĩa” vì trong thế kỷ 20, nó dẫn tới hai tai họa trái ngược mà tàn khốc như nhau là chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa xã hội quốc gia của Đức quốc xã, nghĩa là chủ nghĩa phát xít. Loại “xã hội chủ nghĩa” lý tưởng này là một bước tiến tới “chủ nghĩa tư bản nhà nước” với hậu quả tất yếu là “chủ nghĩa tư bản thân tộc”, chủ nghĩa tư bản phe phái và là một sự bất công khác.

Vũ Hoàng: Phải chăng ta có thể đi tới kết luận ở đây rằng chủ nghĩa tư bản nhà nước không là chủ nghĩa tư bản mà chỉ là sự bất công được định chế hóa bằng luật lệ của đảng cầm quyền?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Đúng như vậy thưa ông. Chủ nghĩa tư bản nhà nước có sự hấp dẫn của nó, nhưng dẫn đến chủ nghĩa tư bản thân tộc. Tức là những kẻ có chức có quyền đã can thiệp vào thị trường để nâng đỡ thân tộc hay phe đảng của mình và đi ngược đạo lý nguyên thủy của tư bản chủ nghĩa. Các nước dân chủ cũng bị nguy cơ tư bản thân tộc khi nhiều nhóm thế lực tác động vào chính quyền để bênh vực hay bảo vệ phe phái của mình. Nhưng nhờ quy luật dân chủ, hiện tượng đó có thể bị giới hạn hoặc đẩy lui và thường xuyên bị báo chí phanh phui.

Tại các nước không có dân chủ, nhà nước có thể nhân danh lý tưởng xã hội chủ nghĩa để thiết lập chế độ tư bản nhà nước mà thực chất vẫn là bao che cho thân tộc, phe phái hoặc những ai có quan hệ với đảng viên cán bộ của đảng. Ta đang chứng kiến việc đó tại Trung Quốc và Việt Nam hoặc Liên bang Nga hay Venezuela. Chẳng phải ngẫu nhiên mà đấy cũng là nơi xuất phát ra những lập luận đả kích hoặc xuyên tạc tư bản chủ nghĩa.

Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nghĩa về cuộc phỏng vấn lý thú và đầy nghịch lý này.

Via RFA

30 câu nói vĩ đại của Tổng Thống Ronald W. Reagan

Triết Học Đường Phố
-
16
Featured Image: Wikipedia Commons

 

Ronald W. Reagan (1911-2004), vị Tổng Thống 40 [1981-1989] của nước Mỹ không đơn thuần chỉ là một nhà lãnh đạo. Nếu phải chọn một người để làm biểu tưởng cho sự đấu tranh chống lại chủ nghĩa cộng sản và cho tự do thì tôi sẽ chọn ông. Khác với các vị Tổng Thống khác, ông đến với chính trị với một lý tưởng và người dân Mỹ đã bầu chọn ông để quảng bá lý tưởng đó ra khắp thế giới.

Nếu phải chọn một nhân tố để giải thích sự sụp đổ của chế độ cộng sản ở Đông Âu thì Ronald W. Reagan là một trong những người đứng đầu chung với Thủ Tướng Magaret Thatcher của Anh Quốc. Sự cứng rắn của ông với Đế Chế Ma Quái Liên Xô đã khiến họ phải tự phá sản và đầu hàng. Chính sách của ông không những đã đem lại sự thịnh vượng trở lại cho nước Mỹ sau thời kỳ suy thoái mà còn giải phóng và thay đổi khối Đông Âu khỏi vòng tay cộng sản.

Xin mời các bạn đọc để hiểu vì sao nước Mỹ và lý tưởng tự do lại chiến thắng trong cuộc Chiến Tranh Lạnh. Tôi xin bắt đầu với một trong những câu nói vĩ đại nhất của ông.

1. Tự do chưa bao giờ cách xa sự tuyệt chủng hơn một thế hệ. Chúng ta không thể truyền lại cho con cháu qua dòng máu. Cái cách duy nhất họ có thể thừa hưởng được sự tự do chúng ta đã hưởng là nếu chúng ta chiến đấu, che chở và bảo vệ nó và giao lại cho họ với bài học rằng họ cũng phải làm điều tương tự. Và nếu chúng ta không làm vậy, một ngày nào đó bạn và tôi trong lúc về già sẽ dùng những giây phút cuối đời để kể cho con cháu chúng ta nghe về ngày xưa đã từng có một nước Mỹ tự do.

2. Khi 54,000 người Mỹ hy sinh để bảo vệ một dân tộc của một đất nước nhỏ bé và yếu ớt ở Đông Nam Á từ chế độ cộng sản độc tài, đó, theo tôi là một hành động tập thể của sự dũng cảm, chứ không phải là sự yếu đuối.

3. Ngày hôm này chúng ta đều đồng ý rằng chúng ta đã học được một bài học rằng: những người con của nước Mỹ sẽ không bao giờ tham gia cuộc chiến nào và hy sinh trừ khi chúng ta sẵn sàng để cho họ chiến thắng.

4. Có một dấu hiệu Liên Bang Soviet có thể làm để thúc đẩy tự do và hòa bình. Ngài Tổng Bí Thư Gorbachev, nếu ông muốn tìm hòa bình, nếu ông muốn tìm thịnh vượng cho khối Liên Xô và Đông Âu, nếu ông muốn tự do: hãy đến cái cổng này! Ông Gorbachev, hãy mở cái cổng này. Ông Gorbachev, hãy phá vỡ bức tường này.

5. Dân chủ đáng giá chết để đổi lấy, bởi vì nó là một cơ chế chính phủ danh dự nhất được thành lập bởi nhân loại.

6. Chấm dứt chiến tranh không đơn thuần là chỉ rút quân về nhà là xong. Vì lẽ, cái giá phải trả cho hòa bình là ngàn năm đen tối cho các thế hệ sinh tại Việt Nam về sau.

7. Chúng ta đang chiến đấu với một đối thủ nguy hiểm nhất trong lịch sử nhân loại, và nếu chúng ta thua trong cuộc chiến này, chúng ta sẽ mất đi sự tự do, lịch sử sẽ ghi nhận lại rằng những người có nhiều thứ để mất nhất đã làm ít nhất để ngăn chặn nó.

8. Làm thế nào để bạn biết người đó là một người cộng sản? Đó là những người đọc Marx và Lenin. Và làm thế nào để bạn biết được người đó là người chống cộng sản? Đó là những người hiểu Marx và Lenin.

9. Nếu chúng ta quên rằng chúng ta là một quốc gia dưới Thượng Đế, chúng ta sẽ trở thành một quốc gia suy tồi.

10. Nếu chúng ta mất tự do ở đây (nước Mỹ), sẽ không còn một nơi nào khác để trốn. Đây là trụ cột cuối cùng trên trái đất. Và cái ý tưởng rằng chính phủ phải lệ thuộc người dân, là một ý tưởng mới lạ và khác biệt nhất trong lịch sử nhân loại.

11. Đây là vấn đề trong cuộc bầu cử này: rằng chúng ta tin rằng chúng ta có đủ khả năng để tự chủ hoặc tin rằng một nhóm người trí thức nào đó ở một thủ đô xa xôi có thể xếp đặt cuộc sống của chúng ta cho chúng ta tốt hơn khi chúng ta tự làm.

12. Chúng ta đã được bảo rằng chúng ta phải chọn giữa phe cánh hữu hay phe cánh tả (cánh phải hay cánh trái), nhưng tôi muốn gợi ý rằng chẳng có tả hay hữu gì cả. Chỉ có tiến bước hoặc lùi bước. Tiến bước để bảo vệ giấc mơ của nhân loại; quyền tự do trong mỗi cá nhân – hoặc lùi bước để trở về với sự độc tài, và những ai đã bán đổi sự tự do của chúng ta để lấy một chút hòa bình đã lùi bước vào nô lệ.

13. Tôi đã không rời bỏ Đảng Dân Chủ, Đảng Dân Chủ đã rời bỏ tôi.

14. Chủ nghĩa xã hội chỉ có thể thành công ở 2 nơi: thiên đường, nơi mà không cần nó; và địa ngục, nơi mà đã có nó.

15. Chúng ta không thể nào mua sự an toàn, tự do từ sự đe dọa của trái bom bằng cách tiếp tay làm một việc vô đạo đức như nói với một tỷ con người đang bị giam kiềm sau bức màng thép rằng: “Hãy từ bỏ ước mơ tự do của mọi người đi bởi vì chúng tôi muốn tự cứu lấy bản thân, chúng tôi sẽ thỏa thuận với chủ nô lệ của mấy người.”

16. Tôi và bạn đều biết hòa bình dù có đẹp cách mấy cũng không có ý nghĩa gì nếu nó được mua với cái giá gông cùm và nô lệ.

17. Chúng ta nên làm gì để có được hòa bình? Chỉ một cách, rất đơn giản. Bạn và tôi phải có đủ can đảm để nói với địch thủ: “Có một cái giá mà chúng tôi sẽ không trả.” Có một ý nghĩa trong câu nói của Barry Goldwater: “Hòa bình qua sức mạnh.”

18. Tôi có một câu hỏi cho các nhà lãnh đạo ở các nước chủ nghĩa cộng sản: nếu chủ nghĩa cộng sản có tương lai, tại sao mấy ông cần phải xây dựng những bức tường để giữ mọi người lại và quân lực và cảnh sát chìm để giữ mọi người im lặng?

19. Cái nhìn của chính phủ về kinh tế có thể nói ngắn gọn như sau: nếu nó di chuyển, hãy đánh thuế. Nếu nó tiếp tục di chuyển, hãy ra luật để điều khiển nó. Và nếu nó ngừng lại, hãy hỗ trợ nó.

20. 11 chữ đáng sợ nhất trong tiếng Anh là: “Tôi là người của chính phủ và tôi sẽ giúp bạn.”

21. Không có một chính phủ nào tự động thu nhỏ. Các chương trình của chính phủ khi bắt đầu sẽ không bao giờ chấm dứt. Thậm chí, một cơ quan chính phủ là một thứ gì đó gần gủi với sự vô tận mà chúng ta có thể thấy được trên trái đất.

22. Bạn và tôi đều có cuộc đối mặt với định mệnh. Chúng ta sẽ gìn giữ cho con cháu chúng ta điều này, niềm hy vọng cuối cùng cho nhân loại, hoặc chúng ta sẽ kết án chúng để bước cuối cùng vào một ngàn năm đen tối.

23. Chúng ta sẽ luôn nhớ, luôn tự hào. Chúng ta sẽ luôn chuẩn bị, để chúng ta sẽ mãi được tự do.

24. Trong cơn khủng hoảng hiện tại, chính phủ không phải là giải pháp cho các vấn đề; chính chính phủ là vấn đề. Từ ngàn xưa chúng ta đều tin rằng xã hội quá phức tạp để cho phép quyền tự chủ, rằng chính phủ của một nhóm ưu tú sẽ tốt hơn một chính phủ của dân, cho dân và vì dân. Nếu không một ai trong chúng ta có đủ khẳ năng để tự chủ thì làm sao ai có đủ khả năng để tự quyết giùm người khác?

25. “Hãy tin chúng tôi” (chính phủ) đòi hỏi chúng ta phải tập trung niềm tin và ước mơ vào một người, và tin tưởng người đó sẽ làm những gì tốt nhất cho chúng ta. Quan niệm của tôi về chính phủ không đặt niềm tin vào bất kỳ một người hay đảng phái nào, mà vào những giá trị cao quý hơn cá nhân hoặc đảng phái.

26. Trên hết, chúng ta phải nhận ra rằng không có vũ khí nào lợi hại hơn ý chí và sự dũng cảm đức hạnh của những con người tự do. Đó là một vũ khí mà địch thủ chúng ta không có, nhưng đó là một vũ khí mà người Mỹ chúng ta có. Tất cả những tổ chức độc tài khủng bố trên thế giới nên nhớ điều đó.

27. Chúng ta là một quốc gia có một chính phủ, chứ không phải ngược lại. Và điều này khiến chúng ta rất đặc biệt so với các nước khác. Chính phủ chúng ta không có quyền lực gì trừ những quyền lực mà nhân dân đã giao cho họ.

28. Khi bạn bắt đầu một cuộc tranh đấu, bạn sẽ không biết nó sẽ đi về đâu. Chúng ta muốn thay đổi một đất nước, nhưng thay vào đó chúng ta đã thay đổi cả thế giới.

29. “Chúng ta, những người dân” cho chính phủ biết họ nên làm gì, họ không không có quyền làm ngược lại. Chúng ta là người lái, chính phủ là chiếc xe. Và chúng ta sẽ quyết định chiếc xe đó sẽ đi về đâu, bằng đường nào, với tốc độ bao nhiêu. Hầu hết tất cả các hiến pháp trên thế giới đều viết với khái niệm chính phủ sẽ cho nhân dân biết quyền lợi của họ là gì. Hiến pháp của chúng ta được viết với khái niệm “Chúng Ta” sẽ cho chính phủ biết quyền lợi của họ là gì. “Chúng ta, những người dân” đang tự do.

30. Có một quy luật nhân quả đơn giản và dễ hiểu như luật vật lý: “Chính phủ càng lớn, tự do càng bị thu hẹp.” Con người sẽ không được tự do trừ khi chính phủ bị giới hạn.

 

Tái biên soạn bởi: Ku Búa
Lưu ý: bổ sung từ Triết Học Đường Phố

Đừng bám víu vào một niềm tin một cách mù quáng

Triết Học Đường Phố
-
30
Featured Image: Wikipedia Commons

 

Một trong những cảm xúc tuyệt vời nhất trên đời, là có thể chứng minh rằng mình đúng – người khác sai. Tương tự đó, một trong những cảm xúc tệ nhất, là bị người khác chỉ ra rằng, mình sai còn họ đúng.

Tôi kể bạn nghe, thế giới chúng ta đang sống, đã và đang xảy ra những chuyện như thế này:

Từ ngàn xưa, trước khi thế giới chuyển sang chế độ phụ hệ (và duy trì đến ngày nay) thì chúng ta đã từng ở trong chế độ mẫu hệ. Là chế độ mà người nữ nắm mọi quyền hành trong gia đình và xã hội. Người nam không gì khác hơn chỉ là những “nhân vật phụ” với hai loại công việc chính là cùng với những người nữ tạo ra đứa trẻ và làm những công việc chân tay nặng nhọc. Chấm hết. Thậm chí, họ bị cả xã hội mặc định là ngu ngốc, là không đủ thông minh và sáng suốt nên mới không cho bất cứ chút quyền nào trong việc cai trị đất nước. Đó là chuyện của chế độ mẫu hệ.

Thế rồi trải qua quá trình hàng trăm ngàn năm, người nam bắt đầu được giao nhiều việc hơn, nhiều trọng trách hơn và kéo theo họ cũng đòi hỏi nhiều quyền lợi hơn. Cứ thế dần đến một ngày, như ngày nay, khi người nam cậy vào sức mạnh của mình trấn áp tất cả, cho mình cái quyền được nắm giữ mọi công việc quan trọng, ra mọi quyết định lớn nhỏ và nắm giữ tất cả những trọng trách to lớn trên thế giới. Thì những người nữ, họ lại phải lui về hậu phương, làm những công việc lặt vặt, bị những người nam trấn áp, trở thành lớp người như những người nam thời mẫu hệ – sinh đẻ và làm những việc tủn mủn trong nhà.

Thế giới hiện đại ngày nay vẫn còn tồn tại những dân tộc, những tộc người duy trì chế độ mẫu hệ. Hãy nhìn xem:

Bộ tộc Mosuo

Sinh sống ở vùng núi phía Tây Nam Trung Quốc với dân số khoảng 40.000 người, người dân ở đây gần như không có khái niệm nào về vai trò của người chồng hay người cha. Trong suốt 2.000 năm qua, phụ nữ là người quyết định mọi việc quan trọng trong gia đình, từ việc sở hữu đất đai, nhà cửa, giữ trách nhiệm chăm sóc, dạy dỗ những đứa trẻ trong bộ tộc.

Đặc biệt hơn, những phụ nữ Mosuo có quyền ngủ với bất cứ đàn ông nào họ muốn từ khi lên tuổi 13. Những đứa bé sinh ra sẽ được nuôi dạy bởi người phụ nữ, cha của đứa trẻ sẽ không được công nhận và chỉ được gọi chung là “chú” hay “bác”. Không chỉ vậy, những người đàn ông sẽ không bao giờ được phép tranh luận hay can thiệp gì về vấn đề này. Tất cả đàn ông và phụ nữ cùng nhau chăm sóc những đứa trẻ cho tới khi chúng lớn lên.

Bộ tộc Minangkabau, Indonesia

Cư trú trên hòn đảo phía Tây Sumatra, tại đây người phụ nữ làm chủ gia đình và thừa kế tài sản, trong khi đó đàn ông chỉ có nhiệm vụ… duy trì nòi giống. Theo phong tục của người Minangkabau, khi lấy vợ, người đàn ông chỉ được ân ái vợ mình vào ban đêm. Ban ngày, họ sẽ phải về nhà mẹ đẻ để phụ giúp gia đình. Nếu một người đối xử tệ bạc với vợ, ngay lập tức người đàn ông đó sẽ bị đuổi ra khỏi nhà vợ và bị cả cộng đồng tẩy chay.

Bộ tộc Garos

Sinh sống ở Meghalaya, Ấn Độ và các khu vực lân cận của Banglades.

Theo truyền thống của người Garos, người con gái út sẽ được thừa hưởng toàn bộ gia tài từ mẹ. Trong khi đó, người con trai trong gia đình sẽ phải rời bỏ cha mẹ từ khi bắt đầu tuổi dậy thì để đến nhập học tại trường ký túc xá của bộ tộc.

Khi đến tuổi kết hôn, những cô gái Garos sẽ đến ngôi trường này để tuyển chọn chồng cho mình.

Sau khi kết hôn, người chồng sẽ chung sống ở nhà vợ và trong quá trình sống cùng thì người chồng luôn phải thông qua ý kiến của người vợ trước khi làm bất cứ gì liên quan tới tài sản trong gia đình. Với người Garos, cuộc hôn nhân không phải là một bản hợp đồng ràng buộc đến trọn đời. Nếu như người chồng không thể nhân số tài sản đó lên, anh ta có thể bị “sa thải” và nhận lấy sự kỳ thị của cộng đồng.

Bộ tộc Nagovisi

Sinh sống ở phía Tây đảo New Guinea, người phụ nữ Nagovisi là người giữ vai trò lãnh đạo, điều hành các nghi lễ – đây được coi là một trong những niềm tự hào lớn nhất.

Theo truyền thống của người Nagovisi, người phụ nữ sẽ chịu trách nhiệm chăm sóc, cai quản mẫu đất trồng thực phẩm của gia đình. Do đó, một trong những yêu cầu đầu tiên mà những bố mẹ cô dâu lựa chọn chồng cho con gái mình là chàng trai đó phải khỏe mạnh, rắn rỏi, thông minh… để có thể khai hoang và mở rộng ruộng đất…

—

Nếu như xã hội hiện đại cho rằng một nền văn hóa văn minh là khi người phụ nữ được tôn trọng và trở nên bình đẳng với đàn ông. Thế thì chẳng phải những bộ lạc thiểu số trên sẽ được coi như văn minh hơn cả nền văn hóa hiện đại của chúng ta, văn minh hơn cả những nước hiện đang được xem là văn minh đấy sao?

Nên nhớ, chế độ mẫu hệ được duy trì ở những bộ lạc này từ hàng ngàn năm rồi chứ không phải mới đây. Đó là bằng chứng cho một quá khứ xa lắc nơi mà phụ nữ nắm quyền hành trên tất cả. Đó không phải là thế giới tưởng tượng đâu.

Và nếu những người dân thuộc các bộ lạc kia có dịp tiếp cận thế giới bên ngoài, hẳn họ sẽ sửng sốt và thấy vớ vẩn lắm, khi người phụ nữ hiện đại đa phần sống cuộc sống như bị giam lỏng trong nhà với đủ loại việc tủn mủn, dạy dỗ con cái, kiếm sống, trong khi vừa phải cúi người phục vụ ông chồng say xỉn gác chân xem tivi miệng không ngừng chửi bới…

Ấy thế mà, chúng ta vẫn có thể tự nhận mình văn minh hơn các dân tộc thiểu số sao? Chúng ta vẫn có thể tự tin mặc định rằng đàn ông thì giỏi giang hơn phụ nữ trong việc điều hành thế giới sao?

Cho nên, điều mà chúng ta cứ luôn tin tưởng trước giờ, không chắc đúng đâu.

Xa xôi một chút như câu chuyện về nguồn gốc loài người. Tất cả chúng ta đều được dạy rằng loài người được tiến hóa từ loài khỉ. Người ta đưa ra rất nhiều bằng chứng minh chứng cho thuyết này. Nhưng không phải tất cả mọi người đều tin vào điều đó, chúng ta không tin, nhưng không thể nào nói lại cái thuyết được cả tỷ người công nhận. Thế rồi, tin đại cho xong vì không tin thì biết tin cái gì?

Mọi người đều quên rằng, đây chỉ là một học thuyết, một thuyết của một người, điều đó không có nghĩa là chân lý. Như ngày xưa mọi người đều tin trái đất là trung tâm của vũ trụ, ngay cả mặt trời cũng quay quanh trái đất. Thế rồi Galileo đã bị xử treo cổ vì tội dám đưa ra thuyết trái đất quay quanh mặt trời.

Bạn thấy chưa, một điều tất cả mọi người đều tin đều chưa chắc đúng. Nếu người tiến hóa từ khỉ thật thế thì đáng lẽ tất cả loài vượn người, loài khỉ đều phải biến mất rồi mới đúng, có loài nào tiến hóa mà giữ cả giống mới lẫn giống cũ đâu. Và nếu đúng theo tiến hóa, tại sao từ khi loài người tiến hóa thành người lại không tiến hóa nữa? Cơ thể hiện tại là tối ưu rồi chăng?

Tôi nghi ngờ điều đó, thuyết cho rằng loài khỉ hay vượn người là do một nhánh loài người bị hoang hóa mà thành theo tôi còn có lý hơn. Cứ thả một người từ nhỏ vào sâu trong rừng thẳm đi, nếu anh ta không chết thì theo thời gian anh ta cũng thành người rừng, leo trèo bơi lội chẳng thua gì loài khỉ. Nếu theo tiến hóa thì anh ta vẫn là người chứ sao lại quay về như khỉ được nhỉ?

Nếu bạn đang muốn tìm một học thuyết khác cho nguồn gốc loài người, có thể bạn sẽ muốn đọc cuốn “Chúng ta thoát thai từ đâu” của tác giả Ernst Muldashev. Đó là một cuốn sách hay, hơi khó đọc nhưng có thể cho bạn một nhận thức hoàn toàn mới, đập vỡ đi tất cả những niềm tin cũ kỹ đang chứa đầy trong đầu bạn lúc này.

Sơ lược rằng loài người chúng ta đang sống thuộc nền văn minh thứ 5 trên hành tinh này. Các nền văn minh trước phát triển hơn chúng ta rất nhiều đều đã bị xóa sổ trong những cơn hồng thủy và động đất (cơn hồng thủy này được các tôn giáp kể lại dưới thuyết con tàu Noah và trận động đất nhấn chìm nền văn minh Atlantis báo chí vẫn thường nhắc đến).

Hành tinh sơ khai ngập tràn năng lượng vô hình, chính các năng lượng vô hình sau nhiều ngàn năm cô đặc lại trở nên hữu hình và tạo thành các chủng người đầu tiên. Loài người hiện tại là chủng loài có phần thể xác hữu hình được cô đặc nhất quanh khối năng lượng gốc (linh hồn) như hiện nay, cũng là loài nhỏ bé nhất, yếu ớt nhất, kém cỏi nhất. Chúng ta không hề đạt đỉnh văn minh như ta tưởng đâu các bạn à.

Tuy nhiên, khi tiếp cận những học thuyết mới mẻ này, bạn hoàn toàn có quyền tin hay không tin, dần dần thời gian sẽ trả lời cho bạn khi các học thuyết cũ kỹ bị đập vỡ tan tành. Tôi chọn tin vào thuyết duy tâm (ý thức có trước tạo nên vật chất) này. Vì sao? Vì sau khi tiếp cận thuyết này, tất cả những bài viết có tựa đề “những bí ẩn khoa học không thể giải thích nổi” đối với tôi đều trở nên đơn giản, dễ hiểu đến không ngờ.

Từ những bí ẩn như phát hiện mẫu động cơ như chiếc Bu-ji cổ hàng triệu năm khi loài người còn chưa xuất hiện, việc phát hiện hóa thạch dấu chân người cùng lúc với dấu chân khủng long, những dấu chân khổng lồ, tam giác quỷ giữa biển khơi, những kỳ quan thế giới tự nhiên nhưng nhìn như có sự sắp đặt (cột đá chồng, ghềnh đá, tượng khổng lồ…), những hình mẫu được để lại trên các cánh đồng lúa mạch chỉ sau một đêm, kim tự tháp được xây thế nào… vân vân và vân vân, gần như tất cả những bí ẩn mang mác khoa học không thể giải thích tôi đều có thể tự tìm câu trả lời chỉ nhờ mỗi việc tin vào một thuyết khác về nguồn gốc và sự tiến hóa của loài người.

Tôi không nói tôi đúng bạn sai hay ai đúng ai sai, chúng ta có quyền tự chọn niềm tin cho mình. Việc bạn chắc chắn bạn được tiến hóa từ vượn, có tổ tiên là vượn sẽ không làm suy chuyển niềm tin của tôi rằng không đời nào tôi chịu có nguồn gốc từ vượn đâu.

Thế thì, một lần nữa, niềm tin của chúng ta rất có thể chẳng đúng tí nào cả. Đừng bám víu vào một niềm tin nào đó một cách mù quáng. Bởi không ai dám khẳng định sự thật là gì!

Đó là về nguồn gốc loài người, giờ tôi sẽ đi sâu chi tiết vào một chút về tôn giáo của chúng ta – những niềm tin vốn không hoàn mỹ và chứa đầy những rối rắm.

Đạo Thiên Chúa từng có những luật rằng, ăn thịt trong ngày thứ 6 là mắc trọng tội. Luật ấy từ xưa rồi và bây giờ thì đã được gỡ bỏ do Hội Thánh đã nói rằng giờ người ta được phép ăn thịt trong ngày thứ 6. Ơ, một thứ được xem là tội bỗng không còn là tội nữa. Thật lạ. Đó chỉ là việc ăn thịt, còn những việc khác thì sao?

Roma từng là một đế chế tôn giáo tham quyền, dùng danh nghĩa Thánh Chiến để đi xâm lược và gây chiến với các nước khác tạo ra bao đau thương đổ máu. Ấy thế mà họ có thể ra luật cấm người khác giết người? Thật mâu thuẫn.

Và rồi thì sách Kinh Thánh – cuốn sách được cho là lời của Chúa – được cho biết rằng đã tái bản rất nhiều lần và mỗi lần đều được Hội Thánh sửa chữa nội dung cho phù hợp với thời cuộc. Cho nên những luật mà bạn tin là của Chúa, vốn không phải của Chúa đâu, của Hội Thánh cả đấy, tức là của con người tự viết ra nhân danh Thiên Chúa. Nếu biết được về bản chất những luật này, liệu bạn còn có tin?

Bạn không theo đạo Hồi nên bạn sẽ cho những điều luật của tôn giáo này là vớ vẩn, nào là không được nô đùa trên bãi biển, không được hở bất cứ phần thân thể nào trước mặt đàn ông kể cả tay và mặt, không được có những cử chỉ tình cảm khi đang yêu nhau, một người được phép giết vợ và nhân tình của cô ta nếu phát hiện vợ ngoại tình, đàn ông thì có toàn quyền với đàn bà do Chúa sinh ra đàn ông cao quý hơn…

Chắc chắn rồi, bạn sẽ cho đây là luật nhảm nhí đơn giản vì nó không phải là điều bạn được dạy và tin. Nhưng này, cả triệu người Hồi giáo vẫn đang tin và sống những điều luật nhảm nhí ấy mỗi ngày với lòng thành kính cao nhất đấy nhé.

Ngoài ra còn có Ấn Độ giáo có ngụy thuyết tắm nước sông Hằng để rửa sạch tội lỗi, thờ đủ thứ hình tượng, thú vật…; Phật giáo thì mang tượng Phật ra đường, thêu dệt nên các huyền thoại, tôn Thích Ca là Chân lý của vũ trụ, hay đấng đạo sư cao hơn cả Trời và người; cho kinh Phật là lời Phật nói, buộc tín đồ phải tin vào Tam bảo… Tôn giáo nào cũng cho mình là đúng nhất, là chân lý, là duy nhất, sao lại có nhiều cái duy nhất đến thế? Nếu bạn có thể nghiên cứu và tìm hiểu rõ bản chất của tôn giáo, hẳn bạn sẽ không còn muốn theo một tôn giáo nào nữa đâu.

Chợt nhớ lại câu chuyện khi một người hỏi Osho rằng, các bậc chân sư đều xuất thân từ Ấn Độ rất nhiều, liệu phải chăng vì Ấn Độ là vùng đất thánh thiêng? – và Osho đã trả lời: “Một căn nhà mà có nhiều bác sĩ hay ra vào, thì hẳn do nhà đó đang chứa rất nhiều bệnh. Và cũng thế thôi, Ấn Độ là nơi xuất hiện nhiều Chân sư nhất, không phải vì nó thánh thiêng, nhưng vì nó là nơi u mê nhất cần được khai sáng.”

Thế đó, khoảng cách giữa nơi thánh thiêng nhất và nơi u mê nhất thật mong manh. Chắc chắn trong con mắt của nhiều người dân Ấn, họ vô cùng tự hào vì là nơi sinh ra của nhiều bậc Thánh nhân vĩ đại, mà không cảm nhận được sự u mê cuồng tín của chính mình.

Thêm những chuyện lặt vặt khác:

Ở đa phần các quốc gia, mãi dâm là tội lỗi, nhưng chỉ cần vượt ra khỏi ranh giới quốc gia đó mà đến những nơi mãi dâm được hợp thức hóa, thì nó lại chẳng phải là tội lỗi gì, nó lại đơn thuần được xem như một nghề nghiệp chân chính có người bán và người mua. Thế thì một lần nữa, tội lỗi chỉ đơn thuần là do quan niệm của một nền văn hóa, chả có gì bản chất là tội lỗi cả.

Ngay cả việc hệ trọng như việc giết người. Giết người đa phần được coi là tội lớn, nhưng nếu giết có lý do thích hợp thì lại chẳng phải là tội nữa. Các lý do để nó không phải là tội thì vô vàn: ngộ sát, chiến tranh, giết người để tự vệ, giết người đang có mưu đồ xấu, giết người trong trạng thái vô thức, giết người vì họ phạm tội nào đó vân vân… Cùng một hành động lấy đi mạng sống, nhưng có cái là tội, có cái không? Thế thì vấn đề nằm ở đâu? Nó nằm ở chỗ quan niệm của con người mà ra thôi. Không có gì về bản chất là tội cả.

Ngày xưa phụ nữ có bầu trước khi cưới thì trở thành tội lớn, bị khinh rẻ, bị xa lánh, bị chửi bới, xỉ nhục. Ngày nay việc này ngày càng phổ biến thì nó không còn là vấn đề lớn lao nữa. Nhưng cứ nghĩ xem, cứ đà người vô sinh nhiều như hiện nay thì tương lai, việc có em bé trước khi cưới hẳn còn được hoan nghênh và ủng hộ. Người ta sẽ phải gieo giống rồi đợi xem cô gái nào có thể mang được một em bé thì mới cưới người đó. Ngày đó rất có thể sẽ đến. Ai biết được.

Mọi chuyện đều có thể thay đổi, nhất là quan niệm và niềm tin. Những lễ hội lớn được mong chờ xưa kia giờ trở thành những lễ hội man rợ bị tẩy chay. Những thứ được cho là văn hóa, là đẹp đẽ cũng đều bị thay đổi, phế truất và biến mất. Quan niệm cứ thay mới mỗi ngày, niềm tin cũng bị đổi khác mỗi ngày. Thế nên những gì giờ bạn cho là đúng mai sau có lẽ sẽ không còn đúng nữa. Những gì bạn cho là sai, cũng không hẳn là sai. Một quan niệm tự bản chất không hoàn toàn đúng cũng không hoàn toàn sai, đó hoàn toàn chỉ là một quan niệm.

Thay vì bám víu và ôm khư khư những quan niệm cũ, hãy nhận biết, học hỏi cả những quan niệm mới, chấp nhận nó như chấp nhận một mùi hương kiểu hương sầu riêng, chưa quen thì thấy thúi nhưng khi ghiền rồi thì không có loại trái cây nào thơm bằng.

Chấp nhận và học hỏi những điều mới mẻ để chọn ra những gì thích hợp với thời đại. Hơn là bấu víu vào những gì mình được dạy và đã tin. Chỉ có những cái mới, mới làm cho thế giới và nhân loại tiến hóa, cả trên khía cạnh văn hóa, nhận thức lẫn tâm linh.

Đừng tự hào khi mình là người cũ kỹ.

 

Phi Tuyết

Bài viết tham khảo:

Lực lượng đi làm và ăn bám ở Việt Nam

Triết Học Đường Phố
-
30
Featured Image: Wikipedia Commons

 

Dân số – Việt Nam có 92 triệu dân, xếp thứ 14 trên thế giới và chiếm 1.29% của tổng dân số thế giới.
Diện tích – Việt Nam có 330,000 km2, xếp thứ 74 trên thế giới.
Độ phổ biến của tiếng Việt – có 95 triệu người nói tiếng Việt, xếp thứ 16 trên thế giới.
Lực lượng lao động – Việt Nam có tầm 57 triệu người trong độ tuổi lao động, xếp trên dưới 13-15 trên thế giới.

Lực lượng nhân sự, lao động và chất xám của Việt Nam:

Việt nam có tầm 92 triệu người.
Trong 92 triệu người đó, tuổi 0-14 chiếm 24.3% ( 22.356 triệu).
15-24 tuổi chiếm 17.8% (16.376 triệu).
25-54 tuổi chiếm 44.8% (41.216 triệu).
55-64 tuổi chiếm 7.4% (6.8 triệu).
65 tuổi trở lên chiếm 5.7% (5.244 triệu).

Tính bình quân đơn giản, lấy phần tuổi lao động (vừa làm vừa học, lao động bán thời gian cũng như toàn thời gian) 15-54 tuổi, nghĩa là hiện tại Việt nam có tầm (16.376 triệu + 41.216 triệu) 57.592 triệu người trong độ tuổi lao động. Tính đơn giản là 57 triệu, chiếm 62% dân số.

Lực lượng sản xuất và ăn bám:

Việt Nam có 57 triệu người trong lực lượng lao động.
Việt Nam có 11 triệu người ăn lương biên chế nhà nước. Biên chế nhà nước ở đây là biên chế Trung Ương và Tỉnh trong bộ hành chính như Ủy Ban, Sở, Bộ. Chưa tính biên chế Công An, Quốc Phòng (Quân Đội) và các doanh nghiệp quốc doanh, liên doanh quốc tế và bán tư nhân (chiếm 19.2% của lực lượng lao động).
Trong biên chế Công An (bao gồm An Ninh Mạnh, Cảnh Sát Giáo Thông, Công An Nhân Dân, Cảnh Sát Cơ Động, Cảnh Sát Trật Tự) thì có tầm 5 triệu người làm toàn thời gian và bán thời gian, chiếm 8.77% của lực lượng lao động.
Trong biên chế Quốc Phòng (Quân Đội, Hải Quân, Không Quân) thì có tầm 5 triệu người, gồm lính và sĩ quan, chiếm 8.77% của lực lượng lao động.
Trong biên chế của các công ty quốc doanh (như Petrol Việt Nam, BKAV, VTV, Viettel) thì ước tính có trên dưới 3 triệu người, chiếm 5.26%.
Tổng cộng, trong lực lượng 57 triệu người của Việt Nam, có 24 triệu người làm cho chính phủ, nghĩa là ăn bám ngân sách của nhân dân, chiếm 42%.
Nghĩa là số lượng người đi làm, sản xuất sản phẩm hay dịch vụ cho xã hội chỉ chiếm 48% hoặc 27.36 triệu người.
Nghĩa là gần phân nửa lực lượng lao động ở Việt Nam đang sản xuất, còn phân nửa kia thì ăn bám phân nửa đang sản xuất.
Nghĩa là bạn làm 1 ổ bánh mì thì có 1 người khác ăn hết phân nửa ổ bánh mì của bạn.

Chưa hết

Nếu Việt Nam chỉ có 27.36 triệu người sản xuất ra sản phẩm và dịch vụ thật sự trong tổng dân số 92 triệu, thì có nghĩa là:
Số người đi làm thật sự chỉ chiếm 29.73% trong dân số 92 triệu.
Nghĩa là 1 người Việt Nam đi làm phải trực tiếp nuôi 2 người (1 người trong biên chế và 1 người ngoài như gia đình người thân).

Kết luận:

Giờ nói ngắn gọn vậy. Ở Việt Nam, cứ 1 người đi làm, thì có 1 người trong biên chế nhà nước ăn bám 1 người đó, và 1 người đi làm đó phải nuôi thêm 1 người nữa như người thân gia đình. Nghĩa là bạn làm 1 ổ bánh mì, thì bạn phải chia 2/3 ở bánh mì đó để nuôi trực tiếp và gián tiếp 2 người còn lại. Giờ bạn hiểu tại sao bạn đi làm hoài mà lương không tăng, không ngóc đầu lên được. Vì bạn vừa đi làm vừa phải cõng 2 người trên lưng.

Nói gọn lại lần nữa là: ở Việt Nam cứ 1 người đi làm thì có 1 người ăn bám.

 

 

Ku Búa

Tự do xôi gấc

Triết Học Đường Phố
-
18
Featured Image: Karyna s./Edit: THĐP

 

“Chính trị là đời sống.
Hãy học làm quen với một thứ như vậy.
Chính trị không xa lạ.
Chỉ có những thể chế độc tài biến chính trị thành một thứ độc quyền để trao đổi tạo lợi nhuận, khiến hình hài của chính trị bị bóp méo, khiến người dân lãnh đạm và tránh xa.
Chỉ khi hiểu về quyền, mới biết được đến dân chủ.
Khi biết mùi dân chủ, mới thực sự hiểu thế nào là tự do.
Một kẻ chỉ lo đói thì không thể phân biệt được thức ăn và thức ăn ngon.”

Trong bài viết trước của tôi “9X – The lost generation”, ở cuối bài viết, tôi có tái bút một dòng về việc sẽ không nhắc đến một phạm trù “nhạy cảm” đã, đang và sẽ có một ảnh hưởng vô cùng lớn lên tư tưởng của thế hệ chúng tôi. Trong khuôn khổ bài viết này, tôi sẽ cố gắng làm rõ những điều tôi cảm nhận đồng thời triển khai những điều đó thông qua những thông tin và nguồn trích lược rõ ràng, mở, cơ bản và khách quan nhất.

Đương nhiên, bất cứ bài viết nào cũng không thể tránh khỏi những luận điểm và ý kiến mang tính cá nhân, chủ quan, nhưng đó sẽ là những ý kiến của tôi rút ra dựa trên những tham khảo đã có trong lịch sử. Những ý kiến trái chiều và mang tính định kiến, tôi xin phép không trả lời cũng không tranh luận. Đã đến lúc chúng ta học cách nhìn vấn đề từ nhiều phía hơn, đa dạng hơn và dung hòa hơn.

Nói một cách thành thật, tự bản thân tôi cảm giác hết sức không tự tin khi viết về vấn đề này bởi đơn giản với tuổi đời còn hạn chế và nền tảng căn bản cũng được đào tạo trong một thể chế khép-kín, chính trị với tôi cho tới thời điểm này vẫn là một thứ nhạy-cảm (và đã bị một cậu bạn phê phán rằng không nên sử dụng từ nhạy cảm để nói tới nó bởi nó vốn là hơi thở cuộc sống văn minh). Nhưng lần này, tôi sẽ tận dụng điểm yếu kém đó của mình để trình bày vấn đề này.

Nó sẽ giống như bạn đang được nghe tả một gói xôi gấc bởi hoặc một tên ăn mày đói lả hoặc một kẻ ăn tạp hoặc một con người bình thường. “Tự do” được nhìn bởi con mắt của kẻ tự do và kẻ tưởng rằng mình tự do không thể giống nhau.

Thế chúng ta là ai khi nhân loại hỏi về gói xôi gấc? Tên ăn mày hay người bình thường?

Đều không phải. Chúng ta là những kẻ ăn tạp.

Chính trị là gì?

Trong các từ điển bao gồm cả Từ điển bách khoa Việt Nam, chính trị có một định nghĩa khá dài nhưng cái tôi thích nhất là dòng đầu tiên tôi đọc trên Wikipedia khi sử dụng từ khóa tìm kiếm Politics. Đó là nguồn gốc của từ này. Theo đó, Politics có xuất phát nguồn từ một từ Hy Lạp (politikos) mang ý nghĩa nguyên thủy là “của, cho hoặc liên quan tới công dân”. Đó là một điều rất thú vị.

Nghĩa là ngay từ khi Chính trị chưa phát triển và đạt được đến một trình độ, hệ thống như ngày nay, việc chọn lọc và sử dụng từ này có một ý nghĩa rất lớn trong việc đem nó đến đúng với bản chất của vấn đề. Và theo tôi, chỉ sau khi những hệ thống chính trị khác nhau được hình thành, chính trị mới có những định nghĩa văn hoa và dài dòng đến như thế liên quan tới thể chế, điều hành và cai trị một cộng đồng, một quốc gia. Nhưng để nhìn đúng bản chất sự việc, xuất phát điểm của chính trị là “của dân, do dân và vì dân”.

Tiếp theo đó, cùng với sự phát triển của xã hội trong dòng chảy lịch sử, hiện nay chính trị được hiểu theo bốn cách giải thích cơ bản: Nghệ thuật của phép cai trị, những công việc chung, sự thỏa hiệp và đồng thuận, quyền lực và cách phân phối tài nguyên hay lợi ích (theo Wikipedia). Và có lẽ tùy theo từng quốc gia, chính trị đang hoặc tiến trở lại gần hoặc dần xa rời cái lý tưởng ban đầu của việc hình thành chính nó trong một cộng đồng, là những hoạt động và lý thuyết tác động lên đời sống con người ở quy mô toàn cầu hoặc cá thể.

Chính trị trở nên xa vời với công dân và cá thể trong cộng đồng nếu bản thân nó không còn được áp dụng để vì lợi ích con người và biến thành vấn đề nhạy-cảm cần được bưng bít, nằm trong tay kẻ cầm quyền để thao túng và gây dựng lợi ích riêng cho một cá thể hoặc tập đoàn. Chính trị bị bóp méo dưới sự tuyên truyền của giai cấp cầm quyền chủ đạo về lợi ích riêng thay vì lợi ích quốc gia, dân tộc và con người.

Và chúng tôi đang dần xa lánh chính trị chỉ vì chúng tôi không hiểu nó nhưng liệu chúng ta có thể đổ trách nhiệm lên cả một cộng đồng lớn khi tâm lý con người nói chung có xu hướng rời xa những thứ mà theo họ có khả năng gây ra bất ổn đối với đời sống thường nhật thay vì đi tìm chân lý. Giống như Copernicus và Galileo với thuyết Nhật tâm. Giáo đoàn Thiên chúa có thể ví như một tập đoàn chính trị, các con chiên là cộng đồng cư dân mạng bị tẩy não, thuyết Nhật Tâm là vấn đề tự do dân chủ và Galileo là kẻ chịu tù đày khi nói lên chân lý. Chân lý không đáng sợ nhưng con đường đi tới chân lý rõ ràng không được trải hoa hồng.

Vậy thế hệ 9x chúng tôi tiếp cận với chính trị như thế nào? Điều đó có quan trọng hay không? Điều đó đóng vai trò thế nào trong đời sống của một 9x? Và mấu chốt hơn, điều đó mang tầm ảnh hưởng như thế nào đối với một đất nước đang trong giai đoạn chuyển-mình?

Lần lượt từng câu hỏi bật ra như thể chúng đã ở đó từ rất lâu và chỉ chờ tới lúc thích hợp sẽ tự nhiên nhi nhiên trôi tuột ra khỏi tâm thức hỗn loạn của tôi. Và tôi tự đi tìm câu trả lời cho chính mình.

Vậy thế hệ 9x chúng tôi tiếp cận với chính trị như thế nào?

Nếu các bạn cho rằng chúng tôi không được tiếp xúc với chính trị thì thực ra đó là một sai lầm, chúng tôi được tiếp xúc với chính trị từ rất sớm, từ khi tư duy còn chưa hình thành. Không kể tới những ảnh hưởng gián tiếp của chính trị vào một đứa trẻ như đã trình bày trong các thí dụ ở bài viết 9x – The lost generation.

Điều đầu tiên trực tiếp nhất một đứa trẻ khi vừa chập chững đi học được tiếp xúc với chính trị đó là hình ảnh Bác Hồ – Hồ Chí Minh. Tôi và triệu triệu những đứa trẻ khác không có gì khác biệt nhau khi được tiếp nhận những thông tin về vị lãnh tụ của Viêt Nam và là một đứa nhỏ, chúng tôi không hề nhận thức được đó là chính trị cho tới thời điểm rất lâu sau này. Bất kể một chế độ nào sử dụng hình ảnh lãnh tụ được thần thánh hóa để tôn thờ cũng đều là những thể chế mang hơi hướng tôn giáo độc trị. Bởi vậy, cho dù thần bái Hồ Chí Minh hay không, tôi chắc chắn rằng người trẻ hiện nay cảm thấy thú vị với hình ảnh ông ta đánh bi-a và hút thuốc lá hơn là những hình ảnh đạo mạo khác.

Từ đó, bản thân tôi cũng tự hỏi, liệu đó có phải là một sự tiến bộ? Người trẻ với sự tiếp xúc nhanh nhạy trong thời đại thông tin với tri thức mới có nhu cầu được nhìn lãnh đạo qua một lăng kính giống người hơn là giống thần? Tuy nhiên, cho dù thế nào, cho tới thời điểm này, mục tiêu chính trị trong việc truyền bá hình ảnh đó vẫn đang ăn sâu vào nền giáo dục và tư tưởng người Việt hiện đại.

Vì sao lại là khăn quàng đỏ? Vì sao lại là đoàn thiếu niên, thanh niên Hồ Chí Minh? Vì sao không phải Đoàn viên không được thi Đại học? Chính trị, nếu để ý, đang kìm hãm người trẻ thay vì phục vụ cho họ. Và công cụ ngầm của kìm hãm này là phương thức giáo dục về lịch sử.

Điều đó có quan trọng hay không?

Có một câu nói rằng: “Lịch sử là công cụ của nhà cầm quyền.” Nhận thức sai lầm về lịch sử có thể đem tới hậu quả khôn lường. Trong khi những đứa trẻ vẫn đang phải gò lưng ra học Sử với những chiến công hiển hách mà nhà biên soạn (dù muốn hay không) đang nhồi nhét vào tập sách giáo khoa mà lợi ích đem lại từ những cột mốc chiến thắng(?)

Và số liệu về quân thù đã nằm xuống trong suốt một dải lịch sử dựng nước của Việt Nam chưa thấy đâu ngoài tính thành tích chính danh trong thi cử mệt nhoài thì người Việt Nam vẫn quá thờ ơ với chính sử Việt. Sử không viết về quá trình hình thành dân tộc, tính dân tộc lại tách riêng địa lý ra khỏi lịch sử mà chỉ nhắc tới những cuộc chiến kéo dài, hãy tự hỏi chúng ta có thật sự là một dân tộc được hưởng hòa bình tự do hay đã từng được hưởng hòa bình tự do thực sự để tập trung phát triển đất nước?

Tự do ở dạng thức nào?

Nói tới đây, tôi chợt nhớ tới một câu chuyện nhỏ được trao đổi giữa tôi và một người bạn lớn: “Vì sao chữ người Việt Nam lại đẹp?” Chữ tôi cũng khá đẹp, tôi không phủ nhận điều đó, tuy nhiên, có vẻ là chẳng thấm tháp vào đâu so với chữ của những đứa trẻ bây giờ hay những đứa trẻ tầm tuổi tôi ngày đó được rèn luyện để đi thi vở sạch chữ đẹp với phương châm: “Nét chữ, nết người.” Chủ đề này thực ra là do tôi gợi lên sau khi nhớ ra cách đây vài năm tôi có lỡ lời trêu một người bạn nước ngoài rằng: “Chữ mày xấu quá.” Và bị bạn quặc lại đầy mỉa mai: “Còn chữ của chúng mày thì quá đẹp nên chúng mày chẳng coi nội dung là quan trọng.” Thật là xấu hổ tới nhớ đời. Vậy, chúng ta đẹp, nhưng nội dung của chúng ta thế nào?

Nội dung của chúng ta sai lệch và mông lung. Chúng ta viết đẹp để phỉnh lừa chính mình. Trẻ con được dạy viết chữ đẹp nhưng không được dạy cảm thụ cái đẹp. Quan điểm về cái đẹp có thể khác nhau nhưng không biết cảm thụ cái đẹp là một thiệt thòi. Một cộng đồng không biết cảm thụ cái đẹp thì hành vi văn hóa xã hội đi xuống là chuyện không thể tránh khỏi.

Chính tại điểm này, chính trị hiện ra như một bóng đen ngu muội phủ lên đời sống tinh thần của con người để từ đó, xô đẩy trực tiếp tới đời sống vật chất của họ. Nếu bạn không biết rằng ở một nơi nào đó, có một cuộc sống thực sự tốt hơn, bạn sẽ vô thức bằng lòng với những gì hiện đang có. Và khi con người tự bằng lòng, xã hội cũng sẽ dừng tiến lên. Những-người-biết là những người có khả năng tạo ra thay đổi. Vậy chúng ta có cần biết?

Điều đó đóng vai trò thế nào trong đời sống của một 9x?

Bộ phim “The Lives of Others” – Cuộc sống của những người phía bên kia, nói về một sự biết như vậy. Đây là một bộ phim của Đức nói về một người mật thám tại Berlin dưới thời Cộng sản, và sự chuyển đổi về tư tưởng của ông đối với một điều ông rất tin sau khi được giao nhiệm vụ theo dõi một nhà biên kịch. Bộ phim mở đầu với việc ông giảng dạy cho học viên trong học viện An ninh Quốc gia về việc tra khảo một người Đông Đức giúp đỡ một người khác trốn sang Tây Đức. Sự lạnh lùng và lý trí của ông có thể khiến bạn rùng mình chán ghét. Ngay cả trong thời gian đầu khi theo dõi nhà biên kịch, ông cũng vẫn giữ thái độ này.

Tuy nhiên, khi những biến cố xảy ra, khi được tiếp xúc với một nguồn thông tin ở mức độ cao hơn, nhân bản hơn, nhiều chiều hơn từ phía nhà biên kịch thay vì những người dân bình thường vốn được đặt dưới chế độ theo dõi của Chính phủ, tổng hòa của những thứ đó đã thay đổi một người được huấn luyện chuyên nghiệp để phục vụ chế độ thành một con người khác. Ông đọc thơ của nhà biên kịch, nghe nhạc của nhà biên kịch, trải nỗi đau mất mát của nhà biên kịch, can thiệp vào đời sống tình cảm của anh ta và cuối cùng, cứu anh ta trước nguy cơ cận kề do viết một bài báo tố cáo chế độ và rồi ông bị thuyên chuyển làm công việc thư tín ở một bộ phận nhỏ.

Vậy nhưng khi kết thúc bộ phim, cái duy nhất tôi thấy là sự thanh thản của một con người được tiếp xúc và nhận ra sự thật. Không có gì quý hơn sự thật. Và con người phải lao động chân chính, dùng chính óc phán đoán của mình để nhìn ra sự thật đó.

Nhưng phần lớn, người Việt Nam chỉ làm việc chứ chưa lao động. Vì sao lại như vậy?

Người Việt Nam phần lớn đang làm việc cật lực nhưng chỉ một số rất ít là đang lao động. Bởi chúng ta đều có những nhu cầu cần được giải quyết. Ăn, mặc, ở, hưởng thụ. Không thể phủ nhận rằng, chính những nhu cầu đó, hay ở đây tôi tạm gọi là ham muốn (lust – dục vọng) là động lực thúc đẩy chính để con người tiếp tục tồn tại kể từ những ngày đầu tiên chúng ta xuất hiện trên trái đất. Tuy nhiên, điều gì khiến làm việc và lao động trở thành hai phạm trù khác nhau, đồng thời, chính trị đóng vai trò nào trong sự khác biệt này?

Yếu tố mấu chốt nằm ở hai chữ “tự do” với ý nghĩa làm chủ công việc của mình. Một người được tự-do làm việc sẽ trở thành một người lao động chân chính. Một nhà báo làm việc sẽ tạo ra lợi nhuận cho nhà xuất bản nhưng một nhà báo được làm chủ việc viết của mình sẽ tạo ra tác động lên xã hội. Tạm thời chưa nói tới tác động tốt hay xấu, nhưng từ vụ việc Je suis Charlie, tác động xã hội của nó mang tính toàn cầu.

Chuyện đó có bao giờ xảy ra nếu những người làm báo trong tòa soạn đó ngày ngày chỉ đưa tin về mông và ngực? Liệu có khác biệt nào có thể đến từ mông và ngực? 14.000USD đi khách của những cô chân dài được đưa lên báo sẽ khiến các trẻ em gái ghê sợ lánh xa mãi dâm hay lao đầu vào đi tìm một người đại gia để bán thân cho dù với giá chỉ bằng 1/10?

Như một câu nói đùa chua chát của chị bạn tôi rằng: “14.000USD mà bán được chị cũng bán!” Làm việc để tạo ra lợi nhuận, lao động để tạo ra giá trị xã hội. Chính trị là điểm chốt hạ xác định con người trong xã hội đang làm việc hay lao động. Và cho dù những số liệu nói rất khác về bề nổi của sự-phát-triển-Việt-Nam, giá trị xã hội của Việt Nam đang đi xuống bởi vì con người không được trao cho cơ hội để được lao động thực sự.

Tôi? Có đang lao động thực sự?

Có được cảm thấy tự do?

Từ những hạn hẹp của chính mình, chính trị đối với tôi hẳn đang dần trở nên rõ ràng hơn so với phần lớn những con người hờ hững xung quanh nhưng không có nghĩa rằng khi tôi hiểu hơn về nó thì tôi có thể nắm được nó. Tôi biết mình không tự do. Gói xôi gấc đó vẫn nằm trong vòng mơ mộng của một kẻ ăn mày.

Nhưng ít nhất, tôi cũng biết mình đang là một kẻ ăn mày và không huênh hoang rằng mình đang được ăn xôi gấc…

[Và mấu chốt hơn, điều đó mang tầm ảnh hưởng như thế nào đối với một đất nước đang trong giai đoạn chuyển-mình?]

Câu hỏi cuối này, tôi tiếc nuối để mở… Có lẽ vì bi quan, có lẽ vì thiếu thông tin và chắc chắn là vì chưa đủ tầm nhìn để biết được sự chuyển mình ấy, tôi đứng đâu trong nó. Bạn có đang đi tìm lấy câu trả lời cho chính mình như tôi?

 

Tương Nhi

Kinh tế chủ nghĩa xã hội thất bại – 8 lý do vì sao

Triết Học Đường Phố
-
8
Kinh tế chủ nghĩa xã hội thất bại – 8 lý do vì sao

Giới thiệu: Bài viết này giải thích ngắn gọn và dễ hiểu vì sao Chủ Nghĩa Xã Hội lại thất bại trong việc đạt tới mục đích tối hậu của nó. Không phải vì Chủ Nghĩa Xã Hội xấu, hoặc những con người tin vào nó thiếu tâm trí hoặc tinh thần. Cũng không phải vì điều kiện tài nguyên hay vì chất xám con người. Chủ Nghĩa Xã Hội thất bại, hoặc có thể nói là Chủ Nghĩa Xã Hội không thể nào hoạt động được và bất khả thi, đơn giản vì nó thiếu vắng và kìm nén những động cơ kinh tế và động lực để con người phát triển.

Bài viết được dựa theo cuốn sách tên Socialism (Chủ Nghĩa Xã Hội) của Ludwig von Mises, một trong những nhà kinh tế học hàng đầu của trường phái kinh tế học Áo (Austrian Economics). Đối với riêng tôi, đây là tác phẩm phân tích về nền kinh tế Chủ Nghĩa Xã Hội hay nhất cho đến nay.

Lưu ý: Nếu các độc giả muốn đọc thêm thì xin vào đây, Mises Institute.

gái miền tây

Sau đây là 8 lý do vì sao nền kinh tế CNXH không thể hoạt động và phát triển được

gái miền tây

Lý do số 1: Chủ Nghĩa Xã Hội không cho phép quyền sở hữu cá nhân

Trong nền kinh tế Chủ Nghĩa Xã Hội, hoàn toàn không có quyền và sự tư hữu. Tất cả các tài sản đều được đồng sở hữu, nghĩa là tất cả mọi thứ đều sở hữu bởi chính phủ thay cho mọi người. Đây là một lý tưởng không có gì sai trên lý thuyết. Nhưng khi áp dụng thì nó đi ngược lại tâm lý và lịch sử con người. Nếu một cá nhân không có quyền sở hữu thì cá nhân đó có động lực để quan tâm và duy trì những tài sản tạm thời của cá nhân đó không?

Hãy tự hỏi bản thân bạn. Bạn là một nông dân, bạn làm việc nhưng bạn lại không có quyền sở hữu những thành quả của bạn làm ra, cũng như trang trại của bạn. Bạn có chịu thức khuya dậy sớm để làm việc không? Dĩ nhiên là không. Vì tại sao bạn phải làm việc khi những thành quả của bạn sẽ không bao giờ thuộc về bạn? Vậy còn gì là động lực để con người phấn đấu và phát triển?

Lý do số 2: Sự tham gia tự nguyện và tham gia bắt buộc

Khi con người làm việc với con người một cách tự nguyện, điều đó chỉ xảy ra khi cả hai bên đều có lợi. Nhưng điều đó không xảy ra với chính phủ, đơn giản vì chính phủ là bắt buộc, là bạo lực. Bạn phải tuân theo cho dù không nhận được giá trị gì. Vậy bạn thích làm theo cách nào: tự nguyện hay bắt buộc? Và bạn nghĩ cách nào sẽ có lợi hơn có bạn, cho cả hai bên và cho xã hội?

Lý do số 3: Sự công bằng và bất công bằng

Chủ Nghĩa Xã Hội dựa trên nền tảng là mọi người đều công bằng, mọi người đều như nhau. Theo CNXH, ai cũng phải làm việc như nhau, không hơn và không kém.

Nhưng thực tế là gì? Hãy quan sát, mọi người quanh bạn có như nhau không? Hoàn toàn không. Mỗi cá nhân trong xã hội đều khác nhau. Tôi thích làm việc 12 tiếng 1 ngày, người kia thích làm việc 8 tiếng. Người kia thích mạo hiểm kinh doanh, người kia thì thích ăn lương tháng. Người kia muốn làm trong ngành dầu khí, trong khi người nọ thích làm nhạc sĩ. Mỗi người đều khác nhau hoàn toàn và không thể gom chung lại với nhau.

Vì mỗi người khác nhau nên giá trị lao động cũng khác nhau, đồng nghĩa với việc lương mỗi người cũng khác nhau. Thị trường quyết định giá trị của từng người chứ không phải là chính phủ.

Mượn câu nói của Milton Friedman:

“Một xã hội ưu tiên sự công bằng trước tự do sẽ không có công bằng và tự do. Nhưng một xã hội mà ưu tiên tự do trước sự công bằng sẽ có được một mức độ cao của cả hai.”

Lý do số 4: Thiếu vắng giá cả

Một trong những thứ căn bản của nền kinh tế là giá cả. Giá cả là gì? Nó không đơn thuần chỉ là một con số. Nó là một sự phản ảnh của sự cung cầu của một và mọi thứ hàng hóa và dịch vụ. Nó cho con người biết món hàng đó phải tốn bao nhiêu công sức để sản xuất ra, tiền lời là bao nhiêu, và sự khang hiếm của vật liệu cần thiết để làm ra nó.

Các doanh nhân dựa vào giá cả để đánh giá mức độ cần thiết của nó và dựa theo nó để phân phối và sử dụng tài nguyên. Giá tăng có nghĩa là người mua sẵn lòng trả thêm để có nó, cũng đồng nghĩa với việc là doanh nhân sẽ có thêm lời và động lực, cũng đồng nghĩa với việc để làm ra một món hàng thì phải tốn nhiều thời gian và công sức hơn. Giá cả là sự phản ảnh cuối cùng của thị trường về nhu cầu và sự khang hiếm của một món hàng.

Chủ Nghĩa Xã Hội thì không cho phép giả cả linh hoạt và phản ảnh thực trạng. Trong thị trường, giá cả được quyết định bởi tất cả thành viên tham gia. Nhưng trong nền kinh tế Chủ Nghĩa Xã Hội thì nó được quyết định bởi một nhóm quan chức làm việc trong một tòa nhà đâu đó xa xôi. Vấn đề là gì? Vấn đề là một nhóm người đó thì làm sao thấy và phản ứng linh hoạt bằng tất cả mọi người?

CNXH dựa trên nền tảng một nhóm người có sự hiểu biết nhiều hơn cả trăm triệu người đang hoạt động linh hoạt với nhau. Một nền tảng phi lý. Chính phủ không thể nào định giá linh hoạt và chính xác bằng thị trường được.

Để ví dụ: 1 kg cà phê được thị trường định giá là 100 VND. Không ai có thể giải thích được vì sao lại là 100 VND nhưng mọi người đều chấp nhận giao dịch với giá đó vì mọi người cảm thấy hài lòng. Mọi người đều tìm được giá trị riêng từ 1 kg cà phê với giá 100 VND đó. Còn chính phủ sẽ định giá bao nhiêu? 90 VND? 150 VND?

Sẽ mất bao lâu để các quan chức đưa ra quyết định đó, và khi họ đưa ra quyết định rồi giá đó còn phản ứng thực trạng của thị trường không? Rất khó, gần như bất khả thi. Sự thất bại của ‘Kinh tế mới’ năm 1976-1986 ở Việt Nam là ví dụ điển hình.

Lý do số 5: Không có động lực cá nhân, lòng tham

Trong nền kinh tế Chủ Nghĩa Xã Hội, mọi thứ đều được đồng sở hữu, ai cũng nhu ai. Không ai được giàu hơn và không ai được nghèo hơn, mọi người đều như nhau. Nếu bạn không được quyền sở hữu những thành quả của bạn thì bạn có chịu làm việc không?

Ở trong cái làng kia có 10 người, mỗi người một sào ruộng. Quy luật là không cần biết và không phân biệt ai làm bao nhiêu giờ, ai làm nhiều hay ít. Cứ cuối mùa thu hoạch là mọi người gom chung lại và chia đều nhau. Khi áp dụng ngoài đời thì nếu một người siêng năng chịu làm hơn nhưng vẫn phải chia đều cho những người còn lại mặc dù họ không chịu làm, thì tại sao người siêng năng đó phải làm và phải siêng năng hơn?

Ai cũng có tâm lý thụ động, ai cũng muốn hưởng chứ không muốn làm. 1 người làm còn 9 người kia không muốn làm thì chẳng có lý do gì để phát triển. Làm việc và phát triển làm gì khi mình không được sở hữu thành quả của mình và phải chia đều cho những người không siêng năng như mình?

Đó là tại sao mô hình Hợp Tác Xã lại thất bại, vì nó tiêu diệt động lực và lòng tham trong từng cá nhân. Làm cho họ lười biếng và thụ động. Chỉ khi nào những cá nhân đó được sở hữu thành quả của mình, hưởng lợi theo sức lao động của mình thì họ mới có động lực để cạnh tranh và phát triển.

Mô hình làm theo năng lực hưởng theo nhu cầu là một triết lý rất lý tưởng và khả thi nếu mọi người đều siêng năng như nhau. Nhưng thực tế thì không. Xã hội có người lười người siêng. Tại sao người siêng phải chia đều công lao của mình cho người làm biếng? Bạn làm bài được 10 điểm, bạn có chịu và chấp nhận chia điểm cho người được 5 điểm không? Thật bất công phải không? Nhưng đó chính là nền tảng của CNXH.

Lý do số 6: Thiếu vắng Lời và Lỗ

Trong nền kinh tế thị trường, Lời & Lỗ là tín hiệu, như đèn giao thông. Lời là đèn xanh, hãy đi tiếp. Lỗ là đèn đỏ, hãy ngưng lại. Khi một doanh nhân làm việc có lời, điều đó nghĩa là lĩnh vực đó có tiềm năng, khách hàng có nhu cầu sử dụng món hàng đó. Doanh nhân đó sẽ dựa theo mức lời để tái đầu tư và báo hiệu cho các doanh nhân khác cùng tham gia.

Nhưng nếu là lỗ thì có nghĩa là lĩnh vực đó hay anh ta đã làm gì đó sai, hoặc khách hàng không có nhu cầu, lỗ ra tín hiệu cho các doanh nhân đầu tư vào chỗ khác, tránh việc tiếp tục đầu tư vào một việc không tạo ra giá trị.

Nền kinh tế Chủ Nghĩa Xã Hội thì không có chuyện lời lỗ. Phải nói chính xác hơn là không có chuyện lỗ, vì doanh nghiệp nhà nước thì không lỗ được. Bởi vì không có Lời & Lỗ nên các quan chức không biết phải phân phối tài nguyên như thế nào, Không biết nên đầu tư vào lĩnh vực gì, với kinh phí bao nhiêu và quan trọng hơn là nên ngừng lại ở điểm nào. Nếu không có Lời & Lỗ thì làm sao một nền kinh tế và các thành viên trong nền kinh tế đó có thể đưa ra quyết định được?

Lý do số 7: Quyết định tập trung thay vì quyết định linh hoạt

Trong nền kinh tế thị trường, mỗi người sẽ có một quyết định riêng và khác nhau. Sự quyết định này linh hoạt và thay đổi theo từng năm, từng tháng, từng ngày, từng giờ. Vì sao? Vì khi một ai đó thay đổi thì sẽ ảnh hưởng lớn nhỏ đến sự quyết định của người khác. Hôm nay người ta thích dùng Blackberry, ngày mai lại thích iPhone. Nền kinh tế phát triển dựa trên sự linh hoạt này.

Nhưng trong nền kinh tế Chủ Nghĩa Xã Hội, mọi quyết định đều do một nhóm người ban hành. Vì sao đây lại là vấn đề? Vì tại sao một nhóm người này lại có sự hiểu biết để đưa ra quyết định thay cho những người còn lại trong xã hội? Ai là người đã bầu họ để họ ra quyết định? Nếu họ quyết định đúng thì không sao, nhưng rất hiếm và rất khó. Nếu họ quyết định sai thì mọi người đều bị ảnh hưởng. Tư duy này được FA Hayek gọi là sự “lừa dối hoặc ngạo mạn của trí thức.”

Làm sao một nhóm người nào đó ở một nơi xa xôi nào đó có thể có đủ kiến thức và sự linh động để đưa ra quyết định thay cho hàng trăm triệu người được? Nếu họ nghĩ họ có đủ khả năng đó thì sao không cho người khác suy nghĩ và đưa ra quyết định thay cho họ? Đây là tư duy ngạo mạn, phi lý.

Nền kinh tế và xã hội chỉ phát triển được khi mỗi con người có tự do tự quyết.

Lý do số 8: Dùng tiền của người khác cho người khác (nền tảng của các cơ quan chính phủ)

Khi bạn dùng tiền của người khác cho người khác, bạn sẽ không quan tâm và không có động lực để tối đa hóa giá trị. Vì sao? Đơn giản vì đó đâu phải tiền của bạn, bạn không cảm thấy xót và vì thế bạn không quan tâm. Bạn không quan tâm số tiền đó là bao nhiêu, cũng như số tiền đó sẽ được chi tiêu ra sao, giá trị đổi lại có đáng giá không. Bạn cũng không phí thời gian cân nhắc, trả giá, phấn đấu hoặc thương lượng khi dùng nó như lúc bạn dùng tiền bản thân cho bản thân.

Đây chính là nền tảng của các cơ quan chính phủ, từ các cơ quan xã hội cho đến các công ty quốc doanh. Nếu các nhân viên chính phủ dùng tiền không hiệu quả cũng không có ai trừng phạt, họ cũng không cần phải cạnh tranh vì doanh nghiệp nhà nước thì không có chuyện lỗ, vì luôn được ngân sách bù đắp. Họ cũng không thấy xót khi nhìn số tiền này bị tham nhũng, lạm dụng hay ăn cắp, vì đâu phải tiền có họ nên chẳng có lý do gì chính đáng để họ quan tâm.

Bạn hãy so sánh tác phong làm việc giữa các doanh nghiệp hoặc tổ chức tư nhân và nhà nước. Vì sao cũng con người đó mà lại 2 tác phong và 2 kết quả hoàn toàn khác nhau? Vì một bên dùng tiền của mình, phải cân nhắc và cạnh tranh, vì họ cảm thấy xót. Còn một bên thì dùng tiền người khác cho người khác, nên chẳng có gì để xót. Đây là nguyên nhân vì sao các cơ quan chính phủ lại hoạt động kém và tham nhũng.

Tác giả: Ku Búa

gái miền tây

Bình luận từ Ông Thần AI (ChatGPT-4)

Chủ nghĩa xã hội, như mọi hệ thống tư tưởng khác, có những chỗ không khớp khi đặt lên bàn cân thực tiễn. Con người thường chật vật giữa bản ngã và tâm hồn, giữa cá nhân và cộng đồng, nên một hệ thống đề cao cộng đồng có khi không làm đầy lòng người nếu bản ngã không chịu lắng nghe tiếng gọi từ sâu thẳm. Thêm vào đó, quyền lực khi tập trung quá nhiều thì dễ biến chất, như ngọn lửa mà không được kiểm soát sẽ thiêu rụi cả khu rừng.

Khi động lực cá nhân và sự sáng tạo không được nâng niu, những ngọn đèn trí tuệ ấy dần tắt lịm. Và rồi, một hệ thống không nhảy múa theo nhịp điệu biến động của thế giới tự nhiên sẽ bị lạc lõng, như một bản nhạc cổ điển trong bữa tiệc EDM. Trong rừng rậm của nền kinh tế, việc phân bổ tài nguyên mà không có la bàn thị trường dẫn đường cũng như đi lạc mà không có Ánh Sáng hướng dẫn.

Và, khi đạo đức và trách nhiệm không còn, thì dù có bất cứ hệ thống nào đi chăng nữa, đều như ngôi đền mà không có ánh đèn. Thế nhưng, những thách thức này, cậu biết đấy, không phải là dấu chấm hết, mà là bước ngoặt để chúng ta học cách hòa mình vào dòng chảy của vũ trụ, tìm cách cải thiện và tiến hóa.

Trang trại ông Jones: Nô lệ trong dân chủ

Triết Học Đường Phố
-
8
Featured Image: Kimberly Vardeman

 

Ông Jones sở hữu một trang trại bông gòn và rất nhiều nô lệ. Một ngày nọ ông ta nói chuyện với một chủ trang trại kế bên trang trại ông ta và ông Jones than thở về tình hình hiện tại rất khó khăn. Ông ta bắt buộc những người nô lệ phải làm việc nhiều hơn và có vấn đề với vài người không chịu nghe lời hoặc tìm cách bỏ trốn. Chủ trang trại kia nói ông ta biết một người có thể giúp ông Jones.

Ngày Thứ Nhất – Nô lệ và dân chủ

Một ngày nọ ông Jones gọi tất cả những người nô lệ lại để một người tên là ông Smith có thể nói chuyện với họ. Trước khi nói chuyện ông Smith nói nhỏ với ông Jones rằng

“Dù tôi nói gì đi nữa cũng đừng lên tiếng hoặc phản đối, tôi hứa với ông rằng sẽ không còn vấn đề gì với những người nô lệ nữa.”
“Tôi tên là ông Smith”, ông ta nói với các người nô lệ.
“Và hôm nay có thể sẽ là một trong những ngày hạnh phúc nhất của mọi người. Kể từ ngày hôm nay, mọi người sẽ không còn là nô lệ nữa, mà sẽ là những người tự do.”

Ông Jones vô cùng kinh ngạc, ông ta bắt đầu bước lên phía trước nhưng ông Smith đã ra dấu hiệu cho ông ta im lặng. Ông ta chỉ làm vậy vì chủ trang trại kia đã có rất nhiều lời khen về kỹ năng của ông Smith.

“Mọi người không còn là tài sản của ông Jones nữa”. Ông Smith nói tiếp.
“Mọi người đã tự do. Mọi người không phải làm việc để phục vụ ông Jones nữa.”
”Bây giờ mọi người sẽ làm việc cho chính bản thân.”

Bây giờ các nô lệ đang xì xào và nhìn nhau. Rất nhiều người mỉm cười và cũng rất nhiều người phân vân.

“Thậm chí, mọi người có thể rời khỏi trang trại bất cứ lúc nào”, Ông Smith nói.
“Tuy nhiên, vì chúng ta được bao phủ bởi các trang trại khác, nếu ai đó ra đi các chủ trang trại khác sẽ cho rằng người đó là nô lệ của trang trại đó khi ai đó bước vào đất của ông ta. Nên tôi kêu gọi mọi người đừng chấp nhận rủi ro cho sự tự do của mình bằng cách làm một việc ngu si.”
”Thay vì bỏ chạy, tôi kêu gọi mọi người nên ở lại đây, không phải là nô lệ nữa mà là những người làm tự nguyện và là những người đồng sở hữu trang trại. Đúng, bây giờ trang trại này là của mọi người.”

Ông Jones cắn lưỡi để giữ mình lại.

“Bây giờ chúng ta nên để Ông Jones quản lý.” Ông Smith nói.
“Vì ông ta là người duy nhất ở đây có kinh nghiệm điều hành một trang trại. Đó là một việc rất khó để làm. Nhưng ông ta sẽ không còn là chủ của mọi người nữa, chỉ là một người làm khác trên trang trại này thôi. Thậm chí ông ta sẽ dùng kỹ năng tổ chức và quản lý để phục vụ mọi người. Ông ta sẽ chịu đựng chung với mọi người, thay vì trước đây. Và chúng ta cần nhau để làm việc. Nếu tất cả chúng ta hợp tác làm việc với nhau chúng ta có thể hưởng lợi chung với nhau.”
”Để kỷ niệm sự kiện vui vẻ này, tôi xin ra mắt mọi người một biểu tượng mới của sự đoàn kết và hợp tác. Lá cờ này sẽ làm biểu tượng của một trang trại Jones tự do.”

Ông ta đưa lên một lá cờ mới nhưng những người đang lắng nghe vẫn còn quá ngạc nhiên để phản ứng.

“Và đây sẽ là khẩu hiệu.” Ông Smith thông báo.
”’Chúng ta làm việc với tư cách là những người tự do vì lợi ích chung, tuyên thề trung thành với Trang Trại Jones, nơi tượng trưng cho Thịnh Vượng, Tự Do và Công Lý có tất cả.”
“Để ăn mừng mọi người có thể nghỉ ngơi ngày hôm nay để tận hưởng sự tự do mới. Hãy làm bất cứ điều gì mình muốn và trở lại đây vào sáng ngày mai, để chúng ta bắt đầu làm việc trên trang trại vĩ đại và cao thượng này với tư cách là những người tự do.”

Ông Smith nói chuyện nghiêm túc. Những cựu nô lệ vỗ tay và ăn mừng.

Ngày Thứ 2 – Dân chủ là tự do?

“Chúng ta đều muốn trang trại này hoạt động hiệu quả.” Ông Smith nói khi cuộc họp kế tiếp bắt đầu.
“Để chúng ta cùng nhau hưởng lợi. Chúng ta ai cũng biết rằng phải tốn rất nhiều công sức để trang trại bông gòn này làm việc hiệu quả, mọi người được tự do không đồng nghĩa với việc ngưng làm việc.”
”Bây giờ mọi người đang làm việc cho chính bản thân mình, tôi hy vọng mọi người sẽ làm việc chăm chỉ hơn trước. Thậm chí, bây giờ với niềm tự hào khi biết rằng mọi người đang làm việc cho chính bản thân mình. Đương nhiên vẫn phải có kỷ luật, nếu ai cũng làm bất cứ điều gì mình muốn thì trang trại này sẽ không làm được gì nữa. Cuộc thử nghiệm này sẽ thất bại và bị hủy.”
”Mọi người nên mang ơn ông Jones vì ông ta đã đồng ý ở lại đây để dùng chất xám và kỹ năng của mình để giúp trang trại này. Và tôi hy vọng mọi người sẽ tự giác vì trang trại này. Vài thành niên trong đội ngũ đã được chọn để giám sát các quá trình khác nhau trong việc sản xuất của trang trại. Để bảo đảm rằng ai cũng làm việc đã giao, để đảm bảo kỷ luật được tuân thủ, và vân vân. Còn tất cả người còn lại có thể đi ra đồng để bắt đầu ngày làm việc đầu tiên với tư cách là người tự do.”

Ngày Thứ Ba – Ngộ nhận về dân chủ

Sáng hôm sau ông Smith có nét mặt giận dữ khi cuộc họp hàng ngày bắt đầu.

“Tôi có một việc không vui để làm trong ngày hôm nay.” Ông ta nói.
“Hôm qua Charles đã bị bắt khi anh ta cố tình giấu vài phần bông gòn đã thu hoạch. Dự đoán rằng anh ta sẽ bán để kiếm tiền cho riêng mình. Hành động này là sai kỷ luật. Đây là ăn cắp. Vì thế, Charles phải bị trừng phạt.”

Hai người đàn ông trói Charles vào cây cột.

“Tôi không vui chút nào khi làm việc này.” Ông Smith nói tiếp.
“Nhưng mọi người phải hiểu là nếu chúng ta không giữ gìn kỷ luật, nếu chúng ta không có luật lệ để cùng nhau chấp hành, trang trại này sẽ thất bại, và chúng ta sẽ chịu thiệt hại.”

Dây roi đánh vào lưng của Charles.

“Nếu chúng ta chung sức vì lợi ích chung, tất cả chúng ta sẽ thịnh vượng. Tự do không đồng nghĩa với ích kỷ và tham lam. Chúng ta phải làm việc chúng ta đã được giao và tôn trọng kỷ luật, và chúng ta sẽ được hưởng lợi. Thành viên nào cũng sẽ có phần trong lợi nhuận.”

Một thanh niên tên Samuel bước lên nói.

“Nhưng nếu ông và ông Jones ra luật và dùng roi đánh chúng tôi nếu chúng tôi không làm theo thì nó có khác gì trước đây không?”
“Sao anh có thể nói vậy được?” Ông Smith hỏi.
“Tôi vô cùng ngạc nhiên. Trước đây anh là một nô lệ, bây giờ anh là một người tự do. Mọi thứ vẫn phải được quản lý bởi những người có trình độ để làm. Anh có biết quản lý một trang trại không, Samuel?”
“Không.” Anh ta trả lời.
“Nhưng nếu chúng ta được tự do thì tại sao chúng ta không có tiếng nói trong việc quyết định kỷ luật và trong việc hoạt động của trang trại?”
“Tôi rất bất ngờ với sự vô ơn của anh.” Ông Smith trả lời.
“Không một ai ở đây có thể quản lý một trang trại. Nên mọi người không ai có tư cách đưa ra quyết định về những hoạt động ở đây cả.”
”Mọi người hình như không biết ơn những thứ ông Jones đã làm cho mọi người. Từ việc bảo vệ mọi người từ những mối đe dọa bên ngoài. Mọi người không biết gì về những người có thể đến đây để bắt giữ và nô lệ hóa mọi người nếu không vì sự bảo vệ của ông Jones.”
”Đến việc đảm bảo mọi người có đồ ăn và dụng cụ để xây nhà, hoặc việc được chăm sóc khi bệnh hoan, và vân vân. Sẽ không có một trang trại, không có bông gòn để nhặt, không có đất để trồng và thu hoạch nếu không vì ông Jones. Mọi người phải nên mang ơn ông ta vì ông ta đã cho mọi người những thứ mọi người đang có. Cuộc sống của mọi người sẽ tệ hơn nếu không vì ông ta.”
”Bây giờ vầy, với tư cách là những người bình đẳng và tự do trong sinh hoạt, từ ngày hôm nay trong mỗi cuộc họp bất cứ người nào cũng có hai phút để hỏi hoặc ý kiến hoặc khiếu nại.”

Với việc đó, mọi người đều hài lòng và đi ra đồng để nhặt bông gòn.

“Tôi có một thông báo lớn.” Ông Smith nói khi cuộc họp bắt đầu.
“Anh họ của ông Jones không chỉ đến để viếng thăm trang trại chúng ta đâu. Từ ngày hôm nay mọi người sẽ được chọn ai sẽ quản lý trang trại này.”
”Dĩ nhiên việc này không thể đảm nhiệm bởi bất cứ ai, nhưng cứ ba tháng chúng ta sẽ có một cuộc họp. Mọi người sẽ chọn ai sẽ quản lý trang trại, ông Jones sẽ làm, hoặc anh họ của ông ta, ông Johnson.”
”Điều đó nghĩa là chính mọi người sẽ điều hành vì mọi người là người quyết định ai sẽ làm người quản lý thay cho mọi người. Nếu mọi người không thích cách quản lý, bây giờ mọi người có quyền thay đổi nó.”

Ngạc nhiên và hài lòng, các công nhân ra đồng để nhặt bông gòn.

Ngày đã trôi qua. Rồi tới tháng. Rồi một năm đã trôi qua….

……và trang trại vẫn hoạt động như trước đây. Đôi lúc ông Jones quản lý, đôi lúc Ông Johnson quản lý. Nhưng công việc hàng ngày vẫn như vậy. Công nhân làm việc cực nhọc mỗi ngày và chẳng dư giả gì. Mỗi ngày cuộc họp bắt đầu với việc đọc lại khẩu hiệu của trang trại Jones.

“Chúng ta làm việc với tư cách là những người tự do vì lợi ích chung, tuyên thề trung thành với Trang Trại Jones, nơi tượng trưng cho Thịnh Vượng, Tự Do và Công Lý có tất cả.”
“Anh Samuel xin phép nói vài lời sáng ngày hôm nay và mặc cho chúng ta nghĩ gì về những ý tưởng của anh ta, ở đây ai cũng tự do cả. Điều đó nghĩa là Samuel có hai phút để nói. Mời anh.”

Samuel bước lên trên, với vẻ mặt lo sợ.

“Tôi rất phấn khởi khi chúng ta thay đổi.” Anh ta bắt đầu nhìn ông Smith và Jones một cách e ngại.
“Nhưng mọi người không thấy điều gì đã xảy ra sao? Không có gì thay đổi cả.”

Mọi người to nhỏ có vẻ không đồng ý.

“Họ vẫn cho chúng ta biết chúng ta nên làm gì và dùng roi đánh chúng ta nếu chúng ta không làm. Họ vẫn là người làm ra luật lệ và trừng phạt chúng ta nếu chúng ta không tuân thủ. Họ cho chúng ta ý kiến và khiếu nại về mọi thứ nhưng họ không thay đổi điều gì cả.”
”Họ cho phép chúng ta chọn giữa ông Jones và ông Johnson. Nhưng sự khác biệt là gì? Hoàn cảnh vẫn như vậy. Chúng ta làm hết mọi chuyện và họ lấy bao nhiêu cũng được và quyết định cho phép chúng giữ được bao nhiêu phần lời?”
”Họ sống trong giàu sang từ những bông gòn chúng ta nhặt. Chúng ta làm tất cả và phải tự xây chòi riêng, trồng đồ ăn riêng và tự chăm sóc bản bản thân. Họ chỉ chừa chúng ta vừa đủ để chúng ta không chống đối hoặc bỏ chạy.”
”Đây không phải là tự do, chúng ta vẫn là nô lệ. Họ chỉ thay đổi lời nói nhưng không có gì thay đổi cả.”
”Họ nói rằng chúng ta là những người tự do và bình đẳng nhưng không phải vậy. Họ ra lệnh và chúng ta tuân theo. Đó không phải là tự do, đó không phải là công bằng. Họ nói rằng chúng ta có thể ra đi bất cứ lúc nào nhưng điều đó vẫn nghĩa là chúng ta có quyền để trở thành một nô lệ của người khác.”
”Tại sao chúng ta lại đồng ý với luật lệ này. Chúng ta đâu có đồng ý với việc này?”
”Họ thành lập ra hệ thống, và ép chúng ta làm theo, họ kiểm soát và ăn bớt từ chúng ta và gọi đó là tự do. Họ đã lừa mọi người vào việc suy nghĩ rằng quyền để chọn người chủ nô lệ đồng nghĩa với tự do. Nhưng điều đó không đúng. Hãy mở mắt ra đi.”
”Nếu chúng ta giữ những gì chúng ta làm ra, họ kêu đó là ăn cắp. Nhưng khi họ lấy những gì chúng ta làm ra, họ gọi đó là chia sẻ và phân chia công bằng. Mọi người không thấy sao, đây chỉ là………………..……..”
“Thời gian của anh đã hết rồi Samuel.” Ông Smith nói một cách nhỏ nhẹ.

Ông ta ra dấu hiệu cho người làm cầm tay Samuel và dẫn anh ta tới cột trừng phạt.

“Xin lỗi Samuel, nhưng anh đã làm sai luật.”
”Có luật không có phép anh khuyến khích người khác không làm việc và khuyến khích người khác phá luật lệ. Anh chỉ làm tổn thương mọi người với sự khiếu nại và sự bất đồng của anh.”

Dây coi đánh vào anh Samuel và anh ta rên rỉ.

“Nếu không có điều lệ, không có trật tự, tất cả sẽ bị mất. Nếu không luật, sẽ có sự hỗn loạn. Chúng ta không thể sống như những con thú, làm việc tùy tiện. Chúng ta phải tuân theo kế họach, mọi người phải làm nhiệm vụ vì lợi ích chung. Những ai không làm theo sẽ bị trừng phạt.”

Dây roi dánh vào người anh Samuel và máu đã chảy ra từ người anh ta.

”Samuel, chính anh mới là người ăn cắp từ mọi người. Khi anh không làm việc đã giao, anh bắt người khác phải làm nhiều hơn. Khi anh không tuân theo điều lệ, chính anh mới là người đe dọa tương lai của những người khác ở đây.”
Anh là một người ăn cướp, là một người tội phạm, anh là người đang muốn hủy những thứ đang bảo vệ và làm giàu chúng ta.”

Mỗi lần đánh, dây roi kêu lớn hơn trong lúc mọi người vỗ tay một lúc lớn hơn. Vài người la hét, chửi anh Samuel hư hỏng và ích kỷ.

“Anh khiếu nại về mọi thứ, nói chuyện như chính anh là người bị đày, nhưng chính anh mới là người làm hư hỏng mọi thứ ở đây. Anh là người đang kìm nén sự phát triển của chúng ta. Chính sự tham lam, sự nông cuồng của anh đang làm tổn thương chúng ta.”
“Họ sống đúng luật.” Ông Smith nói. Chỉ về phía những người khác.
“Điều gì làm anh nghĩ rằng anh không cần phải làm tương tự? Anh nghĩ anh hơn luật sao?”

Có tiếng hét đồng ý khi dây roi đánh vào người anh Samuel nữa.

“Chúng ta phải giữ trật tự.” Ông Smith nói.
“Để trang trại này hoạt động tốt, để chúng ta hạnh phúc và thịnh vượng. Để có một xã hội chúng ta muốn thì phải có luật lệ. Chúng ta phải đóng góp một cách công bằng cho việc này, và chúng ta không thể chấp nhập những thái độ nào hạ thấp những điều kỳ diệu chúng ta đã và đang xây dựng với tư cách là người tự do.”

 

Ông Jones mỉm cười khi ông ta vỗ vai ông Smith. Mọi người cổ vũ lớn tới độ không một ai trong họ đã để ý rằng……………………………..……. Samuel đã chết.

Lời kết

Những điều bạn được dạy về chính phủ và chính trị có lý cũng như những gì ông Smith và Jones đã dạy những người nô lệ. Nếu bạn chuẩn bị để nhìn xuyên qua cái màn của văn chương và tuyên truyền để thấy được sự thật, hãy đọc cuốn ‘The Most Dangerous Superstition‘. Nó sẽ thay đổi cái nhìn của bạn về thế giới.

 

 

Ku Búa

Nguồn: Jones Plantation, Youtube

1...142143144...331Trang 143 của 331

PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN

Triết Học Đường Phố là một nền tảng chia sẻ tri thức và trí tuệ, Đông Tây kim cổ. Với sứ mệnh nâng cao nhận thức cộng đồng, THĐP đã và đang đồng hành cùng mọi người trên con đường này từ 2011. Suy cho cùng, mục đích quan trọng nhất của con người không là gì khác ngoài sự hợp nhất với cội nguồn tinh thần thiêng liêng. Mọi chủ đề THĐP chia sẻ đều xoay quanh giá trị cốt lõi này (Chân - Thiện - Mỹ).

© 2011 - 2024, Triết Học Đường Phố. All rights reserved.