Sách – nơi chứa đựng tri thức là một thứ gì đó hết sức lạ lùng, khi ta tiếp thu nó càng nhiều, ta càng kinh ngạc về những gì mình khám phá. Nó có thể đảo lộn mọi nhận thức ta có trước đó, biến những điều đơn giản thành phức tạp, và điều phức tạp trở nên đơn giản dễ hiểu, sắp xếp lại những điều mà ta đã biết thành một hệ thống rõ ràng.
Chưa bao giờ tôi nghĩ đến chuyện một tư tưởng cũng có sinh mạng của nó, để rồi một ngày nào đó nó hóa thân thành một con quái vật khủng khiếp.
Khởi đầu mọi thứ luôn là vài ý tưởng nào đó vô cùng nhỏ nhoi, khát vọng hạnh phúc, mong muốn tự do, lòng thù hận, sự say mê quyền lực… những thứ này kết hợp với những hiểu biết về con người và cách xã hội vận động, đã tạo ra một tư tưởng có mục tiêu, có phương thức vận hành, có hệ thống. Khi ấy, nó mời gọi vô số người có cùng chí hướng tụ họp lại cùng một chỗ để tạo thành tổ chức. Vậy là từ đó tư tưởng ấy có thân xác, có đầu não và tứ chi, nó đã hiện hữu trên thế gian.
Để lớn mạnh, nó phải tiếp thu thêm nhiều năng lượng sống, đó là con người, và thải ra những gì không phù hợp với cơ thể nó, đó là kẻ có tư tưởng khác nó. Tâm trí nó sẽ biến đổi theo khát vọng của con người, khát vọng ấy có thể tốt hoặc xấu. Nhưng để tồn tại, trước đó nó phải đủ khôn ranh để ẩn núp, để chống lại những sinh mạng tư tưởng khác đang làm chủ thế giới. Tranh đấu cần sự hy sinh nên nó phải có những bộ phận chỉ có nhiệm vụ hoạt động theo chỉ đạo của bộ não, bộ não cũng là những con người đứng ở vị trí cao nhất, sẽ tạo ra một nhóm tín đồ cuồng nhiệt nhưng không có đầu óc. Nó sẽ tạo ra một trái tim là nơi bơm dòng máu cảm xúc đến mọi nơi trên cơ thể, đó là một thần tượng, một lãnh tụ có tất cả mọi đức tính tốt đẹp mà con người hướng tới.
Tuy nó được con người sinh ra, nhưng khi trưởng thành thì mỗi người chỉ là một bộ phận rất nhỏ trong nó và sinh mệnh của họ gắn liền với sinh mệnh nó. Một lần rủi ro là một lần những sinh mệnh nhỏ nhoi kia sẽ tiêu biến, cho nên để tự vệ, tai mắt nó ngày càng trở nên linh hoạt, suy nghĩ của nó càng trở nên nhạy bén. Cũng giống như sự phát triển của sinh vật từ bậc thấp lên bậc cao, hệ thống thần kinh chỉ còn tập trung ở bộ não, các bộ phận khác chỉ có nhiệm vụ thực hành. Nghĩa là gì bạn biết không? Nghĩa là đa phần con người trong cái sinh mạng ấy không còn năng lực tư duy, họ trở thành một công cụ thật sự cho bộ máy lãnh đạo.
Nhưng bao giờ cũng vậy, một sinh mạng luôn có khả năng mắc bệnh, và như cách của một con người thường làm, họ nghiên cứu mầm bệnh và tìm ra thuốc đề kháng, tiêu diệt căn bệnh tận gốc rễ hoặc cắt bỏ tế bào ung thư, sau đó là những liệu pháp phòng bệnh. Nó – cái sinh mạng ấy cũng vậy, khác chăng nguyên nhân gây bệnh lại chính là tư tưởng của con người, một loại tư tưởng khác với tư tưởng nó. Thế nên nó với vô số bộ óc trong ấy sẽ nghiên cứu chính bản thân con người, nghĩ ra mọi biện pháp để cải biến tư tưởng họ, hoặc thậm chí tiêu diệt họ, đề ra những biện pháp ngăn chặn mọi sự phát sinh dòng tư tưởng mới ngay từ trong trứng nước.
Bạn hãy nhắm mắt lại và tưởng tượng về điều đó! Nó khủng khiếp thế nào đối với con người. Con quái vật đó sẽ nuốt chững bạn, đồng hóa bạn thành một tế bào trong nó, bạn sẽ không còn tự do, không còn khả năng tư duy, không thể bảo vệ mạng sống, bạn có thể biến mất như chưa từng tồn tại trên thế gian này, vì con người chỉ thật sự tồn tại khi có tư tưởng của riêng mình.
Bạn có thể trải nghiệm tất cả những điều đó qua tác phẩm 1984 của George Orwell hoặc nhiều tác phẩm lớn khác. Có thể nói, xã hội loài người chưa tiến đến cái bước cuối cùng đó cũng nhờ vào những bộ óc vĩ đại như George Orwell. Khi một quyển sách hay được xuất bản, trí tuệ không còn là đặc quyền của một nhóm người nào đó mà là của tất cả. Không ai có thể biến chúng ta thành con rối của họ, chúng ta sẽ không cho phép bất cứ tư tưởng nào có thể phát triển để trở thành một con quái vật giống vậy. Tự do tư tưởng không chỉ là quyền của dân chúng, nó còn là trách nhiệm của cả loài người để không đi đến diệt vong. Hãy ghi nhớ đều đó.
1h47p Ngày 07/03/2018
Tác giả: Nguyễn Minh Chí
