Bối cảnh: Năm 1938, tại ashram của Ramana Maharshi ở Tiruvannamalai, Ấn Độ. Carl Jung, nhà tâm lý học nổi tiếng từ Thụy Sĩ, đã nghe về danh tiếng của Ramana và quyết định đến gặp ông trong chuyến hành trình tìm kiếm sự thật về tâm hồn con người. Cuộc gặp gỡ diễn ra trong không gian tĩnh lặng của ashram, với tiếng gió nhẹ thổi qua ngọn núi Arunachala phía xa.
Carl Jung: (Bước vào ashram, ông mặc một bộ vest giản dị, tay cầm cuốn sổ ghi chép. Ánh mắt ông lộ rõ sự tò mò pha lẫn thận trọng khi ngồi xuống đối diện Ramana, người đang ngồi trên một tấm chiếu đơn sơ.)
Thưa ngài Ramana, tôi là Carl Jung, một nhà tâm lý học từ Thụy Sĩ. Tôi đã đi một chặng đường dài để đến đây, không chỉ vì tò mò mà còn vì một khao khát sâu sắc muốn hiểu thêm về bản chất con người. Tôi nghe nói ngài dạy rằng chúng ta có thể tìm ra sự thật bằng cách tự hỏi “Tôi là ai?” Tôi rất muốn nghe ngài giải thích về điều này.
Ramana Maharshi: (Ngồi yên lặng, đôi mắt sáng nhưng tĩnh tại, ông nhìn Jung với sự hiền từ. Giọng nói của ông chậm rãi, rõ ràng, mang một sức mạnh không cần phải gắng gượng.)
Chào mừng ông, Jung. Không có gì để giải thích bằng lời, vì sự thật không nằm trong ngôn ngữ hay khái niệm. Nhưng nếu ông hỏi, tôi sẽ trả lời theo cách mà tâm trí ông có thể tiếp nhận. Hãy cứ hỏi những gì ông muốn biết.
Carl Jung: (Gật đầu, ông đặt tay lên cuốn sổ nhưng không mở ra, như thể muốn giữ cho cuộc trò chuyện tự nhiên hơn.)
Tôi đã dành cả đời nghiên cứu tâm trí con người. Tôi tin rằng trong mỗi chúng ta có một tầng sâu thẳm gọi là “vô thức tập thể” – nơi chứa đựng những nguyên mẫu, những hình ảnh cổ xưa kết nối tất cả nhân loại. Khi ngài nói về “bản chất thực sự” của con người, liệu nó có liên quan gì đến khái niệm này không? Hay là hai điều hoàn toàn khác biệt?
Ramana Maharshi: (Mỉm cười nhẹ, một nụ cười không phán xét mà đầy thấu hiểu.)
“Vô thức tập thể” mà ông nói tới là một cách tâm trí phân loại những gì nó nhận thấy. Những nguyên mẫu đó, dù sâu sắc đến đâu, vẫn là sản phẩm của tâm trí – chúng sinh ra và mất đi trong dòng chảy của ý thức. Bản chất thực sự mà tôi nói đến không phải là thứ tâm trí có thể nắm bắt hay định nghĩa. Nó là cái hiện hữu trước cả tâm trí, trước cả những nguyên mẫu. Nó không phải là một phần của ông – nó là chính ông.
Carl Jung: (Cau mày, giọng ông lộ chút bối rối nhưng đầy hứng thú.)
Tôi hiểu ý ngài rằng tâm trí có giới hạn. Nhưng với tôi, tâm trí là công cụ duy nhất chúng ta có để khám phá thế giới nội tâm và ngoại tại. Nếu không dùng nó, làm sao chúng ta có thể nhận biết được cái “bản chất thực sự” mà ngài nói tới? Chẳng lẽ ngài bảo tôi từ bỏ lý trí sao?
Ramana Maharshi: (Giọng ông vẫn nhẹ nhàng nhưng mang một sự kiên định không lay chuyển.)
Tôi không bảo ông từ bỏ lý trí. Lý trí cần thiết để sống trong thế giới này – để suy nghĩ, để giải quyết vấn đề. Nhưng lý trí giống như một cây đèn pin: nó chỉ soi sáng được một góc nhỏ, không thể chiếu rọi toàn bộ bầu trời. Để biết bản chất thực sự của mình, ông phải vượt qua tâm trí, không phải bằng cách loại bỏ nó, mà bằng cách nhận ra ông không phải là nó. Hãy hỏi: “Ai là người đang suy nghĩ?” và kiên trì theo đuổi câu hỏi đó. Khi tâm trí không còn đáp lại, ông sẽ thấy.
Carl Jung: (Ngả người ra sau, ông chìm vào suy tư. Một lúc sau, ông nói chậm rãi, như đang lục lọi trong ký ức.)
Tôi từng trải qua những thời khắc khó khăn, khi tâm trí tôi tràn ngập những hình ảnh kỳ lạ từ vô thức – những giấc mơ, những ảo ảnh mà tôi gọi là “hành trình đối diện với cái bóng”. Tôi đã phải phân tích chúng, hiểu chúng để tìm lại sự cân bằng. Liệu phương pháp truy vấn chân ngã của ngài có thể giúp tôi trong những tình huống như vậy không, hay nó sẽ dẫn tôi đến một con đường hoàn toàn khác?
Ramana Maharshi: (Nhìn thẳng vào Jung, ánh mắt ông xuyên thấu nhưng không áp đặt.)
Những hình ảnh, giấc mơ, hay cái bóng mà ông nói tới đều là sóng trên mặt nước – chúng đến rồi đi trong tâm trí. Phương pháp truy vấn chân ngã không nhằm phân tích hay hòa hợp với chúng. Nó giúp ông thấy rằng ông không phải là mặt nước nơi sóng xuất hiện, mà là đại dương sâu thẳm bên dưới, luôn tĩnh lặng và không bị lay động. Khi ông nhận ra điều này, những sóng ấy sẽ không còn làm ông bận tâm nữa.
Carl Jung: (Giọng ông trầm xuống, mang theo chút nghi ngờ xen lẫn cảm xúc.)
Nhưng công việc của tôi là giúp con người hiểu những “con sóng” ấy, chữa lành họ bằng cách đối diện và chấp nhận chúng. Nếu tôi theo con đường của ngài, liệu điều đó có phủ nhận những gì tôi đã làm suốt bao năm qua không?
Ramana Maharshi: (Giọng ông dịu dàng, như an ủi nhưng vẫn không nhượng bộ.)
Không hề. Công việc của ông mang lại lợi ích ở mức độ tâm lý, giúp con người bớt đau khổ trong thế giới của tâm trí. Đó là điều tốt. Nhưng sự giải thoát thực sự đến khi họ thấy mình không bị ràng buộc bởi tâm trí. Hai con đường này không đối lập – chúng chỉ khác về đích đến. Tuy nhiên, hãy cẩn thận: kiến thức của ông có thể trở thành gánh nặng nếu ông bám vào nó thay vì buông tay để trải nghiệm.
Carl Jung: (Thở dài, ông nhìn ra khoảng không trước mặt, như thể đang đối diện với chính mình.)
Thú thật, khi đến đây, tôi đã lo lắng. Tôi sợ rằng cuộc gặp này có thể thách thức những nền tảng mà tôi đã xây dựng – những lý thuyết, những khám phá của tôi. Nhưng giờ tôi bắt đầu nghĩ rằng, có lẽ nỗi sợ đó là điều tôi cần đối mặt.
Ramana Maharshi: (Gật đầu nhẹ, giọng ông vang lên như một lời mời gọi.)
Nỗi sợ là dấu hiệu của cái tôi – cái tôi luôn muốn bảo vệ chính nó. Nhưng ông không phải là cái tôi ấy. Khi ông buông bỏ nó, ông sẽ thấy không có gì bị mất, mà chỉ có sự tự do được tìm thấy. Hãy bắt đầu với “Tôi là ai?” và để nỗi sợ tự tan biến trong sự im lặng.
Carl Jung ngồi trầm ngâm, ánh mắt đượm suy tư. Ông cảm nhận được sự bình an toát ra từ Ramana, nhưng trong lòng vẫn còn những câu hỏi chưa được giải đáp.
Carl Jung: (Sau một khoảng lặng, ông thở dài, giọng trầm hơn như đang đối diện với một góc khuất trong tâm hồn.)
Ngài Ramana, có một điều tôi chưa từng thổ lộ với ai. Vào khoảng năm 1913, tôi đã trải qua một cuộc khủng hoảng tâm lý dữ dội. Những hình ảnh kinh hoàng từ vô thức tràn ngập tâm trí tôi – giấc mơ về chiến tranh, sự hủy diệt. Tôi cảm thấy mình như đứng bên bờ vực điên loạn. Để vượt qua, tôi đã ghi chép và phân tích chúng trong cuốn “Sách Đỏ”, đối thoại với những hình ảnh ấy. Nhưng đến nay, tôi vẫn tự hỏi liệu mình đã thực sự hiểu chúng hay chưa. Liệu phương pháp tự vấn của ngài có thể giúp tôi làm sáng tỏ những trải nghiệm đó không?
Ramana Maharshi: (Nhìn Jung với ánh mắt từ bi, giọng ông nhẹ nhàng nhưng chắc chắn.)
Những hình ảnh ông thấy, dù đáng sợ đến đâu, chỉ là sản phẩm của tâm trí. Chúng không phải là bản chất thật của ông. Khi ông hỏi “Tôi là ai?”, ông sẽ nhận ra mình không phải là những hình ảnh đó, không phải là tâm trí tạo ra chúng. Ông là người chứng kiến – bất biến, không bị ảnh hưởng. Khi ông hiểu điều này, chúng sẽ không còn chi phối ông nữa.
Carl Jung: (Gật đầu chậm rãi, nhưng vẫn thoáng nghi hoặc.)
Tôi hiểu ý ngài. Nhưng trong những khoảnh khắc ấy, tôi cảm thấy như bị nhấn chìm. Làm sao tôi có thể đứng ngoài chứng kiến khi tâm trí tôi bị cuốn vào cơn bão?
Ramana Maharshi: (Mỉm cười nhẹ, như chia sẻ một chân lý đơn giản mà sâu sắc.)
Bằng cách nhận ra cơn bão không phải là ông. Hãy tưởng tượng ông đang xem một bộ phim: dù cốt truyện có dữ dội đến đâu, ông vẫn biết mình là khán giả, không phải nhân vật trong phim. Tâm trí là bộ phim, còn ông là người xem. Khi ông tự hỏi “Tôi là ai?”, ông sẽ dần tách mình khỏi bộ phim và nhận ra bản chất thật của mình.
Carl Jung: (Suy tư, giọng trầm hơn.)
Tôi đã thử thiền định, nhưng tâm trí tôi luôn lang thang. Tôi không thể ngồi yên trong im lặng. Liệu có cách nào để thực hành phương pháp của ngài mà không cần thiền hàng giờ không?
Ramana Maharshi: (Giọng ông dịu dàng như lời nhắc nhở.)
Truy vấn chân ngã không cần phải ngồi thiền. Ông có thể thực hành bất cứ lúc nào, trong mọi hoạt động. Khi ông làm việc, đi dạo, hay suy nghĩ – hãy luôn quay về câu hỏi: “Ai là người đang làm điều này?” Dần dần, tâm trí sẽ quen hướng vào bên trong, và sự im lặng sẽ tự nhiên xuất hiện.
Carl Jung: (Cảm thấy nhẹ nhõm, ông mỉm cười.)
Điều đó khả thi hơn với tôi. Tôi sẽ thử áp dụng trong đời sống hàng ngày. Nhưng còn một điều nữa, thưa ngài. Tôi đã dành cả sự nghiệp để khám phá tâm trí con người qua lý trí và phân tích. Nếu theo con đường này, liệu tôi có phải từ bỏ công việc của mình không?
Ramana Maharshi: (Lắc đầu nhẹ, giọng đầy an ủi.)
Không cần từ bỏ. Hãy tiếp tục công việc của ông, nhưng với nhận thức mới. Khi ông nhận ra bản chất thật của mình, ông sẽ làm việc không từ cái tôi, mà từ sự bình an bên trong. Công việc của ông sẽ trở thành phương tiện phục vụ, không còn bị ràng buộc bởi danh tiếng hay thành công cá nhân.
Carl Jung: (Gật đầu, ánh mắt sáng lên với sự hiểu biết mới.)
Tôi bắt đầu thấy rằng con đường của ngài không mâu thuẫn với công việc của tôi, mà là một sự bổ sung – một chiều sâu tôi chưa từng khám phá.
Ramana Maharshi: (Mỉm cười hiền từ.)
Đúng vậy. Mọi con đường đều dẫn đến cùng một đích, nhưng con đường trực tiếp nhất là nhận ra ông đã là cái mà ông tìm kiếm.
Carl Jung: (Đứng dậy, cúi đầu kính trọng.)
Cảm ơn ngài, thưa ngài Ramana. Cuộc trò chuyện này đã mở ra cho tôi một cánh cửa mới. Tôi chưa chắc đã hiểu hết, nhưng tôi sẽ mang theo lời ngài và thực hành.
Ramana Maharshi: (Gật đầu nhẹ, giọng như lời chúc phúc.)
Không cần hiểu hết. Chỉ cần bắt đầu. Sự thật sẽ tự hiển lộ khi ông sẵn sàng.
Kết thúc
Carl Jung rời ashram với tâm trạng nhẹ nhàng hơn, mang theo một cảm giác bình an chưa từng có. Dù còn nhiều câu hỏi, ông biết mình đã chạm đến một chân lý sâu sắc vượt ngoài lý thuyết. Câu hỏi “Tôi là ai?” của Ramana đã gieo một hạt giống trong tâm trí Jung, và ông quyết tâm thực hành nó trên hành trình khám phá bản thân.
Cuộc gặp gỡ tưởng tượng này tạo ra một cầu nối giữa lý trí phân tích của phương Tây và trực giác tâm linh của phương Đông, để lại dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn của cả hai.
