[BDT2018] Bước vào bức tranh cuộc đời

Tôi sinh ra trong một gia đình không dư dả, nhưng đủ để đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất. Không phải là một gia đình yên ả, song sự bao bọc quá kĩ lưỡng của những người yêu thương làm tôi có một ảo tưởng lớn về cuộc đời. Từ những ngày thơ ấu, tôi đã coi mình là trung tâm trong cuộc sống của chính mình. Rằng con người ai cũng tốt đẹp với tôi, và với những người khác. Để rồi khi gặp phải những sóng gió đầu tiên, ảo tưởng đó có chiều hướng đi xuống một cách tất yếu. Thế giới quan ngây thơ của một đứa trẻ trong thân xác đã lớn bị huỷ hoại theo một cách mà bản thân nó thấy là toàn diện.

Những việc nhỏ nhặt như bạn thân tôi có chuyện mà nó không chia sẻ với tôi mà hỏi ý kiến một người khác, tôi coi đó là một sự sụp đổ niềm tin trầm trọng, như thể không còn ai muốn ở bên mình nữa. Tôi là một người tồi tệ không xứng đáng có bạn bè, vì tôi không thể giúp đỡ gì cho họ. Khi tôi không đạt một điểm số ưng ý, tôi rất sợ gia đình thất vọng. Sau này tôi sẽ chẳng làm được gì nên hồn. Xã hội sẽ đào thải mình, khiến mình trở thành người thừa, thành đá lót đường cho người khác.

Để thoả mãn trí tò mò của tuổi trẻ và cứu rỗi tâm hồn, tôi tìm đến nhiều thú vui. Song không từ cái gì tôi có được niềm yêu thích và thành công trọn vẹn. Tôi không có điều kiện tốt nhất để theo đuổi sở thích của mình. Xung quanh bao giờ cũng là cũng có người giỏi hơn, khiến tôi nhanh chóng nản chí kể cả khi công sức và tiền bạc đã bỏ ra là không ít. Cứ tới một giai đoạn nhất định, tôi sẽ lại cảm thấy mọi thứ thật chẳng có ý nghĩa gì và từ bỏ.

Đến những năm cuối cấp trung học, trong tôi xuất hiện nhiều ám ảnh phi lý. Khi tôi không được gia đình ủng hộ thi vào một trường đại học yêu thích. Tôi thậm chí không biết sở thích của mình là gì, trong khi họ hướng tôi vào một môi trường mà thời điểm đó tôi cùng cực căm ghét, đến độ đó tưởng như là sự chấm dứt của mối liên hệ mật thiết giữa tôi và gia đình, bạn bè thân thiết. Tôi liên tục tự hỏi mình về sự sinh ra của bản thân, nghi ngờ nỗ lực của chính mình. Tôi cố gắng tìm kiếm một người bạn tri kỉ để cùng vượt qua giai đoạn đó. Nhưng ai cũng có vấn đề của riêng mình, khiến tôi không còn muốn làm phiền họ nữa.

Và đó là cách tôi đơn độc rơi xuống đáy vực khủng hoảng niềm tin vào cuộc đời năm 18 tuổi. Suy nghĩ về một tương lai đen tối dễ đến như vậy đó, những trải nghiệm không hay trong cuộc đời cứ thế tích tụ thành một gánh nặng tâm hồn, dần dần bóp nghẹt trái tim hi vọng của những người yếu đuối.

—

Có lẽ đó là giai đoạn điển hình với hầu hết người trong độ tuổi này, khi nhận thức về mọi thứ còn quá mông lung. Tôi cũng là một người trẻ như thế, nắm trong tay tất cả mà cũng như không có gì. Tôi vẫn còn nuôi những hi vọng về một ngày hạnh phúc, có những đam mê tôi chỉ có thể giữ trong thâm tâm mà chưa thể đạt thành, có sức khoẻ để đối phó bất cứ thứ gì mà cuộc đời ném vào mình. Song, lấn át tất cả là nỗi sợ hãi một tương lai vô định, sự băn khoăn, hoài nghi về những lựa chọn của mình, về số kinh nghiệm mà rõ ràng là không đủ đối với một kẻ sắp phải sống một cuộc sống đơn độc.

Những người có quan điểm tiêu cực về cuộc đời của mình, như tôi ngày đó, bảo rằng họ không hề muốn được sinh ra. Nhưng trong số những người đã từng có mặt trên cõi đời này, đâu một ai có thể biết trước việc đó? Nếu hiểu những chuyện như vậy là tất yếu, ngoài tầm kiểm soát, tại sao phải cố đặt ra một thứ giả định mà rõ ràng không tồn tại? Có thoả mãn được tâm hồn thì cũng chỉ là sự thoả mãn tạm thời, lừa dối chính mình trong vòng an toàn mà thôi.

Xã hội, theo tôi, đã cực kì không thành công trong việc giúp con người, đặc biệt là những người trẻ nhận định đúng đắn vị trí của mình trong xã hội, thế nên tự bản thân mỗi cá nhân phải tự đi tìm điều đó. Những điều tích cực khó nhận biết được, nhưng những dấu hiệu tiêu cực thì rất dễ nhìn thấy. Do cả những đặc điểm về tự nhiên (sinh học), và đặc điểm xã hội của con người.

Thứ nhất, một cơ thể không phát triển đầy đủ khiến con người ta trở nên bốc đồng và cực đoan. Những niềm tin cố hữu trong cá nhân, trừ khi có một sự tác động mãnh liệt mà khả năng cao gây ra những tổn thương tin thần, là gần như không thay đổi. Đến một độ tuổi nhất định, não bộ đủ khả năng kiểm soát các hormone điều khiển cảm xúc, làm gia tăng khả năng nhận thức, điều khiển tốt hơn hành vi cá nhân và trở nên thận trọng trước những quyết định của mình.

Đến một độ tuổi nhất định, bạn sẽ nhận ra đối phó với những điều đen tối của cuộc đời đơn giản hơn mình nghĩ. Bởi một phần không nhỏ trong đó là do góc nhìn cực đoan do chính chúng ta tạo ra. Những xung đột nội tâm, khi con người phải đấu tranh với chúng, bị coi là chướng ngại. Nhưng một khi đã giải quyết được, chúng lại trở thành động lực to lớn nhất của con người.

Thứ hai, những ràng buộc của xã hội hiện đại không cho phép tồn tại thứ gọi là tự do tuyệt đối. Từ khi sinh ra, con người đã phải chịu đủ loại ràng buộc, từ luật pháp, đạo đức đến những quy ước trong gia đình, quy tắc ứng xử và hàng loạt những hệ thống khế ước xã hội khác nhau. Chúng tạo ra các mối liên hệ cố hữu giữa người với người, cùng với đó là những nghĩa vụ tất yếu mà ai cũng phải chịu.

Cùng với sự ràng buộc dễ dàng ấy, hoàn thành vai trò của mình cũng không phải một nhiệm vụ quá khó khăn. Một biểu hiện đơn giản như tuân thủ luật pháp, trở thành một công dân làm những công việc bình thường nuôi sống bản thân đã là một quá trình trả nợ cho xã hội. Xu hướng đặt kì vọng quá lớn cho bản thân, cùng những lầm tưởng về ràng buộc xã hội đã làm trách nhiệm đó biến thành một gánh nặng. Mấu chốt chính là nhận ra những gi bản thân có thể làm được và không thể làm được, nhìn nhận bản chất cuộc đời không xám xịt như bề mặt của nó.

—

Thầy giáo của tôi từng nói, cuộc sống đúng là không chỉ có màu hồng. Nhưng nếu chỉ mãi nhìn đời bằng con mắt màu đen thì sẽ chẳng làm được việc gì ngoài đem lại sự đau khổ cho bản thân và những người xung quanh.

Đã mất một thời gian dài để tôi có thể hiểu được những lời thầy dạy. Một thời gian dài kinh qua quá trình đấu tranh tâm lý, nuôi dưỡng hi vọng trong lòng từ địa ngục của sự chán chường vô tận.

Tôi đã bỏ lỡ thứ mà người ta hay gọi là những năm tháng tươi đẹp nhất của thời thanh xuân. Sự tự ti, đồng thời là sự tự tin quá mức rằng không ai hiểu mình, rằng cuộc đời là một chuỗi sai trái, trở thành rào cản lớn ngăn tôi hoà nhập với bạn bè. Tôi từ bỏ ý định làm việc tốt chỉ vì cảm giác chúng thật vô nghĩa và chẳng cứu giúp được ai. Những người thân thiết hẳn đã bị tôi làm tổn thương rất nhiều, bởi tôi không nghĩ mình sẽ phải chịu trách nhiệm với ai cả. Tấm màn đen tôi phủ lên mắt mình, giúp tôi rèn được thói quen độc lập đấy, nhưng cũng đồng thời chia cắt tôi khỏi xã hội.

Rõ ràng sự bi quan không phải là một trạng thái tâm lý điển hình của một giai đoạn. Cho đến tuổi trưởng thành bây giờ, áp lực tôi đang phải chịu vẫn còn, thậm chí kinh khủng hơn gấp nhiều lần những vọng tưởng ngày xưa. Tôi nuôi những ảo tưởng về sự thất bại của bản thân và cái chết thậm chí còn mãnh liệt hơn so với ngày tôi chưa biết gì. Bám trụ được tới bây giờ, có lẽ là nhờ tinh thần qua nhiều đau khổ dần trở nên dịu dàng, khoan dung hơn. Hoặc, có lẽ là nhờ niềm tin đang lớn lên của tôi vào thế giới.

Hai năm đại học của tôi không nhiều trải nghiệm, nhưng đủ để đến một thời điểm, tôi tự nhận ra rằng, giả định một viễn cảnh cuộc đời đen tối quả là một sự lãng phí tời gian. Cảm thấy tuyệt vọng, tôi cố gắng tránh xa những hành vi tự huỷ hoại thể xác làm mình đau đớn hơn nữa, trong khi không nhận ra những suy nghĩ của bản thân đang giết chết tâm hồn mình.

Số thời gian quý báu bây giờ, tôi đành phải dùng để trở lại làm một đứa trẻ tự kỉ cố gắng hoà nhập cộng đồng, học lại từ đầu tất cả những thứ gọi là “giao tiếp xã hội.” Cũng thật may mắn, những người yêu quý không bao giờ bỏ rơi tôi, trở thành nguồn động lực lớn cho sự thay đổi chính mình này. Trước những câu chuyện tiêu cực, xuất phát là sự tẩy chay, chán ghét cùng cực, thứ hai là làm ngơ thì cuối cùng, tôi đã đến thời kì chấp nhận nó như một phần của cuộc sống, nơi vẫn còn những điều tốt đẹp đang tồn tại. Những người bị tôi cho là xấu xa nhất, giờ đây tôi cũng có thể nhìn ra những điều đáng học tập, để ngưỡng mộ.

Chứng kiến một tôi như thế, có người người bảo tôi là một kẻ hiền lành, ngây thơ, mù quáng. Hiện tại, tôi chỉ có thể im lặng. Tôi hiểu họ chỉ có thể bị thuyết phục không phải bằng lời nói, mà bằng cuộc sống sau này của chính tôi với thế giới quan như vậy. Có lẽ tôi sẽ giữ cho mình niềm tin ấy. Cho đến ngày có một sự đổ vỡ thực sự, đủ để tàn phá tâm hồn này lần thứ hai, điều mà tôi hiện tại chắc chắn không bao giờ cho phép.

—

Không phải chiến tranh hay tìm kiếm một vị trí trên nấc thang danh vọng, giải quyết những xung đột nội tâm mới là cuộc đấu tranh lâu dài và khốc liệt nhất của con người. Cách chúng ta nghĩ hình thành nên thế giới của chúng ta. Thực tại khách quan, dù có thiên biến vạn hoá dưới con mắt cá nhân đến mấy, thực chất cũng chỉ có một.

Đừng đóng vai nạn nhân, coi những gì xấu xa là hiển nhiên và điều tốt là phép màu. Hãy nhìn nhận thế giới tươi sáng đúng như bản chất của nó, để thấy những gì tốt đẹp của xã hội là một điều tất yếu.

Tác giả: K. N.

*Featured Image: Website Leave No Trace