Tôi chỉ biết đến một thành phố lớn qua ti vi sách báo, đây là lần đầu tiên đặt chân đến Sài Gòn. Đâu đâu cũng là đèn giao thông, biển báo, bảng hiệu rực rỡ màu sắc, người qua lại đông đúc và xe cộ. Ô tô chạy rầm rầm trên các con đường, đám xe buýt, khách bộ hành. Những vỉa hè đầy rẫy sự giao thương. Ở các giao lộ, mấy anh cảnh sát đứng nghiêm nghị đang thổi còi điều khiển xe cộ lưu thông giờ tắc đường. Đây chính là sự hối hả và tấp nập của một thành phố lớn nhộn nhịp.
Rồi tôi rẽ vào một con đường nhỏ sau khi băng qua khu đại lộ đông đúc. Nếu như không có mấy bảng hiệu ghi rõ địa chỉ thì tôi chẳng biết nơi tôi sẽ sống cũng được gọi là Sài Gòn. Tôi lấy làm lạ là nơi này cũng chẳng khác gì nơi tôi từng sống, thậm chí còn tệ hơn. Tôi đã từng nghe đến một Sài Gòn đô thị phồn hoa, trên đường đi tôi cũng đã trông thấy điều đó, nhưng thực tế cho thấy người xa xứ như tôi chỉ có thể sống ở một nơi thế này. Chốn xa hoa kia không phải là nơi mà tôi có thể sống ở đó.
Chỗ của tôi là ở đây, trong căn phòng trọ thấp bé lẻ tẻ, lối vào bằng cái lỗ mũi, vách tường đổ nát cũ kỹ. Khu này đường xá hẹp, hai bên đường chạy dài những nhà cửa mộc nát, dơ bẩn, xấu xí. Rác rưởi vứt thành từng đống, rau quả ôi thiu bốc mùi hôi thối. Mấy rãnh nước đọng lại, xe cộ chạy ngang qua, bùn bắn phèn phẹt lên từng mảng dày, chập vào tường mấy ngôi nhà xung quanh.
Tất nhiên là nếu tôi không từng sống trong nó bạn sẽ chê cười vì điều tôi nói ra là vô căn cứ không lý lẽ. Nhưng chính vì đã quá hiểu rõ để vạch mặt sự trần truồng của nó, có lẽ bạn sẽ càng chê cười mỉa mai tôi hơn, bởi lẽ những điều tôi đang giải trình phải chăng chỉ là sự thái quá cực đoan của riêng tôi?
Sài Gòn, xứ sở văn minh hiện đại nhất của đất nước tôi. Một đứa nhà quê lên tỉnh đã từng choáng ngợp bởi nó. Nhưng khi đã phóng bay quá xa vào nó, tôi nhận ra bản chất thực sự của một thành phố hiện đại, đó là sự rùng mình run sợ đang vồ chụp lấy tôi. Tôi đã ước bay ngược trở về thật nhanh.
Nhưng chuyện gì đã xảy đến với tôi? Điều gì đã khiến chân tôi run rẩy trong khi miệng vẫn đang mỉm cười? Đó chẳng phải là lần đầu tiên tôi được sống với tấm lòng đầy hoài vọng, một khát vọng từng rất chân thật?
Những khuôn mặt và tâm hồn được tô quét lên đó những đốm màu đủ sắc, chiếu rọi bởi những tấm gương tâng bốc, cả tôi và những người sống trong nó, ai cũng chơi trò học hỏi bắt chước nhau vô cùng hăng say. Ở vùng đất văn minh hiện đại này, tôi đã mệt mỏi khi luôn phải mang một chiếc mặt nạ. Ai có thể nhận ra được bộ mặt thật của tôi? Bộ mặt lem luốc của tôi được bao phủ bởi một lớp dày son phấn, đó là cách tôi lẩn tránh khỏi mọi sự thăm dò. Kể cả tôi hay ai khác, đều đủ khả năng để khiến mọi người tin rằng trái tim mình vẫn còn đang đập thình thịch trong lồng ngực.
Sống ở thành phố, vật chất và xã hội dường như luôn biết cách làm lẫn lộn nhân cách tôi. Nhưng tôi lại không lột bỏ chúng ra khỏi cơ thể mình, nếu thế tôi chỉ còn lại là một con chim non nớt yếu đuối và luôn sợ hãi. Thực ra, điều đã khiến tôi sợ hãi nhất là bỗng một ngày nọ tôi thấy mọi người xung quanh trần truồng, không màu sắc, lại tỏ những cử chỉ yêu thương với tôi.
Một thành phố lớn luôn nói đến văn minh, mọi người ưỡn ngực hô vang rằng họ biết về tri thức, sự hiện đại, họ biết những cái vĩ mô, biết về vũ trụ nhân loại. Họ vênh váo thế đấy, nhưng trái tim họ trống rỗng.
Tôi không hiểu nổi mình. Nhưng khi nhận ra mình chỉ là con chim lạc lối, e dè những thứ đã quá quen thuộc với mình, tôi muốn bay đi. Tôi đã trông thấy tôi đứng trước mặt đời sống, khô cạn, nghèo nàn. Mọi thứ đều đang bị lụi tàn hủy diệt. Ôi tôi bật cười ngạc nhiên về cả chính mình.
Những con người tâm trí đơn sơ, mang đầy rẫy trang sức và ngồi long trọng trên những chiếc xế hộp, nằm ngủ trong các biệt thự cao tầng. Chính xứ sở văn minh hiện đại này đã đặt họ vào ngồi trong đấy, trang điểm cho họ và gọi tên tráng lệ, rực rỡ. Khi tôi tự dấn thân mình trên con đường tìm kiếm ấy, tôi sẽ phải trả giá.
Dẫu đã từng yêu thương nó thế nào đi nữa, thì tôi cũng phải chấp nhận nó giờ đây cũng đã biến thành thù địch đối với ý chí tình yêu trong tôi. Nhưng đừng nghĩ rằng mọi suy nghĩ trong tôi luôn cực đoan. Nhà quê lên tỉnh, tôi cũng học được khối điều hay ho.
Giá trị tinh thần được xây dựng kiên cố qua bề dày kinh nghiệm những năm sống ở một thành phố lớn. Tôi đã hiểu hơn về chính mình bằng những tự do khám phá. Trở nên độc lập qua từng năm tháng can đảm đẩy mình ra khỏi vùng an toàn bình yên trước đây. Hiểu được cảm giác tự giải quyết các vấn đề mà không được sử dụng quyền trợ giúp của người thân. Ý chí tự lực tự cường giữa cơn giông bão. Trở nên cứng cáp hơn và không còn biết sợ hãi… Tôi đã học được cách ra khơi, biết cách vũng vẫy giữa đại dương. Một thành phố lớn đã luôn biết cách để rèn luyện mài dũa một đứa nhà quê trở thành một chiến binh.
Giá trị vật chất của một thành phố lớn thu hút một đứa nhà quê còn là bởi sự đa dạng ánh sáng và sự sang trọng của nó. Tôi rất hài lòng bởi nó cho phép tôi tận hưởng sự tiện lợi. Sống ở một thành phố lớn, bạn sẽ có cơ hội học tập và làm việc tốt nhất. Dễ dàng tìm được một công việc với mức lương tốt. Dịch vụ y tế luôn đáp ứng nhu cầu sức khỏe của mọi người…
Tuy nhiên, khi kẻ nhà quê khờ khạo làng lúa bắt đầu quên đi ấn tượng ban đầu để trở nên quen thuộc thích nghi với sự xa lạ. Đó phải chăng là lúc tôi bắt đầu đặt ra câu hỏi cho riêng mình. Nơi đâu mới thực sự là nơi tôi thuộc về?
Tác giả: Ni Chi
Viết rất sâu sắc.