Dị biệt là một bộ phim viễn tưởng hay, hay về nội dung, hình ảnh lẫn hành động. Nếu đã đọc nhiều bài viết của tôi thì hẳn sẽ biết điều tôi chú trọng nhất chính là nội dung. Sau khi xem một bộ phim thì bạn có thể quên hình ảnh nhưng không bao giờ quên nội dung nếu bạn thật sự hiểu. Những bài học đó sẽ ngấm sâu vào tư tưởng bạn, tác động đến suy nghĩ cũng như hành động cho đến cuối đời.
Dị biệt lấy bối cảnh thế giới sau tận thế, lúc này nhân loại chỉ còn tồn tại một thành phố duy nhất. Họ được bảo vệ bên trong những lớp tường vây trước sự nguy hiểm của thế giới, nhưng cũng có thể đó là rào cản con người hủy hoại thế giới khi chưa đủ nhận thức.
Xã hội trong thành phố này được xây dựng dựa trên tính khoa học, được phân ra 5 phái là Vị Tha – Uyên Bác – Dũng Cảm – Hòa hảo – Trung Thực. 5 phái này đảm nhận từng vai trò tương ứng mà một xã hội cần có, việc phân phái cũng giúp sự đào tạo trở nên chuyên nghiệp hơn, khiến cho công việc có thể tập trung và sinh ra hiệu suất cao nhất. Chuyện chọn lựa mình thuộc phái nào là tự do mỗi người, nhưng trước ngày chọn thì mỗi người được trắc nghiệm xem mình có yếu tố nào để sự lựa chọn là tốt nhất.
Trong cuộc trắc nghiệm, Tris đã thể hiện đầy đủ 3 yếu tố là Uyên Bác – Dũng Cảm – Vị Tha. Một điều rất khó xẩy ra đối với mọi người. Những người có khả năng như Tris được gọi là Dị Biệt – Bất khả Trị, nghĩa là một sự khác loại đối với đám đông. Sự tồn tại của Dị Biệt như một yếu tố phủ định tính hệ thống mà xã hội đang có, và hậu quả là có thể làm cho hệ thống đó sụp đổ. Từ xưa đến nay chúng ta đều thấy rằng người nào chống lại xu hướng của một xã hội, cản đường một đám đông thì cái kết quả dành cho người đó luôn là những gì tồi tệ nhất. Tris đang trong trường hợp này.
Bạn có biết tại sao Tris lại chọn vào nhóm Dũng Cảm? Đứng trước một kết quả được xem là tồi tệ như thế thì Vị Tha – Hòa Hảo – Trung Thực chẳng giúp ích gì cho cô, sự Uyên Bác cũng chẳng thể giúp cô thoát khỏi hiện thực, chỉ còn lại Dũng Cảm có thể cho cô sức mạnh để vượt qua khó khăn trong lúc này và đối diện với thực tại. Tiếp theo thì bạn có biết tại sao Tris lại là người nhảy xuống đầu tiên trong nhóm Dũng Cảm? Đó không phải là kết quả của sự dũng cảm mù quáng, một người có trí tuệ sẽ nhận ra rằng không hề có cái chết phía dưới hố sâu đó. Với nhóm Dũng Cảm thì đó là thử thách của lòng dũng cảm, nhưng đối với Tris thì lại là thử thách của trí tuệ lẫn dũng cảm. Và ta nhìn thấy kết quả cũng như hiệu quả của nó, Tris là người đầu tiên.
Trong các cuộc thi đấu cá nhân trực tiếp, Tris không thể hiện được sự xuất sắc mà còn là khá tệ. Bởi lẽ sức mạnh của cuộc thi đấu đó hoàn toàn phụ thuộc và thể chất con người, thể chất có sự giới hạn của nó. Nhưng trong những cuộc thi lớn không đơn thuần đòi hỏi dũng cảm thì cô lại chiến thắng. Cô được yêu quý trong các muối quan hệ với mọi người bởi cô là người có Trung Thực và Hòa Hảo cũng như Quên Mình. Những yếu tố đó vẽ lên một con người đặt biệt, và cuối cùng 2 con người đặt biệt trong phái Dũng Cảm đã yêu nhau.
Bạn có biết tại sao trong các cuộc thử nghiệm về khả năng chống lại sự sợ hãi thì Tris luôn là người thoát ra đầu tiên? Bởi bằng vào trí tuệ, cô nhận ra những gì cô thấy, những nỗi sợ chỉ là ảo ảnh. Khi ta nhận ra bản chất của một sự việc thì sự phá giải nó sẽ diễn ra nhanh hơn. Có những người chìm trong ảo ảnh mà không thoát ra được, vì họ tin những gì mình thấy là sự thật, họ để cảm xúc lấn át lý trí, không còn lý trí thì làm sao có thể đủ bình tỉnh để suy xét tính thật giả của hình ảnh? Trong cuộc sống chúng ta nhìn thấy nhiều lắm những con người như thế, bắt gặp kẻ phạm tội thì chà đạp không thương tiếc, khi có người chỉ ra kẻ ấy có hoàn cảnh đáng thương mới phạm pháp thì họ lập tức yêu thương và khóc hết nước mắt, sau đó khám phá ra sự đáng thương đó là dối trá thì họ lại căm hận vô biên. Ta không hề thấy một sự tự chủ nào trong những con người như thế.
Nhưng dù ai đó có đạt đến sự tự chủ cho bản thân mình thì cũng chưa đủ để có được hạnh phúc, đơn giản vì những ảo ảnh đó khó tác động được đến họ nhưng lại là thử thách đối với những người họ yêu thương. Chúng ta không sống một mình, chúng ta sẽ chẳng bao giờ cảm thấy hạnh phúc nếu người ta yêu còn trong vũng lầy của sợ hãi và vô minh. Nhưng để giúp họ lại không dễ dàng tí nào, ta cần Dũng Cảm để cùng họ đương đầu với song gió, cần Uyên Bác để khai thông cho họ, cần Vị Tha quên mình để bảo vệ họ trước nguy hiểm, cần Trung Thực để đối diện với những vướng mắc của chính ta và người ta yêu thương, cần Hòa Hảo để tha thứ cho kẻ thù nhằm đạt đến một hạnh phúc lớn nhất.
Chính phủ của xã hội trong phim được điều hành bởi phái Vị Tha, có lẽ đó là chọn lựa phù hợp đối với lợi ích của đa số các nhóm. Sự phân cực trong tính cách là tiền đề giúp xã hội phát triển nhưng nó cũng là yếu tố phá hủy chính xã hội đó. Vị Tha phát triển đến điểm cuối là sự hy sinh mù quáng bất chấp đúng sai thiện ác, Hòa Hảo ở điểm cuối là ba phải là gió chiều nào ngã chiều ấy, Dũng Cảm ở điểm cuối là sự tôn sùng sức mạnh cùng bạo lực, Trung Thực ở điểm cuối là sự ngây thơ trước những điều dối trá, Uyên Bác ở điểm cuối là nguy hiểm nhất, họ nhìn các nhóm còn lại như nhìn giống người hạ đẳng, họ muốn thâu tóm quyền lực và biến kẻ khác thành công cụ thực hiện lý tưởng của họ, đây là sự độc tài.
Vì lẽ đó một cuộc cách mạng cướp chính quyền của phái Uyên bác là không tránh khỏi, mà công cụ tốt nhất là phái Dũng Cảm, chỉ có sức mạnh nhưng không có trí não. Bộ máy điều khiển phái Dũng Cảm trong phim chính là sự hình tượng hóa việc một đám đông không có nhận thức bị điều khiển bởi những người có tham vọng quyền lực. Trong cuộc cách mạng đó, sẽ không bao giờ tránh khỏi chuyện những người thân giết nhau khi không cùng chung chiến tuyến. Tris phải giết một người bạn để bảo vệ mình và người thân, người bạn đó vì bị điều khiển nên đã sát hại mẹ của Tris. Với tất cả những yếu tố có được, Tris cuối cùng đã phá vỡ âm mưu của Uyên Bác.
Bộ phim mang nội dung chỉ thẳng vào những vấn đề đang tồn tại trong xã hội ngày nay. Mọi khổ đau mà con người gặp phải đều xuất phát từ sự phân biệt. Cuộc chiến giữa các dân tộc, cuộc chiến tôn giáo, cuộc chiến văn hóa, cuộc chiến giai cấp, cuộc chiến giới tính. Bởi sự phân biệt nên xã hội hình thành những đám đông tôn vinh những giá trị mà họ theo đuổi, họ xem những giá trị đó là hoàn mỹ nhất, ai không công nhận thì đó là kẻ thù. Chính điều này khiến họ đánh giá sai các giá trị, cái họ tôn vinh có giá trị cao hơn giá trị thật của nó và ngược lại. Bởi sự phân biệt nên điều họ nhìn thấy chỉ là ảo ảnh họ vẽ lên chứ không phải bản chất của thế giới.
Con người được tạo ra vô cùng hoàn mỹ, nhưng bởi vì sự vô minh mà họ tự diệt đi những yếu tố tạo nên sự hoàn mỹ đó. Đầy rẫy những con người chỉ biết chạy theo những cảm nhận của xúc cảm, họ thường là những con rối cho những kẻ dối trá. Những con người chỉ tin vào lý trí và vô cảm, họ chà đạp lên tự do và hạnh phúc của kẻ khác. Tất cả đang trong một cái vòng luẩn quẩn, trong khi để đạt được tự do và hạnh phúc thì chỉ cần xóa bỏ sự phân biệt, sống đúng với những gì mà tạo hóa đã ban cho.
Mắt Đời
