Giáo dục có vai trò gì?

Photo: Wikimedia Commons

Tôi đặt câu hỏi này một cách ngu ngơ và tự nhìn lại giai đoạn mà bản thân đã đi qua và tôi viết nên những điều này. Có thể đó là những điều mà cá nhân tôi thấy nó chưa hợp lý, thấy nó còn nhiều điều để bàn luận hay đó chính là những khuyết điểm. Còn quan điểm của bạn, người đọc được bài viết này như thế nào tôi không rõ lắm. Nếu các bạn có các quan điểm đối lập, hoặc một câu chuyện của chính mình, các bạn hãy bình luận để tôi có thêm cơ hội được mở rộng tư duy của mình.

Có ai trong số các bạn nghĩ: Giáo dục giúp chúng ta có được một công việc tốt hoặc giáo dục làm cho chúng ta tự giới hạn chính mình?

Nghe có vẻ vớ vẩn quá nhỉ, từ lắm tắm bé tôi đã được bố mẹ cho đến trường mẫu giáo. Ở đó, tôi được giáo dục là cần phải cạnh tranh để có cờ thi đua, cờ bé khỏe bé ngoan, đại loại vậy. Những năm tháng mà đáng nhẽ ra tôi phải được vui chơi đúng ý nghĩa của nó. Thì cũng là lúc người lớn gieo vào đầu những đứa trẻ con như tôi những tư tưởng, suy nghĩ rất người lớn. Cuộc sống luôn vận động, để có thể tồn tại thì tôi phải hiểu được sự cạnh tranh giữa con người với nhau. Chỉ có người giỏi, người xuất sắc mới nhận được sự kính trọng.

Lên cấp một cũng không khá gì, tư tưởng đó càng được thấm nhuần hơn, cứ như kiểu mưa lâu thấm đất. Cùng trang lứa với tôi có rất nhiều người cạnh tranh với tôi, đó chỉ là một khu vực tôi sống mà thôi. Nếu khái quát lên thì ở thời điểm đó chắc là có rất nhiều người thuộc thế hệ tôi, họ phải vác những chiếc cặp nặng nề đi học, rồi đi học viết vở sạch chữ đẹp, học viết đúng chính tả. Các mà tôi cho rằng tôi khó đào tạo. Vì đến tận bây giờ chữ tôi vẫn không khá lên, vẫn còn những lỗi chính tả. Ở lứa tuổi này, theo nền giáo dục tiến bộ ở Châu Âu họ không hề chấm một con điểm số nào cho học sinh của họ. Họ không vạch ra những  khuyết điểm của bất kỳ một đứa học sinh nào trước lớp cả. Với tôi, tôi thì ngược lại các bạn ở phía trời Tây, giỏi thì cũng được thầy cô khen, còn yếu kém thì cũng được thầy cô khen trước lớp. Rất xấu hổ.

Khi đó, tôi được dạy là phải học đạt điểm mười, học phải có giấy khen và xếp loại giỏi. Điểm số với tôi nó quan trọng cực kỳ, nếu tôi đạt điểm cao mà cụ thể mà điểm 10 thì đó là một bầu trời sung sướng cho cha mẹ tôi, thầy cô tôi và cả nhà trường tôi nữa. Khi tôi đạt điểm kém thì cả lớp đều biết, cha mẹ tôi biết và cả những người ba mẹ bạn tôi cũng biết. Tại sao giáo dục lại gieo vào đầu tôi biết bao là thứ áp lực, cái thứ mà tôi không hề thích cũng như có ích cho một đứa trẻ. Các thứ đó nó tạo điều kiện cho bạn bè ghanh ghét nhau, và trở nên ích kỷ hơn thôi. Có phải chúng ta đã đi ngược với các nền giáo dục khác. Cụ thể là Phần Lan, họ không chấm điểm ở các năm cấp một, không hề có xếp loại. Họ khuyến khích học trò sáng tạo, không giới hạn khuôn mẫu cho chúng. Đó là những năm học họ dạy học sinh của họ cách làm người và quá trình dạy chúng cách làm người, hình thành nhân cách trong suốt những năm trước khi họ vào đại học.

Tiếp nhé, càng lớn lên thì tôi lại phải rèn luyện tính cạnh tranh của mình. Khi bé tôi chỉ cần hơn các người bạn cùng thời của tôi là được. Nhưng khi học cấp 2 hoặc cấp 3 tôi cần phải chiến đầu loại nhiều người hơn. Khi ấy, tôi được so sánh với nhiều người hơn, do đó tôi phải học nhiều hơn, chơi ít lại. Thậm chí đọc truyện tranh, xem phim hoạt hình cũng bị giới hạn. Thời gian đó tôi lại phải lên cặp của mình đến các lớp học thêm toán lý hóa tiếng anh. Có hai mốc quan trọng ở cấp 2 và cấp 3. Tôi vẫn phải thi tốt nghiệp cấp 2, không hiểu lý do gì mà tôi lại được điểm trong ở các môn thi. Đó là tất cả đều là điểm mười. Bạn không biết thời điểm đó tui vui như thế nào đâu. Vì tôi đã hơn điểm đứa bạn của tôi – cô ấy là người học giỏi nhất trường. Giờ nghĩ lại thì đó thật là hài hước, giống như tôi tồn tại ở trong thế giới hoang dã vậy. Các con thú cạnh tranh để mà sống, tôi chiến đấu vì danh dự.

Cấp ba, tôi được học tại ngôi trường điểm, hiển nhiên đối thủ tôi nhiều hơn. Tôi giành nhiều thời gian cho việc học tại trường và học thêm. Tôi cũng đạt được những điều mà mọi người kỳ vọng về tôi. Nhưng khi bước vào Đại học tôi bị ngộp với môi trường này. Thời điểm này, tôi phải đi học xa nhà, cha hay mẹ không có thể quản tôi như lúc trước nữa. Nhưng giai đoạn này tôi ý thức hơn về việc học của mình nhưng cũng giống như nhiều người đi trước. Đó là ai cũng cố gắn học thật tốt, giành học bỗng, rồi trao dồi tiếng anh  và tin học để…sau khi ra trường có một công việc tốt. Phải chăng cái đích đến của những người học đại học là vậy. Hay chỉ có như vậy chúng ta mới không làm khác người.

Vậy có ai tự đặt cho mình câu hỏi đại loại như: “Tại sao bạn được giáo dục?”  Cha mẹ gửi bạn đến trường học. Bạn theo học những lớp học, bạn học  toán, bạn học địa lý, bạn học lịch sử. Tại sao vậy? Liệu có khi nào bạn tìm hiểu tại sao bạn muốn được giáo dục, mục đích của việc được giáo dục là gì? Mục đích của đậu những kỳ thi và nhận được những mảnh bằng là gì? Liệu nó là lập gia đình, có một việc làm và ổn định sống như hàng triệu và hàng triệu người trên thế giới đã làm.

Các quốc gia từ lớn đến nhỏ trên thế giới đều giống nhau một cách lạ thường. Ai trong cuộc đời đều được học từ thấp cho đến cao. Rồi đều có cơ hội vào đại học hay cao đẳng,..và cuối cùng quá trình ấy được khẳng định bằng một việc làm, một gia đình hạnh phúc hay đó là một vị trí trong xã hội. Bạn có suy nghĩ gì khi đọc đến đây hay không? Bạn có chấp nhận tự giới hạn chính mình không? Tự do hay trở nên bị cuốn hút mạnh mẻ hơn. Với tôi, đã đến lúc tôi thoát ra khỏi giới hạn do chính mình tạo ra; đã đến lúc tôi nên đi tìm ý nghĩa của cuộc sống này, để tôi có thể hạnh phúc hơn.

Mr Lias