Nội dung
Một số triết gia tiêu biểu trong lịch sử có góc nhìn xem trọng đàn ông hơn phụ nữ
1. PLATO (427–347 TCN)
– Dù có lúc đề cập đến phụ nữ có thể trở thành “philosopher kings”, hay có thể làm “vệ binh” (trong Republic) (một quan điểm tiến bộ thời đó), nhưng ông vẫn xem phụ nữ là yếu đuối hơn về thể chất và tinh thần.
– Trong Timaeus, ông nói phụ nữ là “kết quả của linh hồn đàn ông kém đạo đức trong kiếp trước.”
2. ARISTOTLE (384–322 TCN)
– Xem phụ nữ là “đàn ông chưa hoàn thiện” (Politics, Generation of Animals).
– Tin rằng phụ nữ thiếu lý trí và kém hơn về thể chất, chỉ nên giữ vai trò sinh sản, quản lý gia đình, và quy phục đàn ông trong trật tự tự nhiên.
– Trong tác phẩm Politics, ông mô tả phụ nữ như những người có khả năng lý luận “không có thẩm quyền” và không phù hợp với vai trò lãnh đạo. Ông cho rằng sự quy phục của phụ nữ đối với đàn ông là điều tự nhiên và cần thiết.
3. THÁNH AUGUSTINÔ (354–430)
– Dù đề cao linh hồn con người, ông cho rằng phụ nữ chỉ mang ý nghĩa biểu tượng và hỗ trợ cho người đàn ông.
– Trong City of God, ông nhấn mạnh phụ nữ nên quy phục chồng, như là phần của trật tự thiêng liêng.
4. THOMAS AQUINAS (1225–1274) (Nhà thần học và triết gia Kitô giáo thời Trung Cổ)
– Dựa trên Aristotle, ông viết rằng phụ nữ là sự “sai sót” của tự nhiên, một hình thức bất toàn.
– Dù thừa nhận linh hồn phụ nữ có giá trị ngang với nam giới, vai trò xã hội vẫn là quy phục.
– Trong Summa Theologica, ông xem phụ nữ chủ yếu tồn tại để hỗ trợ đàn ông và sinh sản.
5. ROUSSEAU (1712–1778) (Triết gia Khai sáng người Pháp)
– Mặc dù nổi tiếng với tư tưởng tự do và bình đẳng, nhưng lại có quan điểm rất phân biệt về giáo dục giới tính.
– Trong Émile, ông nhấn mạnh rằng phụ nữ nên được giáo dục để làm hài lòng đàn ông, tập trung vào “khiêm tốn, dịu dàng” thay vì lý trí, và vai trò của họ là phục vụ gia đình, không cần giáo dục trí tuệ như nam giới.
– Tin rằng phụ nữ không phù hợp với đời sống công cộng và lý tính cao, cho rằng thiên chức của họ là làm vợ, mẹ.
6. IMMANUEL KANT (1724–1804) (triết gia Đức)
– Dù là cha đẻ của đạo đức học hiện đại, Kant từng viết rằng phụ nữ thiếu khả năng lý trí độc lập, và phù hợp với vai trò duy cảm và thẩm mỹ hơn, trong khi đàn ông liên quan đến lý trí và sự cao cả.
– Ông cũng cho rằng họ không nên được học cao như nam giới.
– Ông cho rằng phụ nữ hành động dựa trên cảm xúc và cảm giác, trong khi đàn ông hành động dựa trên lý trí và nguyên tắc. Từ đó, ông kết luận phụ nữ không phù hợp với các lĩnh vực học thuật và chính trị.
7. FRIEDRICH NIETZSCHE (1844–1900) (triết gia Đức)
– Trong nhiều tác phẩm, Nietzsche có những câu phát ngôn gây tranh cãi như:
“Ngươi định đến với đàn bà à? Đừng quên mang theo roi!” (Thus Spoke Zarathustra).
“Phụ nữ là món tráng miệng cho chiến binh.”
– Trong Thus Spoke Zarathustra và các tác phẩm khác, Nietzsche thường miêu tả phụ nữ với vai trò phụ thuộc và thấp kém hơn đàn ông. Quan điểm của ông phản ánh một sự tôn vinh sức mạnh nam tính.
– Ông xem phụ nữ thuộc về không gian riêng tư, phục vụ sự sáng tạo của đàn ông.
8. ARTHUR SCHOPENHAUER (1788–1860)
– Trong bài tiểu luận “On Women”, ông nói phụ nữ có “thiếu công lý, lý trí, chỉ sống vẻ ngoài”, nên được kiểm soát, và “chỉ nên lo chuyện sinh nở và nuôi dạy con.”
– Ông còn cho rằng phụ nữ không có khả năng thưởng thức nghệ thuật và âm nhạc một cách sâu sắc như đàn ông.
9. FREUD (1856-1939)
– Dù không phải là triết gia theo nghĩa truyền thống nhưng có ảnh hưởng lớn đến tư tưởng phương Tây, đã phát triển lý thuyết “penis envy” (sự ghen tị về dương vật), cho rằng phụ nữ tự nhiên cảm thấy thiếu sót vì không có cơ quan sinh dục nam.
– Ông cũng cho rằng phụ nữ có “siêu ngã” kém phát triển hơn (phần đạo đức của tâm trí) so với đàn ông.
10. HEGEL (1770–1831)
– Hegel cho rằng phụ nữ thuộc về gia đình, còn đàn ông thống trị xã hội và nhà nước – nơi lý trí và tự do phát triển.
– Ông phê phán các nữ quân chủ, cho rằng phụ nữ không phù hợp với quyền lực chính trị.
11. Khổng Tử (Confucius, 551–479 TCN)
– Trong Nho giáo, Khổng Tử và các môn đệ nhấn mạnh trật tự gia đình và xã hội, trong đó phụ nữ phải quy phục cha, chồng và con trai (tam tòng). Mặc dù không trực tiếp hạ thấp phụ nữ, hệ thống tư tưởng này củng cố vai trò thứ yếu của họ trong xã hội phong kiến Trung Quốc.
Nếu một người phụ nữ cảm thấy người đàn ông không đáng quy phục thì sao? Các triết gia này sẽ trả lời thế nào?
ARISTOTLE
Phản ứng: Aristotle có thể lập luận rằng cảm giác không muốn quy phục của người phụ nữ là sai lầm hoặc đi ngược lại “trật tự tự nhiên”. Trong Politics, ông cho rằng đàn ông tự nhiên có lý trí vượt trội và được định sẵn để lãnh đạo, trong khi phụ nữ phù hợp hơn với vai trò phục tùng. Ông có thể xem cảm xúc này của người phụ nữ là biểu hiện của sự thiếu hiểu biết về vai trò giới tính “tự nhiên”.
Lập luận: Aristotle dựa trên quan sát sinh học và xã hội thời Hy Lạp cổ đại, cho rằng sự khác biệt thể chất giữa nam và nữ phản ánh sự khác biệt về năng lực trí tuệ và đạo đức. Ông có thể khuyên người phụ nữ chấp nhận vai trò của mình để duy trì sự hài hòa trong gia đình và xã hội.
THOMAS AQUINAS
Phản ứng: Aquinas có thể cho rằng cảm giác này của người phụ nữ là tội lỗi hoặc đi ngược lại ý muốn của Chúa. Trong Summa Theologica, ông lập luận rằng phụ nữ được tạo ra để hỗ trợ đàn ông, và sự quy phục là phần của trật tự thần thánh. Ông có thể khuyên người phụ nữ cầu nguyện và suy ngẫm để chấp nhận vai trò của mình.
Lập luận: Aquinas kết hợp triết học Aristotle với thần học Kitô giáo, xem sự quy phục của phụ nữ là một phần của trật tự vũ trụ do Chúa thiết lập. Ông có thể cho rằng việc chống lại vai trò này là thách thức ý định của Chúa.
JEAN-JACQUES ROUSSEAU
Phản ứng: Rousseau có thể nói rằng người phụ nữ đang hiểu sai bản chất và mục đích của mình. Trong Emile, ông mô tả phụ nữ nên tìm hạnh phúc trong việc làm hài lòng đàn ông và nuôi dạy con cái. Ông có thể lập luận rằng cảm giác không muốn quy phục là do giáo dục sai lệch hoặc ảnh hưởng từ xã hội hiện đại, làm mất đi “sự duyên dáng tự nhiên” của phụ nữ.
Lập luận: Rousseau tin rằng nam và nữ có bản chất khác biệt, và sự quy phục của phụ nữ là cần thiết để duy trì sự cân bằng trong gia đình. Ông có thể khuyến khích người phụ nữ điều chỉnh cảm xúc để phù hợp với vai trò giới tính lý tưởng hóa của mình.
IMMANUEL KANT
Phản ứng: Kant có thể cho rằng cảm giác này là không hợp lý, vì phụ nữ, theo ông, thiếu năng lực lý trí để đưa ra phán xét độc lập về vai trò xã hội. Trong Observations on the Feeling of the Beautiful and Sublime, ông mô tả phụ nữ liên quan đến cảm xúc hơn lý trí, và vai trò của họ là hỗ trợ đàn ông. Ông có thể khuyên người phụ nữ tập trung vào việc phát triển các phẩm chất “nữ tính” như sự dịu dàng.
Lập luận: Kant dựa trên quan điểm rằng lý trí của đàn ông vượt trội, và phụ nữ nên chấp nhận vai trò bổ trợ để đóng góp cho xã hội một cách hiệu quả nhất.
FRIEDRICH NIETZSCHE
Phản ứng: Nietzsche có thể chế giễu người phụ nữ này, cho rằng cô đang cố gắng vượt quá giới hạn bản chất của mình. Trong Thus Spoke Zarathustra, ông miêu tả phụ nữ là yếu đuối hơn và chỉ phù hợp với vai trò hỗ trợ “chiến binh” nam giới. Ông có thể nói rằng cảm giác không muốn quy phục là biểu hiện của sự yếu đuối hoặc thiếu hiểu biết về sức mạnh nam tính.
Lập luận: Nietzsche tôn vinh sức mạnh và ý chí quyền lực, thường gắn với nam giới. Ông có thể xem sự phản kháng của phụ nữ là vô nghĩa, vì theo ông, họ không có khả năng đạt đến mức độ ý chí quyền lực như đàn ông.
KHỔNG TỬ
Phản ứng: Khổng Tử có thể cho rằng người phụ nữ đang phá vỡ trật tự xã hội và gia đình. Trong Nho giáo, ông nhấn mạnh “tam tòng” (phụ nữ phục tùng cha, chồng, con trai), và sự bất tuân có thể bị coi là làm xáo trộn đạo lý. Ông có thể khuyên người phụ nữ suy nghĩ về trách nhiệm của mình đối với gia đình và xã hội.
Lập luận: Khổng Tử nhấn mạnh sự hài hòa và trật tự xã hội, trong đó vai trò giới tính được quy định chặt chẽ. Ông có thể cho rằng việc không quy phục là đi ngược lại đạo đức và gây rối loạn.
PLATO
Phản ứng: Plato có thể đưa ra một phản ứng phức tạp. Trong The Republic, ông đề xuất rằng phụ nữ có thể trở thành “vệ binh” (nhà lãnh đạo) nếu họ chứng minh được năng lực, cho thấy một số tư tưởng tiến bộ. Tuy nhiên, ông vẫn thừa nhận phụ nữ nói chung yếu hơn về thể chất và tinh thần so với đàn ông.
Nếu người phụ nữ này bày tỏ sự không muốn quy phục, Plato có thể hỏi liệu cô ấy có đủ lý trí và năng lực để chứng minh mình ngang hàng với đàn ông trong vai trò lãnh đạo hay không. Nếu không, ông có thể khuyên cô chấp nhận vai trò thấp hơn trong trật tự xã hội.
Lập luận: Plato tin rằng xã hội lý tưởng cần một trật tự dựa trên lý trí và năng lực, nhưng ông vẫn chịu ảnh hưởng từ xã hội Hy Lạp phụ hệ, nơi phụ nữ thường bị xem là thấp kém. Ông có thể coi cảm giác không quy phục là chính đáng chỉ khi người phụ nữ chứng minh được năng lực vượt trội, nếu không, ông sẽ bảo vệ trật tự giới tính truyền thống.
THÁNH AUGUSTINÔ
Phản ứng: Thánh Augustinô có thể xem cảm giác không muốn quy phục của người phụ nữ là một biểu hiện của tội lỗi hoặc sự kiêu ngạo. Trong Confessions và City of God, ông nhấn mạnh rằng phụ nữ, do tội lỗi của Eva trong Kinh Thánh, có vị trí thấp hơn đàn ông trong trật tự thần thánh. Ông có thể khuyên người phụ nữ cầu nguyện, sám hối, và chấp nhận vai trò phục tùng để làm hài lòng Chúa.
Lập luận: Augustinô dựa trên thần học Kitô giáo, cho rằng trật tự giới tính là do Chúa thiết lập. Sự bất tuân của phụ nữ sẽ bị coi là chống lại ý muốn của Chúa, làm xáo trộn trật tự gia đình và xã hội. Ông có thể lập luận rằng hạnh phúc thực sự của phụ nữ nằm ở sự quy phục và đức tin.
ARTHUR SCHOPENHAUER
Phản ứng: Schopenhauer có thể phản ứng một cách gay gắt và miệt thị. Trong bài luận On Women, ông mô tả phụ nữ là thấp kém về trí tuệ, chỉ phù hợp với vai trò chăm sóc gia đình, và thiếu khả năng lý trí sâu sắc của đàn ông. Nếu người phụ nữ này không muốn quy phục, ông có thể nói rằng cô đang ảo tưởng về năng lực của mình và nên chấp nhận bản chất “thấp kém” của mình để tránh xung đột vô nghĩa.
Lập luận: Schopenhauer tin rằng phụ nữ có vai trò sinh học và xã hội cố định, bị giới hạn bởi bản chất cảm xúc và thiếu lý trí. Quan điểm của ông phản ánh thành kiến giới tính mạnh mẽ, và ông có thể xem sự phản kháng của người phụ nữ là vô lý hoặc không tự nhiên.
SIGMUND FREUD
Phản ứng: Freud có thể phân tích cảm giác không muốn quy phục của người phụ nữ như một biểu hiện của xung đột tâm lý hoặc “phức cảm nam tính” (penis envy). Trong các tác phẩm như Three Essays on the Theory of Sexuality, ông cho rằng phụ nữ thường cảm thấy thấp kém do thiếu cơ quan sinh dục nam, dẫn đến những hành vi chống đối vai trò giới tính truyền thống. Ông có thể đề nghị người phụ nữ phân tích tâm lý để chấp nhận vai trò giới tính của mình hoặc tìm cách hòa hợp với xã hội.
Lập luận: Freud dựa trên lý thuyết tâm phân học, cho rằng sự khác biệt giới tính là trung tâm của tâm lý con người. Ông xem phụ nữ có xu hướng cảm xúc hơn lý trí, và sự phản kháng quy phục có thể bị ông quy kết là một rối loạn tâm lý hơn là một lập trường hợp lý.
HEGEL
Phản ứng: Hegel có thể lập luận rằng cảm giác không muốn quy phục của người phụ nữ là một phần của sự phát triển lịch sử, nhưng cô vẫn nên chấp nhận vai trò giới tính để duy trì trật tự xã hội. Trong Elements of the Philosophy of Right, ông mô tả gia đình là lĩnh vực của phụ nữ, nơi họ thực hiện đạo đức thông qua tình yêu và sự chăm sóc, trong khi đàn ông thuộc về lĩnh vực công cộng và lý trí. Ông có thể khuyên người phụ nữ tập trung vào vai trò gia đình để đóng góp cho “Tinh thần” (Spirit) của lịch sử.
Lập luận: Hegel tin rằng xã hội vận hành dựa trên sự phân chia vai trò giới tính, với phụ nữ đại diện cho khía cạnh cảm xúc và đàn ông đại diện cho lý trí. Sự phản kháng của người phụ nữ có thể được ông xem là một sự lệch lạc khỏi trật tự biện chứng, cần được điều chỉnh để phù hợp với tiến trình lịch sử.
Đối thoại giả lập giữa người đại diện tư tưởng hiện đại (gọi là Minh, ủng hộ bình đẳng giới, tôn trọng sự khác biệt nhưng không bất công) và các triết gia lịch sử có quan điểm xem trọng nam hơn nữ
Minh: Các ngài Aristotle, Schopenhauer, Nietzsche, Rousseau, tôi kính trọng đóng góp triết học của các ngài, nhưng quan điểm của các ngài về phụ nữ—rằng họ thấp kém hơn đàn ông về lý trí, năng lực, hay vai trò xã hội—là không công bằng và không đúng với thực tế. Khoa học hiện đại cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về trí tuệ giữa nam và nữ. Xã hội vận hành tốt hơn khi mọi người được đánh giá dựa trên năng lực cá nhân, không phải giới tính. Tại sao các ngài cho rằng phụ nữ phải quy phục đàn ông?
Aristotle: Thưa Minh, trật tự tự nhiên quyết định mọi thứ. Trong Politics, ta đã chỉ ra rằng đàn ông và phụ nữ có vai trò khác nhau dựa trên bản chất sinh học. Đàn ông có lý trí vượt trội, phù hợp để lãnh đạo; phụ nữ, dù có lý trí, lại yếu hơn và phù hợp với việc hỗ trợ gia đình. Nếu phụ nữ không quy phục, trật tự gia đình và thành bang sẽ sụp đổ. Ngươi nói khoa học, nhưng liệu ngươi có phủ nhận rằng đàn ông mạnh hơn về thể chất và thường dẫn dắt trong chiến tranh hay chính trị?
Minh: Ngài Aristotle, sự khác biệt thể chất không quyết định năng lực trí tuệ hay đạo đức. Các nghiên cứu về não bộ cho thấy nam và nữ có khả năng tư duy tương đương. Trong lịch sử, phụ nữ bị hạn chế giáo dục và cơ hội, nên sự “yếu kém” mà ngài quan sát là do xã hội áp đặt, không phải bản chất. Về trật tự xã hội, các quốc gia hiện đại như Thụy Điển hay Đức có phụ nữ lãnh đạo và vẫn ổn định. Ngài có đồng ý rằng nếu phụ nữ được giáo dục như đàn ông, họ có thể lãnh đạo tốt ngang ngửa không?
Aristotle: Ta thừa nhận giáo dục có thể cải thiện năng lực, nhưng bản chất tự nhiên không thay đổi. Phụ nữ, dù được giáo dục, vẫn bị chi phối bởi cảm xúc nhiều hơn. Một thành bang cần lý trí thống trị, và đàn ông là hiện thân của lý trí. Ngươi cần chứng minh rằng phụ nữ có thể lãnh đạo mà không làm rối loạn trật tự tự nhiên.
Schopenhauer: Minh, ta thấy lập luận của ngươi ngây thơ. Trong “On Women”, ta đã nói rõ: phụ nữ thấp kém về trí tuệ và chỉ phù hợp với vai trò chăm sóc gia đình. Họ thiếu chiều sâu lý trí để tham gia vào triết học, nghệ thuật, hay chính trị. Việc ngươi đòi bình đẳng là đi ngược bản chất. Phụ nữ không phục tùng sẽ tạo ra hỗn loạn, vì họ không có khả năng chịu trách nhiệm như đàn ông. Khoa học của ngươi chỉ là công cụ che giấu sự thật hiển nhiên này.
Minh: Ngài Schopenhauer, quan điểm của ngài dựa trên thành kiến hơn là bằng chứng. Phụ nữ đã đóng góp lớn trong triết học (như Simone de Beauvoir), khoa học (như Marie Curie), và chính trị (như Angela Merkel). Nếu ngài cho rằng họ thiếu chiều sâu, tại sao lịch sử ghi nhận nhiều phụ nữ vượt trội trong các lĩnh vực này khi được trao cơ hội? Ngài có thể đưa ra bằng chứng cụ thể nào về sự “thấp kém” ngoài quan sát chủ quan không?
Schopenhauer: Những ví dụ của ngươi là ngoại lệ, không phải quy luật. Đa số phụ nữ vẫn bị chi phối bởi cảm xúc và thiếu ý chí mạnh mẽ của đàn ông. Ta không cần khoa học để thấy điều hiển nhiên: đàn ông xây dựng văn minh, còn phụ nữ hỗ trợ họ. Nếu ngươi muốn phụ nữ lãnh đạo, hãy xem liệu xã hội có sụp đổ khi họ nắm quyền không!
Nietzsche: Minh, ngươi đang cố làm suy yếu ý chí quyền lực! Trong Thus Spoke Zarathustra, ta nói rằng phụ nữ là để giải trí và hỗ trợ chiến binh. Đàn ông là hiện thân của sức mạnh và sáng tạo, trong khi phụ nữ thuộc về lĩnh vực cảm xúc và sinh sản. Nếu phụ nữ không quy phục, họ sẽ phá hủy tinh thần siêu nhân mà ta tôn vinh. Bình đẳng là ảo tưởng của kẻ yếu. Ngươi có dám để xã hội bị dẫn dắt bởi những người không đủ sức mạnh?
Minh: Ngài Nietzsche, ý chí quyền lực không phụ thuộc vào giới tính. Phụ nữ như Indira Gandhi hay Joan of Arc đã thể hiện sức mạnh lãnh đạo và ý chí không kém đàn ông. Ngài tôn vinh siêu nhân, nhưng tại sao lại giới hạn nó trong đàn ông? Nếu sức mạnh là tiêu chí, nhiều phụ nữ đã chứng minh họ mạnh mẽ. Ngài có đồng ý rằng một xã hội chỉ phát huy ý chí quyền lực khi mọi cá nhân, bất kể giới tính, được tự do phát triển không?
Nietzsche: Ta không phủ nhận vài phụ nữ có ý chí mạnh, nhưng họ là ngoại lệ hiếm hoi. Đàn ông là ngọn lửa sáng tạo, phụ nữ là ánh sáng dịu dàng. Nếu ngươi để phụ nữ dẫn dắt, xã hội sẽ mất đi sức mạnh nguyên sơ. Ý chí quyền lực không phải là trò chơi bình đẳng—nó đòi hỏi sự thống trị của kẻ mạnh, và đàn ông là kẻ mạnh tự nhiên.
Rousseau: Minh, ngươi đang phá vỡ sự hài hòa tự nhiên. Trong Emile, ta đã nói rằng phụ nữ được tạo ra để làm hài lòng đàn ông và nuôi dạy con cái. Vai trò của họ là trong gia đình, không phải chính trị hay triết học. Nếu phụ nữ không quy phục, gia đình sẽ tan rã, và xã hội sẽ mất nền tảng. Ngươi nói về bình đẳng, nhưng liệu phụ nữ có thực sự muốn từ bỏ sự duyên dáng để tranh đấu như đàn ông?
Minh: Ngài Rousseau, ngài lý tưởng hóa vai trò gia đình, nhưng tại sao phụ nữ không thể vừa chăm sóc gia đình vừa tham gia xã hội? Nhiều phụ nữ hiện đại làm cả hai mà vẫn duy trì gia đình hạnh phúc. Ngài nói về “duyên dáng”, nhưng đó là chuẩn mực xã hội áp đặt, không phải bản chất. Nếu phụ nữ được tự do lựa chọn, họ có thể đóng góp cho xã hội mà không làm mất hài hòa. Ngài có bằng chứng nào cho thấy sự quy phục là cần thiết cho gia đình không?
Rousseau: Gia đình là nền tảng của xã hội, và sự phân chia vai trò là tự nhiên. Phụ nữ chọn quy phục vì đó là nơi họ tìm thấy hạnh phúc. Nếu ngươi để phụ nữ chạy theo tham vọng, họ sẽ mất đi bản chất nữ tính, và đàn ông sẽ mất đi sự hỗ trợ cần thiết. Ngươi có chắc xã hội của ngươi sẽ bền vững khi phá vỡ trật tự này?
Nội dung: Akasha
Biên soạn: Prana
