Nó không lệ thuộc vào thời đại, vào số đông, vào xu hướng hay vào sự chấp thuận của xã hội. Chân lý không có tuổi, không bị lão hóa, không cần cập nhật phiên bản mới. Nó như ánh sáng của mặt trời — vẫn là ánh sáng đó, bất kể loài người có nhắm mắt, bị mây che, hay phát minh ra đèn LED.
Cái mà con người hay nhầm lẫn với chân lý, chính là ý kiến, quan niệm, lý thuyết, hoặc niềm tin tập thể. Những thứ đó thì thay đổi liên tục. Một thời đại gọi cái gì đó là “đạo đức”, thời đại khác có thể gọi nó là “lỗi thời”. Nhưng chân lý đích thực không hề bị lay động bởi dư luận. Nó không cần được bầu chọn. Không cần quảng cáo, PR.
“Even if you are a minority of one, the truth is the truth.” – Mahatma Gandhi
Những gì mới chưa chắc đúng hơn những gì cũ. Trái lại, cái mới rất dễ là sản phẩm của sự lạc lối, của sự kiêu ngạo văn minh, của sự tích lũy tri thức nhưng thiếu minh triết. Có những chân lý cổ xưa từng được tạc trong đá, được truyền khẩu qua hàng ngàn thế hệ, lại bị thế hệ hiện đại gọi là “mê tín”, chỉ vì chúng không ăn khớp với mô hình máy tính vô thần hay văn hóa đại học.
Cái mới cần được xét nghiệm bằng cái thật. Mà cái thật thì không đến từ sự mới mẻ, nó đến từ sự soi chiếu thẳng vào bản chất. Đó là lý do tại sao triết học cổ, kinh điển thiêng liêng, lời dạy của bậc giác ngộ vẫn sống sót qua mọi thời đại. Vì chúng không thuộc về thời đại nào cả. Chúng thuộc về Cái Một.
Ví dụ:
- Trước Copernicus, người ta tin rằng Mặt trời quay quanh Trái đất. Đó là quan điểm thời đại, không phải chân lý.
- Sau Copernicus, người ta “phát hiện” ra Trái đất quay quanh Mặt trời. Đó là mô hình vật lý đúng hơn, nhưng cũng không phải là chân lý tối hậu. Vì mô hình vẫn chỉ là mô hình, và có thể bị thay thế bằng mô hình khác khi kiến thức sâu hơn xuất hiện.
Còn chân lý, là:
Có một thực tại vượt khỏi mọi mô hình. Thực tại ấy không phụ thuộc vào quan sát, mô tả hay định nghĩa.
Chốt lại:
- Chân lý không có tuổi.
- Chân lý không chạy đua với thời gian.
- Cái mới không đồng nghĩa với cái đúng.
- Đổi mới tư duy không có nghĩa là vứt bỏ cội nguồn.
- Tự do tư tưởng không có nghĩa là phủ nhận sự thường hằng.
Chụp mũ truyền thống là lỗi thời là trò thao túng tinh vi nhất của thời đại hỗn loạn. Nó không dựa trên chứng minh, mà dựa trên ảo tưởng rằng MỚI LÀ TỐT, HIỆN ĐẠI LÀ ĐÚNG, CÒN XƯA LÀ NGU DỐT. Nhưng đây là điều ngu xuẩn nhất mà một nền văn minh có thể tự tiêm vào máu mình.
“Every generation laughs at the old fashions, but follows religiously the new.” – Henry David Thoreau
Họ gọi những chân lý truyền thống là bảo thủ, lạc hậu, là không còn phù hợp với thời đại. Nhưng họ quên mất: Chân lý không sinh ra để “phù hợp với thời đại”. Chính thời đại phải điều chỉnh mình sao cho phù hợp với chân lý, nếu không muốn trôi vào sa mạc hoang tưởng.
Người ta chụp mũ như sau:
- Gia đình truyền thống → “áp đặt giới tính, kìm hãm tự do”
- Tôn ti trật tự → “phong kiến, độc hại”
- Đạo lý vợ chồng, cha mẹ → “toxic, gia trưởng”
- Khổ hạnh và kỷ luật → “đàn áp bản thân, không yêu thương chính mình”
- Phân biệt vai trò nam nữ → “bất bình đẳng giới”
Họ muốn ném bỏ những cấu trúc linh thiêng được tích tụ qua hàng ngàn năm bằng vài ba luận điệu đại học, vài cú hashtag, vài cuốn sách self-help in màu pastel. Nhưng họ không biết rằng:
Khi phá vỡ truyền thống, họ không đang tiến bộ mà đang lột áo giáp tinh thần để trần truồng giữa bão loạn.
Thực tế thì sao?
- Khi truyền thống bị mắng là lỗi thời, xã hội bắt đầu mất phương hướng.
- Khi “giải phóng” khỏi luân lý cổ xưa, con người không bay lên mà rơi xuống vực của chủ nghĩa tương đối.
- Khi không còn chân lý tối hậu, mọi thứ chỉ là sở thích, cảm xúc và lượt thích trên mạng xã hội.
Cái gọi là “lỗi thời” ấy, chính là cái nền để giữ cho xã hội không hóa điên. Giống như người điên thường cười vào lời khuyên của người tỉnh, thời đại hỗn loạn thường chối bỏ sự khôn ngoan cổ xưa.
“Bậc thượng sĩ nghe Đạo thì gắng sức thi hành; bậc trung sĩ nghe Đạo thì nửa tin nửa ngờ; bậc hạ sĩ nghe Đạo thì cười rộ. Nếu không cười thì Đạo đâu còn là Đạo nữa.” – Lão Tử
“To destroy a people, you must first sever their roots.” – Aleksandr Solzhenitsyn
TD: “Để hủy diệt con người, đầu tiên bạn phải chặt gốc rễ của họ.”
Tôi nói rõ một lần nữa:
- Không phải cái gì mới cũng tiến hóa. Có những “tiến hóa” là đột biến thoái hóa.
- Không phải cái gì cũ cũng là di sản vô ích. Có những cái cũ là di chúc của Thượng Đế.
Muốn nhìn thấy chân lý, đừng nhìn theo thời đại. Hãy nhìn xuyên thời đại.
